Türk Dış Politikasında Siyasal Kültürün Etkisi: Kemalist Siyasal Kültürün Evrimleşmesi

Siyasal kültür, siyasal hayatın işleyişine ilişkin kuralları, anlayışları ve ilkeleri içermektedir. Özellikle siyasal sosyalleşme sürecinin etkisiyle, liderler, siyasal kültürü içselleştirmekte ve karar verme sürecine siyasal kültürün etki etmesine aracı olmaktadır. Türk siyasal kültürü de, Türkiye’nin dış politika üzerinde gözle görülür etkiye sahiptir. Kemalist siyasal kültür, 1923-1950 yılları arasında katı bir şekilde Türk dış politikasının belirlenmesinde etkin rol oynadı. Ancak zamanla bu siyasal kültürün temel unsurları, siyasal elitler tarafından yeniden yorumlandı. AK Parti de temelde Kemalist siyasal kültüre saygı gösterse de, Özal ile başlayan siyasal kültürdeki somut ve kararlı değişime, aynı şekilde katkıda bulunmuştur. AK Parti, bir yandan Kemalist siyasal kültürün Batılılaşma, güçlü devlet anlayışı, laiklik ve milliyetçilik ilkelerini, Özal’ın görüşlerine uygun şekilde yeniden yorumlarken, diğer yandan Milli Görüşçü çizgiden kesin bir şekilde uzaklaşmıştır. AK Parti’nin siyasal kültür yorumu, dış politikanın şekillenmesinde gözle görülür etkide bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Siyasal Kültür, Kemalizm, Batılılaşma, Laiklik, Milliyetçilik, Güvenlik-Merkezli Dış Politika, Türk Dış Politikası

Influence of Political Culture upon the Turkish Foreign Policy: Evolution of Kemalist Political Culture

Political culture contains the rules, understandings and principles related to the process of political life. Especially with the effect of political socialization, the leaders internalize the political culture, mediating between political culture and foreign policy. Turkish political culture has also considerable effect upon the Turkish foreign policy. Kemalist political culture played an influentical effect upon determination of Turkish foreign policy between 1923 and 1950. But, in the course of time fundamental elements of the Kemalist political culture are reinterpreted by the political elites. Justice and Development Party, while respecting the orthodox Kemalist political culture, made concrete contributions to the evolution process of the Kemalist political culture similar to those of President Ozal. JD Party on the one hand reinterpreted the elements of the Kemalist political culture, including Westernization, secularism, nationalism and strong state mentality in favor of the Ozal’s concerns, on the other hand strictly went away from the National Outlook of Necmettin Erbakan. JD Party’s interpretation of political culture has had considerable impact upon the current government’s foreign policy.

Keywords:

Political Culture, Kemalism, Westernization, Secularism, Nationalism, Securitybased Foreign Policy, Turkish Foreign Policy.,

