Liman von Sanders’in Çanakkale Savaşları ile İlgili Bazı İddiaları

Çanakkale Savaşları Türkiye’de ve dış dünyada bugün de üzerinde sıklıkla bahsedilen bir konudur. Çanakkale denilince bütün olumsuz şartlara rağmen Türk askerinin yazdığı zafer destanı ve bu zaferin şahsında sembolize edildiği Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal akla gelmektedir. Pek az bilinmekle birlikte, Çanakkale Savaşları’nın komutasının Alman Generali Liman von Sanders’te olduğunu ve onun komuta heyetinde birçok Alman subayın da yer aldığını hatırlamak gerekir. Türk askeri ile kıyaslanamayacak kadar az sayıda da olsa Çanakkale Savaşları’nda Türklerle aynı safta Alman askerleri de çarpışmış ve hayatlarını kaybetmiştir. O döneme ait bilgi ve belgelere bakıldığında, Alman kamuoyunun bu konudan pek haberdar olmadığını ya da bu konuya ilgi göstermediğini söylemek çok da yanlış olmayacaktır. Ayrıca, bu savaşta görev yapan birçok Alman subayının yazmış olduğu hatıralarda önemli bilgiler ve değerlendirmeler kayıtlıdır ancak, bu durum da sadece konuyla ilgili çalışmalar yapan çok az sayıda Alman tarihçi tarafından bilinmektedir

Anahtar Kelimeler:

Çanakkale Savaşları, Mustafa Kemal, Liman von Sanders, Carl Mühlmann, Alman Subayları

Some Claims of Liman von Sanders On The Gallipoli Campaign

The Gallipoli campaign is still a widely studied issue in Turkey and abroad. Gallipoli reminds us of the Anafartalar hero Mustafa Kemal and the legend of the victory written by the Turkish soldiers despite all the impossibilities. It is little known that the Turkish troops were commanded by a German general called Liman von Sanders, and the fact that there were a lot of German officers in his command chain should be remembered. Nevertheless, incomparable to the number of the Turkish soldiers and much less than them, there were a small number of German troops who fought and lost their lives during the Gal

Keywords:

-,

PDF

___

Arşiv Belgeleri Alman Arşiv Belgeleri Freiburg/Almanya, Bundesarchiv Rh 61/1626, Rh 61/1827.
Araştırma ve İncelemeler ATAKSOR Halis, Çanakkale Raporu, Timaş Yayınları, İstanbul 2008.
ÇALIK Ramazan, “Çanakkale Muharebelerine Alman Bakışı”, Osmanlı Araştırma- ları XX, İstanbul 2000.
“Çanakkale İngiliz Orduları Başkomutanı Ian Hamilton’un Çanakkale Savaşları Raporu”, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araş- tırma Merkezi, Çanakkale 1999.
KARAL Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, IX. Cilt, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2011.
KANNENGIESSER Hans, Çanakkale’de Türklerle Beraber, Bir Alman Albayının Gözün- den Çanakkale, Timaş, İstanbul 2009.
KURAT Akdes Nimet, Birinci Dünya Savaşı Sırasında Türkiye’de Bulunan Alman Gene- rallerinin Raporları, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara 1966.
MARTI Metin, Çanakkale Hatıraları, Arma Yayınları, İstanbul 2001.
MÜHLMANN Carl, Çanakkale Savaşı, Timaş Yayınları, İstanbul 2006.
MÜHLMANN Carl, Das Deutsch-Türkische Waffenbündnis im Weltkriege, Verlag Koehler&Amelang, Leipzig 1940.
PAPEN Franz von, Der Wahrheit eine Gasse, Paul List Verlag, München 1950.
PRIGGE Erich, R., Çanakkale Savaşı Günlüğü, Timaş Yayınları, İstanbul 2011.
SABİS Ali İhsan, Harp Hatıralarım Birinci Cihan Harbi, I. ve II. Cilt, Nehir Yayınları, İstanbul 1990.
SANDERS Liman von, Türkiye’de Beş Sene, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2006.
SAYILIR Burhan, Türk Kurmay Subaylarının Gözüyle Çanakkale Savaşı, Salyangoz Yayınları, İstanbul 2006.
“ Yılında Çanakkale Savaşları Sempozyumu”, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversi- tesi, Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi, Çanakkale 2001. Ekler
Tarabya’da bulunan Alman mezarlığına gömülmüştür. Lütfen babanıza çok selam söyleyin ve onu, oğlunun eseri dolayısıyla kutladı- ğımı belirtin. Candan selamlarımla, içten bağlılığımla. Liman von Sanders Sanders’in İkinci Mektubu50 Münih 31 Mayıs 1927 L. v. S. Sevgili Mühlmann,
Tesadüfen, 26 Temmuz 1915 tarihli orijinal emir -beklenen yeni çıkartma ile ilgili- elime geçti, emrin kelimesi kelimesine bir kopyasını çıkarttıktan sonra
Alman İmparatorluk Arşivine gönderme hakkını kendimde gördüm. Lütfen babanıza çok selamımı iletiniz. Tarafımdan içten bağlılıkla ve kalp- ten selamlandınız. Liman von Sanders. Sanders’in Üçüncü Mektubu51 Münih 21 Temmuz 1927 Sevgili Mühlmann,
Lütfen babanıza selamımı iletiniz. Tarafımdan içten selamlandınız. İçten bağlılığımla Liman von Sanders. 26 Temmuz 1915 Tarihli Emir56 B. No: 848. A.
Bigalı’da Durum 26 Temmuz 1915