Asena BOZTAŞ

Wilson İlkeleri'nin Türk dış politikasına yansımaları: Realist ve Pragmatist bir perspektif

Türk dış politikası ve uluslararası politikanın yapılanarak günümüze evrilmesinde mihenk taşı olarak addedilen Birinci Dünya Savaşı sonrası süreçte özellikle Wilson İlkeleri büyük önem taşımaktadır. On dört maddeden oluşan ve aslında ifade ettikleri ve hedefledikleri farklılıklar gösteren Wilson İlkeleri 1918 yılında ilan edilmiştir. İlanıyla birlikte savaşın mağlup ülkelerinin tamamında olduğu gibi Genç Türkiyede de büyük heyecan ve umut yaratan İlkeler, çalışma kapsamında farklı bir perspektiften değerlendirilerek günümüz Türk dış politikasına etkileri nezdinde incelenecektir. Wilson İlkelerinin kı- saca dönemin Amerikan başkanı Thomas Woodrow Wilson tarafından açıklanan, Amerika Birleşik Devletleri (ABD)nin Birinci Dünya Savaşına ilişkin on dört maddelik savaş amaçları bildirisi olduğu fade edilebilir. Self-determinasyon ilkesi temelinde uluslararası bir yapılanmayı önermesi bakımından dönemin Türk aydınları tarafından da kabul görmüş olan İlkeler, aslında gizli amaçları çerçevesinde kendi ülkesine hizmet etmeyi planlayan bir zihniyetin çalışması olarak değerlendirilebilir. Bu bağlamda çalışma kapsamında Birinci Dünya Savaşı sonrası büyük güçler tarafından oldukça önemli olduğu bilinen Genç Türkiyenin Wilson İlkelerinin özellikle beşinci ve on ikinci maddeleriyle değerlendirilerek, günümüzde Wilson İlkeleri benzeri içtihadi normlar kapsamında Türkiyenin uluslararası ve özellikle Kürt meselesi bağlamında bölgesel politikalarının nasıl şekillendiği analiz edilecektir. Bu değerlendir- mede öncelikle tarihsel arka plana yer verilecek ve günümüzde de benzeri nitelikte yaşanan bir sürecin varlığına işaret edilerek, Türk dış politikasının nasıl şekillendiği, bu politikaların olumlu ve olumsuz yönleri ele alınacaktır.

Reflections on Contemporary Turkish ForeignRealist and Pragmatist Perspective Policy: A

In the period after the First World War in the evaluation of the international conjuncture, Wilson Principles that are generally consisting of fourteen substance expressings and aims differed. It is known fact that Young Turkey has strategic importance in Wilson Principles declared since 1918 especially by political historians. Wilsonian principles necessary to define conceptually, it is described as a declara- tion of war aims in United States (USA) s fourteen points about the First World War by the American president Thomas Woodrow Wilson. In the framework of based on the principle of self-determination in terms of an international structuring propositions accepted by Turkish intellectuals of the era, but for the purposes of secret plans to serve their country in a mentality that is the nature of the work. In this context, the scope of article, ıt will evaluate Young Turkey s position in article 5 and 12 of Wilson Principles that is important for the great powers after the First World War. These articles of Wilson principles present Wilsonian policies are applying to recent Turkey and Turkey s international and especially the Kurdish issue in the context of regional policies. So the article will evaluate how it is shaped. In this assessment, primarily will be included historical background and the term of the conditions of a similarly today it will try to answer what processes would be followed, what these policies provide positive and negative results.

