Samet Can CURKAN, Kaan KASAROĞLU, Nilgün AVCI

TÜRKİYE’DEKİ RAMAZAN RİTÜELLERİNİN GASTRONOMİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Gastronomi kavramı özellikle son yıllarda popülaritesini arttırmış, gerçekleştirilen bilimsel araştırmalarda yaygın şekilde ele alınan ve çalışılan bir konu haline gelmiştir. Öte yandan gastronomi ve oruç kavramlarını birlikte ele alan çalışmaların az olması bu araştırmanın temel motivasyonunu oluşturmaktadır. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu çalışmanın temel amacı, Türkiye’de bulunan illerin ramazan ayına özgü iftar ve sahur ritüellerini ortaya koymaktır. Ayrıca gerçekleştirilen bu araştırmanın illerin gastronomik kimliklerinin ortaya çıkarılmasına da katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Yapılandırılmış görüşme için ilgili literatür incelenerek soru formu oluşturulmuş, oluşturulan soru formu 1 Haziran – 1 Temmuz tarihleri arasında kartopu örnekleme yöntemi kullanılarak Türkiye’nin farklı illerinde yaşayan katılımcılara iletilmiştir. Araştırmada Türkiye’de bulunan 81 ilin tamamına ulaşılması hedeflenmiş, ancak bazı illere ulaşılamaması sebebiyle çalışma 52 il üzerinden yürütülmüştür. Araştırma kapsamında elde edilen veriler nitel araştırmalarda kullanılan MAXQDA analiz programı ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda, katılımcıların iftarda daha çok ürün tükettiği, iftardaki ürünlerin sahurdaki ürünlere göre yaklaşık üç kat daha çeşitli olduğu, şerbet gibi içeceklerin çok sık tercih edilmediği ve ramazan ayında gerçekleştirilen kültürel etkinliklerin kaybolmaya başladığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Sonuç kısmında bulgular yorumlanmış ve gelecek çalışmalara çeşitli öneriler getirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Gastronomi, gastronomi ve oruç, oruç ritüelleri, iftar ve sahur ritüelleri, gastronomik ritüeller

EVALUATION Of RAMADAN RITUALS In TURKEY In TERMS Of GASTRONOMY

Especially in recent years, the concept of gastronomy has increased its popularity and has become a widely dealt and studied subject in scientific research. On the other hand, there are very few studies in the literature focusing on gastronomy and fasting together. Therefore, this study aims to investigate the notion of gastronomy and fasting together. The aim of this study is to investigate the rituals of iftar and sahur in Ramadan, in Turkey. Content analysis method was used in this study. For the structured interview, a questionnaire was developed by examining the relevant literature, and the created questionnaire was sent to participants who live in different provinces of Turkey by using the snowball sampling method between June 1st and July 1st. In the research, it was aimed to reach all 81 provinces in Turkey, but because some provinces could not be reached, the study was conducted over 52 provinces. Obtained data was analysed by using MAXQDA analysis program which is used in qualitative researches. As a result of the analysis, it was concluded that the participants consume more products in iftar, the products in iftar were approximately three times more diverse than the products in sahur, the beverages such as sherbet were not preferred very often and cultural activities in Ramadan began to disappear. In the conclusion part, the findings were interpreted and various suggestions were tried to be made for future studies.

Keywords:

Gastronomy, gastronomy and fasting, fasting rituals, iftar and sahur rituals, gastronomic rituals,

