Türk Demokrasi Kültürünün Gelişim Sürecinde Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın Kuruluşu

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, cumhuriyet dönemi Türk siyasi hayatının ilk bağımsız muhalefet partisidir. Türk demokrasi kültürü doksan yılda iktidar ve muhalefet partileri ile artık günümüzde medeni ülkeler seviyesine ulaşmıştır. Bu kültürün gelişim sürecindeki kilometre taşlarından birisi şüphesiz Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kuruluşudur. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu ile başlayan bu siyasi tartışma, programı ve hedeflerini açıkca ilan eden siyasi bir muhalefet partisinin kuruluşu ile sonuçlanmıştır. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, günümüzde normal bir muhalefet partisi olarak algılanmasına rağmen geçmişte bazı siyasi gruplar tarafından bir komplo ve ihanet şebekesi olarak algılanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Fırka (Parti), Cumhuriyet, İktidar, Muhalefet, Halk, Meclis.

The Foundation of Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası During Developmental Era of Turkish Democracy Culture

TCF is the first independent opposition party in the life of Turkish democracy. The culture of Turkish democracy arrived to the level of civilized countries after ninety years with the governing and the opposition parties. It is the known the fact that, the foundation of TCF is the one of the most important turning points of Turkish democratic culture. The political argue when started with the foundation of TCF, ended with the foundation of a political party that declared its programmes and aims definitely. Althought, today TCF party is accepted normally one of the opposition movements, in the past the party was accepted as a complot and misprision organization by some political gorups.

Keywords:

Party, Republic, Governing, Opposition, Public, Assembly. ,

PDF

___

ATAY Falih Rıfkı, Çankaya, Pozitif Yayınları, İstanbul 2012.
AYDEMİR Şevket Süreyya, Tek Adam Mustafa Kemal 1922-1938, Cilt: III, Remzi Kitabevi, İstanbul 2006.
AYDEMİR Şevket Süreyya, İkinci Adam 1884-1938, Cilt: I, Remzi Kitabevi, İstanbul 2005.
CEBESOY Ali Fuat, Siyasi Hatıralar Büyük Zaferden Lozan’a Lozan’dan Cum- huriyete, Cilt: I-II, Temel Yayınları, İstanbul 2011.
ÇAVDAR Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1839-1950, İmge Yayınları, Ankara 2008.
DÜŞÜNCELERİYLE ATATÜRK, Derleyen: Arı İnan, Sadeleştiren: İsmet Parmak- sızoğlu, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 1999.
FEROZ AHMED, Bir Kimlik Peşinde Türkiye, Terc: Sedat Cem Karadeli, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını, İstanbul 2010.
GRASSI Fabio L., Atatürk, Terc: Eren Yücesan Cendey, Türkuaz Yayıncılık, İstanbul 2009.
Hakimiyet-i Milliye, 27 Ekim 1924, 9 Kasım 1924.
KINROSS Lord, Atatürk, Terc: Necdet Sander, Altın Kitaplar Yayını, İstanbul 2006.
KARABEKİR Kazım, Atatürk – Kazım Karabekir Çekişmeleri Paşaların Kavgası, Haz: İsmet Bozdağ, Emre Yayınları, İstanbul 1991.
KARPAT Kemal H., Türk Demokrasi Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
LEWIS Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, Terc: Boğaş Babür Turna, Arkadaş Yayınevi, Ankara 2008.
MANGO Andrew, Atatürk, Remzi Kitapevi, İstanbul 2004.
Nutuk, Cilt: III, Haz: Zeynep Korkmaz, Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılını Kutla- ma Koordinasyon Kurulu. ÖZOĞLU Hakan, Cumhuriyetin Kuruluşunda İktidar Kavgası, Terc: Zuhal Bil- gin, Kitap Yayınevi, İstanbul 2011.
Son Telgraf, 6 Ekim 1924, 8 Ekim 1924, 10 Ekim 1924, 9 Kasım 1924.
ORBAY Rauf, Siyasi Hatıralar, Örgün Yayınevi, İstanbul 2003.
ORTAYLI İlber – İsmail Küçükkaya, Cumhuriyet’in İlk Yüzyılı 1923-2023, Timaş Yayınları, İstanbul 2012.
Tanin, 10 Kasım 1923, 11 Kasım 1923, 10 Kasım 1924.
Tevhid-i Efkar, 1 Kasım 1923, 7 Ekim 1924, 9 Kasım 1924, 10 Kasım 1924.
TUNÇAY Mete, Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetimi’nin Kurulması 1931, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Ankara 2012.
TURAN Mustafa, “Atatürk’ün Ankara’ya Gelişi: Milli Temsil Meselesi”, Gazi Aka- demik Bakış, Cilt: 5, Sayı: 10, Yaz 2012.
Vatan, 1 Kasım 1923, 23 Kasım 1923, 25 Mart 1924, 8 Ekim 1924, 15 Ekim 1924, Ekim 1924.
YALMAN Ahmed Emin, Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim (1922-1944), Cilt: III.
YEŞİL Ahmet, “Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın Siyasi Kimliği”, Türkler, Cilt: 16, Yeni Türkiye Yayını, Ankara 2002.
YÜCEER Saime, “Cumhuriyet Dönemi Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinde İlk Girişim: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası”, Türkler, Cilt: 16, Yeni Türkiye Yayını, Ankara 2002.
ZÜRCHER Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Terc: Yasemin Saner, İleti- şim Yayınları, İstanbul 2009.
ZÜRCHER Erik Jan, Cumhuriyetin İlk Yıllarında Muhalefet Terakkiperver Cum- huriyet Fırkası (1924-1925), İletişim Yayını, İstanbul 2010.