PDF

___

Kurdistan. Encyclopaedia Britannica. 2008, _____http://www.britannica.com/EBc- hecked/topic/325241/Kurdi:
BİLGEN Deniz, Wilson İlkelerinin Türk Kamuoyuna Tepkisi ve Bunun Ameri- kan Basınına Yansıması, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Cilt: 5 Sayı: 18 Yayın Tarihi:1996- s.123-130, s. 123-130
CIMENT James - Thaddeus Russell, The Home Front Encyclopedia: United States, Britain, and Canada in World Wars I and II, 1. cilt ABC-CLIO, 2007
DE NOVO John A., American Interests and the Policies in the Middle East, 1900-1939, Minneapolis, The University of Minnesota Press, 1963
DOĞAN Nejat, Pragmatizmin Felsefi Temelleri, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 20, Ocak-Haziran 2003, ss. 83-93
DUKES Paul, The USA in the Making of the USSR: The Washington Conference 1921-22 and Uninvited Russia, Routledge, 2004
DUNWALKE Erez Manela, The Wilsonian Moment : Self-Determination and the Interna- tional Origins of Anticolonial Nationalism: Self-Determination and the International Origins of Anticolonial Nationalism, Oxford University Press, 20 Haz 2007
DURSUN Davut, Ortadoğu Neresi, İnsan Yayınları, Ocak 1995
FROMKIN David, What Is Wilsonianism?, World Policy Journal, Vol. 11, No. 1 (Spring, 1994), s. 100-111, s. 103
GAINES Ann, Woodrow Wilson Great American Presidents Series, Infobase Publishing, 2009, s.66-67
GOLDSTEIN Erik, The First World War Peace Settlements, 1919-1925, Routledge, 11 Ekim 2013
HOOVER Herbert,1 Ekim 1992 The Ordeal of Woodrow Wilson, Woodrow Wilson Center Press,
İNAN Yüksel, The Current Regime Of The Turkish Straits, Perceptions, Journal Of International Affairs, March - May 2001 Volume VI - Number 1, http://sam. gov.tr/wp-content/uploads/2012/02/YukselInan.pdf
KAYMAZ İhsan Şerif, Wilson Prensipleri ve Liberal Emperyalizm, Atatürk Araş- tırmaları Merkezi, http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-67-68-69/wilson-prensipleri- ve-liberal-emperyalizm
LOUIS WILLIAM Roger, Ends of British Imperialism: The Scramble for Empire, Suez, and Decolonization, I.B.Tauris, New York, 2006
MİROĞLU Orhan, HEPten HDPye Legal Kürt Siyasetinin Kısa Tarihi..., Stra- tejik Düşünce Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 49, Aralık 2013, ss.23-16 Office of the Historian, United States Department of State, MILESTONES: 19141920, Wilsons Fourteen Points, 1918, https://history.state.gov/milesto- nes/1914-1920/fourteen-points
ONAR Nora Fisher, Echoes of a Universalism Lost: Rival Representations of the Ottomans in Todays Turkey, Middle Eastern Studies, Vol. 45, No. 2, 229241, March 2009, s.229-241
ORAL Mustafa, Tarihsel Perspektifte ABDnin Ortadoğu Politikası ve Türkiye, İleri Dergisi, sayı:28, Ocak-Şubat-Mart 2006, http://www.turksolu.org/ileri/28/ oral28.htm, (available at 10.03.2014).
ÖZCAN Mehmet, Kürt Sorunu mu PKK Sorunu mu?, Ankara Strateji Enstitüsü, 25 Ekim Salı, 2011, http://www.ankarastrateji.org/yazar/prof-dr-mehmet-ozcan/ kurt-sorunu-mu-pkk-sorunu-mu/
RATLIFF J.R, A Land Without A People For A People Without A Land: Civili- zing Mission And American Support For Zionism, 1880s-1929, A Dissertation, Submitted to the Graduate College of Bowling Green State University in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor Of Philosophy, Decem- ber 2012, s.429-440
REISSER Wesley J., The Black Book: Woodrow Wilsons Secret Plan for Peace, Lexington Books, 2012
STOLCIS Gregory B., A Vıew From The Trenches Comments on Millers Why Old Pragmatism Needs An Upgrade, Administration & Society, 2004, 36, 362, s.362-369
TUCKER Spencer C. - Priscilla Mary Roberts, The Encyclopedia of World War I: A Political, Social, and Military History, ABC-CLIO, 2005, s.1142-1143
UÇAROL Rıfat, Siyasi Tarih, Filiz Kitabevi, İstanbul,1985.