PDF

___

Akarpınar, R. B. (2006). Mevlid Törenlerinin Yapısı. Türkbilig, 12, 38-63.
Akoğul, E. (2019). Erzurum İlinin Ramazan Ayına Özgü Mutfak Kültürünün İncelenmesi. Tourism and Recreation, 1(2), 44-49.
Aksoy, M., Sezgi, G. (2015). Gastronomi Turizmi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi Gastronomik Unsurları. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3(3), 79-89.
Akyel Ilgın, N. (2020). Popüler Kutlama Ritüelleri ve Toplumsal Yansımaları: Çanakkale İli Örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
Altınel, H. (2009). Gastronomide menü yönetimi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Arlı, M., Gümüş, H. (2007). Türk Mutfak Kültüründe Çorbalar. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi (s. 143-158). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
Batu, A., Batu, H. S. (2018). Historical backround of Turkish gastronomy from ancient times until today. Journal of Ethnic Foods, 5, 76-82.
Bell, C. (2009). Ritual Theory, Ritual Practice. New York: Oxford University Press.
Cambridge. (2021). Cambridge Dictionary: https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce/gastronomy adresinden alındı.
Collins, R. (2004). Interaction Ritual Chains. New Jersey: Princton University Press.
Elmacıoğlu, L. (2019, 06 14). Independent Türkçe. Osmanlı’dan günümüze unutulmaya yüz tutan ramazan gelenekleri: https://www.indyturk.com/node/28416/k%C3%BClt%C3%BCr/osmanl%C4%B1%E2%80%99dan-g%C3%BCn%C3%BCm%C3%BCze-unutulmaya-y%C3%BCz-tutan-ramazan-gelenekleri adresinden alındı.
Gillespie, C. (2001). European Gastronomy into the 21st Century. Oxford: Butterworth-Heinemann.
Göker, G. (2011). Destinasyon Çekicilik Unsuru Olarak Gastronomi Turizmi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
Gülen, M. (2017). Gastronomi Turizm Potansiyeli ve Geliştirilmesi Kapsamında Afyonkarahisar İlinin Değerlendirilmesi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 31-42.
İlban, M. O., Güleç, E., Çolakoğlu, F., Karabıyık, Ş. N. (2021). Türkistan’dan Günümüze Türk Mutfak Kültürünün Gelişimi: Geleneksel Türk Mutfağının Günümüz Yeme-İçme Alışkanlıklarındaki Yeri. Türk Dünyası Araştırmaları, 127(251), 269-288.
Karaağaoğlu, N., Yücecan, S. (1999). Oruç Tutan Bireylerin Ramazan’da ve Ramazan Bayramı’nda Besin Tüketim Durumları. Beslenme ve Diyet Dergisi, 28(1), 29-38.
Karaman, K. (2010). Ritüellerin Toplumsal Etkileri. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 227-236.
Kivela, J. J., Crotts, J. C. (2006). Tourism and Gastronomy: Gastronomy’s Influence on How Tourists Experience a Destination. Journal of Hospitality and Tourism Research, 30(3), 354-377.
Kızıldemir, Ö., Öztürk, E., Sarıışık, M. (2014). Türk Mutfak Kültürünün Tarihsel Gelişiminde Yaşanan Değişimler. AİBU Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(3), 191-210.
Koç Başaran, Y. (2017). Sosyal Bilimlerde Örnekleme Kuramı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(47), 480-495.
Köse, S. (2021). Ritüel Bellek. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 14(33), 57-70.
Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Murtezaoğlu, S. (2012). Kültürel Belleğin Ritüel Yoluyla Kuruluşu. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 5(9), 344-350.
Olgun, H. (2016). İbadet, Ritüel ve Kurban. Milel ve Nihal, 13(2), 82-99.
Oxford. (2021, 6 22). Oxford Dictionary: https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/gastronomy?q=gastronomy adresinden alındı
Pavlidis, G., Markantonatou, S. (2020). Gastronomic Tourism in Greece and Beyond: A Thorough Review. International Journal of Gastronomy and Food Science, 21, 1-10.
Rojas-Rivas, E., Rendon-Dominguez, A., Felipe Salinas, J. A., Cuffia, F. (2020). What is gastronomy? An exploratory study of social representation of gastronomy and Mexican cusine among experts and consumers using a qualitative approach. Food Quality and Preference, 83, 1-11.
Santich, B. (2004). The study of gastronomy and its relevance to hospitality education and training. Hospitality Management, 23(1), 15-24.
Scarpato, R. (2002). Gastronomy as a tourist product: The perspective of gastronomy studies. A. M. Hjalager., G. Richards (Ed.), Tourism and Gastronomy içinde (s. 51-70). Burlington: Butterworth-Heinemann.
Sibal, B. (2018, 06 20). Food: Identity of Culture and Religion. https://www.wathi.org/food-identity-of-culture-and-religion-researchgate adresinden alındı.
Sormaz, Ü., Akmeşe, H., Güneş, E., Aras, S. (2016). Gastronomy in Tourism. Procedia: Economics and Finance, 39, 725-730.
Strauss, A., Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques. New Delhi: SAGE Publications.
Şengel, Ü. (2020). Din-Gastronomi Etkileşimi Üzerine: Dinlerde Mutfak Ritüelleri. E. Yıldız, Y. Seçim, S. Aras ve S. Yetimoğlu (Ed.), Aşçı Dede Ateşbaz-ı Veli içinde (s. 123-137). Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
Yerasimos, M. (2006). Çorbalar. İstanbul: Osmanlı Mutfağı Boyut Yayın Gurubu.
Zahari, M. S., Jalis, M. H., Zulfifly, M. I., Radzi, S. M., Othman, Z. (2009). Gastronomy: An Opportunity for Malaysian Culinary Educators. International Education Studies, 2(2), 66-71.