PDF

___

Ahmet Davutoğlu’nun 9 Mayıs Avrupa Günü vesilesiyle AB Büyükelçilerine verdiği yemekte yaptığı konuşma, 8 Mayıs 2009.
AK Parti Genel Başkanı ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın AK Parti TBMM Grup Toplantısında Yaptığı Konuşmanın tam metni, 29 Ocak 2008.
AKÇALI, Yunus (2007), 12 Eylül’den Günümüze Türkiye’de Demokrasi Kültürü: Toplumsal ve Siyasal Dönüşümün Etkileri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens- titüsü, basılmamış doktora tezi, Konya.
ALLEN, David (1989), “The Context of Foreign Policy Systems: The Con- temporary International Environment”, (der.) Michael Clarke ve Brian White, Understanding Foreign Policy: The Foreign Policy Systems Approach, Cheltenham, UK: Edward Elgar, 60 – 83.
ARAL, Berdal (1997), “Turkey’s Insecure Identity from the Perspective of Na- tionalism”, Mediterranean Quarterly, Kış, 77 - 91.
Babacan-Davutoğlu – devir teslim töreni, 2 Mayıs 2009.
Başbakan Erdoğan, Birleşik Arap Emirlikleri’ne Gitti, 17 Ocak 2010.
Başbakan Erdoğan, Suudi Arabistan’da…, 27 Kasım 2010.
Başbakan Erdoğan, Türkiye’de Eğitim Gören Yabancı Diplomatlara Seslendi.., 26 Mayıs 2010.
Başbakan Erdoğan: “Türkiye Dış Politikada Ezberleri Bozdu, Bozmaya da Devam Edecek”, 9 Aralık 2010.
BİLA, Fikret (2007), “Fırtınalı Günlerin Komutanı Konuştu – 1”, Milliyet, 2 Ekim.
BOYRAZ, Cemil (2011), “The Justice and Development Party in Turkish Poli- tics: Islam, Democracy and State”, Turkish Studies, Cilt 12, Sayı 1, Mart, 149 – 164.
BREUNING, Marijke (2007), Foreign Policy Analysis: A Comparative Introduction, New York: Palgrave MacMillan.
ÇINAR, Menderes (2004), “Turkey’s transformation under the AKP Rule”, The Muslim World, Cilt 96, Temmuz, s. 469-486.
ÇOLAK, Yılmaz (2006), “Ottomanism vs. Kemalism: Collective Memory and Cul- tural Pluralism in 1990s Turkey”, Middle Eastern Studies, Cilt 42, Sayı 4, Temmuz, 587-602.
DAĞI, İhsan D. (2001), “Transformation of Turkish Politics and the Europe- an Union: Dimensions of Human Rights and Democratization”, Journal of South- ern Europe and Black Sea Studies, Cilt 1, Sayı 3, 51 – 68.
DAĞI, İhsan D. (2005), “Transformation of Islamic Political Identity in Turkey: Rethinking the West and Westernization”, Turkish Studies, Cilt 6, Sayı 1, Mart, 21-37.
Dışişleri Bakanı Gül: İnsan Hakları Alanında Mevzuattaki Eksiklikleri Gidermeye Kararlı- yız.., http://www.akparti.org.tr/site/haberler/disisleri-bakani-gulinsan-haklari-alaninda-mevzuat- taki-eksiklikleri-giderme/4169.
DRORIAN, Sevgi (2005), “Turkey: Security, State and Society in Troubled Times”, European Security, Cilt 14, Sayı 2, Haziran, 255-275.
EROL, Mehmet Seyfettin, “11 Eylül Sonrası Türk Dış Politikasında Vizyon Ara- yışları ve Dört Tarz-ı Siyaset”, Gazi Akademik Bakış, Cilt 1, Sayı 1, Kış 2007, 33-57.
EROL, Mehmet Seyfettin Emre Ozan, “Türk Dış Politikasında Süreklilik Unsuru Olarak Siyasal Rejim”, Gazi Akademik Bakış, Cilt 4, Sayı 8, Yaz 2011, 13-38.
EROL, Mehmet Seyfettin, “Necmettin Erbakan’ın Dış Politika Felsefesi”, (Ed.) Hay- dar Çakmak, Türk Dış Politikası (1919-2012), Ankara, Barış-Platin Yayınları, 2012, 592-597.
FARRANDS, Christopher (1989), “The Context of Foreign Policy Systems: Envi- ronment and Structure”, (der.) Michael Clarke ve Brian White, Understanding Foreign Policy: The Foreign Policy Systems Approach, Cheltenham, UK: Edward Elgar, 84 – 108.
Genelkurmay Başkanı Org. İlker Başbuğ’un “Asker ve Devlet Adamı: Atatürk” panelinde yaptığı konuşma, 19 Mayıs 2010.
Genelkurmay Başkanı Org. İlker Başbuğ’un 14/4/2009 tarihinde Harp Akademi- leri Komutanlığında yaptığı yıllık değerlendirme konuşması.
Genelkurmay Başkanı Org. İlker Başbuğ’un 4 Haziran 2009 tarihli basın toplantısı.
Genelkurmay Başkanı Org. İlker Başbuğ’un Küresel Terörizm ve Uluslararası İşbirliği Sempozyumunda yaptıkları konuşma, 15 Mart 2010.
Genelkurmay Başkanı Org. Yaşar Büyükanıt’ın Washington’da yaptığı konuş- ma, 14 Şubat 2007.
GEORGE, Alexander L. (2006), On Foreign Policy: Unfinished Business, Boulder: Pa- radigm Publishers.
HEPER, Metin (2011), Türkiye’nin Siyasal Hayatı: Tarihsel, Kuramsal ve Karşılaştırmalı Açıdan.., İstanbul: Doğan Kitap.
HILL, Christopher (2003), The Changing Politics of Foreign Policy, New York: Palgrave MacMillan.
HUDSON, Valerie M. (2008), “The History and Evolution of Foreign Policy Analysis”, (der.) Steve Smith, Amelia Hadfield ve Tim Dunne, Foreign Policy: Theories, Actors and Cases, Oxford: Oxford University Press.
KAARBO, Juliet, S. Lantis ve Ryan K. Beasley (2001), The Analysis of Foreign Policy in Comparative Perspective, (der.) Ryan Beasley, Juliet Kaarbo, Jeffrey S. Lantis ve Mic- hael T. Snarr, Foreign Policy In Comparative Perspective: Domestic and International Influences On State Behavior, ABD: CQ Press.
KALBERG, Stephen (2003), “The Influence of Political Culture upon cross- cultural misperceptions and foreign policy: the United States and Germany”, German Politics and Society, Sayı 68, Cilt 3, Güz, 1 – 23.
KALBERG, Stephen (2003), “The Influence of Political Culture upon cross- cultural misperceptions and foreign policy: the United States and Germany”, German Politics and Society, Sayı 68, Cilt 3, Güz, 1 – 23.
KALIN, İbrahim (2009), Enine Boyuna Türkiye: Siyaset, Toplum, Kültür, Ankara: SETA Yayınları, Haziran, 1. Baskı.
LESSER, Ian O. (2001), “Turkish Society and Foreign Policy in Troubled Times”, Report of a Geneva Center for Security Policy, RAND Çalıştayı, Sayı 2, 25 – 27 Nisan, 1 – 21.
LOVELL, John P. Lovell (1970), Foreign Policy in Perspective: Strategy, Adaptation and Decision-Making, New York: Holt, Rinehart and Winstion Inc..
MACQUEEN, Benjamin (2009), Political Culture and Conflict Resolution in the Arab World: Lebanon and Algeria, Avustralya: Academic Monographs.
MOODY, Peter R. Jr. (2009), “Political Culture and the Study of Chinese Politics”, Journal of Chinese Political Science, Cilt 14, 253 – 274.
NİRAY, Nasır (2009), Siyasal Kültür Yazıları, İstanbul: Derin Yayınları.
ÖZDEMİR, Elvan (2011), “Türk Siyasal Kültürünün Türkiye’nin Dış Politika- sına Yansıması”, (der.) Ertan Efegil ve Rıdvan Kalaycı, Dış Politika Analizi ve Türk Dış Politikası, Ankara: Nobel Yayınevi.
POULTON, Hugh (1999), “The Struggle for hegemony in Turkey: Turkish na- tionalism as a contemporary force”, Journal of Southern Europe and the Balkans, Cilt 1, Sayı 1, 15 – 31.
SAMPSON, Martin W. III (1987), “Cultural Influences on Foreign Policy”, (der.) Charles F. Hermann, Charles W. Kegley Jr. ve James N. Rosenau, New Directions in the Study of Foreign Policy, Boston: Unwin Hyman, 384 – 408.
SURKOV, Vladislav (2008), “Russian Political Culture: The View from Uto- pia”, Russian Politics and Law, Sayı 46/5, Eylül-Ekim, 10-26.
ŞEN, Serdar (2004), AKP Milli Görüşçü mü? Parti Programlarında Milli Görüş, İstanbul: Nokta Yayınevi.
TANK, Pınar (2006), “Dressing for the occasion: reconstructing Turkey’s identity”, Southern European and Black Sea Studies, Cilt 6, Sayı 4, Aralık, 463-478.
Ulusa Sesleniş, Haziran 2009, 1 Temmuz 2009.
WILKINSON, David O. (1969), Comparative Foreign Relations: Frameworks and Methods, California: Dickenson Publ. Comp. Inc..