Türk İstiklal Harbi’nde İnönü Muharebeleri

Türk İstiklal Harbi; Türk milleti ve ordusunun 1919 – 1922 yılları arasında Kuva-yı Milliye, kongreler ve muharebeler safhalarından oluşan siyasi, askeri, ekonomik, sosyal ve kültürel olarak verdiği bağımsızlık mücadelesidir. Devletin ve milletin tüm alanlarda verdiği bu mücadelenin en önemli bölümünü hiç şüphesiz muharebeler safhası oluşturmuştur. Bu işgal ve mücadele günlerinde uygulanacak başarılı askeri hamleler, maksadın hasıl olması cihetiyle önem arz etmiştir. Anadolu’nun güzide yerleri birer birer işgal edilirken yerel kuvvetlerle başlayan vatan savunmasının Ankara merkezli milli bir mücadeleye dönüşmesiyle Türk milleti nezdinde Türkiye Büyük Millet Meclisi çizgisini belirlemiş ve askeri stratejilerini buna göre uygulamıştır. Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde şekillenen Milli Mücadele’nin askeri açıdan kapsamlı ilk zaferleri olan İnönü Muharebeleri, hem verilen mücadelenin sağlam bir zemine oturmasını sağlamış, hem de askeri yapılanmayı güncellenen tensikat ile daha pragmatik bir düzeye ulaştırmıştır. Bu kapsamda söz konusu dönemin siyasi ve askeri politikalarında İnönü Muharebeleri doğrudan etkili olmuştur. Türk devlet geleneği doğrultusunda sahip olunan tarihi süreç ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin içinde bulunduğu cari durum göz önüne alınırsa, İnönü Muharebeleri öncesinde, icrasında ve sonrasında askeri stratejide takip edilen hassas ve öngörülü düzey tam manasıyla anlaşılabilmektedir. Bu niyet ve maksatla söz konusu çalışmada; yeni Türk Devletinin doğum sürecinde ilk ve kritik zaferler olma özelliği taşıyan İnönü Muharebeleri Milli Mücadele dönemi içerisinde değerlendirilerek anlatılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İnönü Muharebeleri, Milli Mücadele, Mustafa Kemal Atatürk, Türk İstiklal Harbi, Türkiye Büyük Millet Meclisi.

The Battles of İnönü in The Turkısh War of Independence

Turkish War of Independence; It is the political, military, economic, social and cultural independence struggle of the Turkish Nation and Army between the years 1919-1922, consisting of the stages of Kuva-yı Milliye, congresses and battles. The most important part of this struggle of the state and nation in all areas was undoubtedly the battle phase. Successful military moves to be implemented in these days of occupation and struggle were important in terms of achieving the aim. While the eminent places of Anatolia were occupied one by one, the defense of the homeland, which started with local forces, turned into a national struggle based in Ankara, and the Turkish Grand National Assembly determined its line in the eyes of the Turkish Nation and implemented its military strategies accordingly. The Battles of İnönü, which were the first military victories of the National Struggle, shaped under the leadership of Mustafa Kemal Atatürk, not only ensured that the struggle was settled on a solid ground, but also brought the military structure to a more pragmatic level with the current staff arrangement. In this context, the Battle of İnönü had a direct impact on the political and military policies of the period in question. Considering the historical process in line with the Turkish State tradition and the current situation of the Turkish Grand National Assembly, the sensitive and foresighted level followed in military strategy before, during and after the Battle of İnönü can be fully understood. With this intention and purpose, in this study; Inonu Battles, which are the first and critical victories in the birth process of the new Turkish State, will be evaluated and explained during the National Struggle period.

Keywords:

Battles of İnönü, National Struggle, Mustafa Kemal Atatürk, Turkish War of Independence, Turkish Grand National Assembly.,

PDF

___

Akşin, Sina. Kısa Türkiye Tarihi. 27. Baskı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2020.
Çanlı, Mehmet. “Milli Mücadele’de Uygulanan Askeri Strateji”. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı. 2019.
Çelebi, Mevlüt. “Atatürk Dönemi ve Sonrasında Türkiye – İtalya İlişkilerini Etkileyen Faktörler”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 31/91. 2015, s. 93 - 130.
Eroğlu, Hamza. “İsmet İnönü ve I. ve II. İnönü Muharebelerinin İçerde ve Dışarda Etkileri”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 2/4. 1985, s. 65 - 83.
Ertan, Temuçin Faik. Başlangıcından günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2019.
Fınkel, Carolıne. Rüyadan İmparatorluğa Osmanlı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2020.
Genelkurmay Başkanlığı. Türk İstiklal Harbi İdari Faaliyetler (15 Mayıs 1919-2 Kasım 1923). 7. Ankara: Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, 1975.
____________________________. Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi (T.B.M.M. Hükümeti Dönemi 23 Nisan 1920-29 Ekim 1923). 4/1. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1984.
____________________________. Türk İstiklal Harbi Batı Cephesi. 2/1. 2.Baskı, Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1994. ____________________________. Türk İstiklal Harbi Batı Cephesi. 2/2. 3.Baskı, Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1999.
____________________________. Türk İstiklal Harbi Batı Cephesi. 2/3. 3.Baskı, Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1999.
Genelkurmay ATASE Daire Başkanlığı. Askeri Tarih Belgeleri Dergisi. Sayı:127. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 2011.
____________________________. Askeri Tarih Belgeleri Dergisi (Büyük Taarruz ve Başkomutan Meydan Muharebesi). Sayı:129. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 2012.
____________________________. Birinci İnönü Muharebesinde Garp Cephesi ve 24’üncü Tümen Cerideleri. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 2019.
____________________________. Askeri Tarih Belgeleri Dergisi. Sayı:91. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1991. ____________________________. Askeri Tarih Belgeleri Dergisi. Sayı:92. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1991.
Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi. Harp Tarihi Vesikaları Dergisi. Sayı: 1. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1952. İnalcık, Halil. Osmanlı ve Avrupa. İstanbul: Kronik Kitap, 2017.
İşcan, Levent. “Türk Kurtuluş Savaşı’nda İnönü Muharebeleri”. Yüksek Lisans Tezi.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tez Nu: 530155. Eskişehir: 2018.
Jaeschke, Gotthard. Mondros’tan Mudanya’ya Kadar Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi. 16/12. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1970.
Kültür Bakanlığı. Atatürk’ün Milli Dış Politikası (Milli Mücadele Dönemine Ait 100 Belge 1919-1923) - Atatürk Dizisi/34. 1. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1992.
Mango, Andrew. Sultan’dan Atatürk’e Türkiye. İstanbul: Pegasus yayınları, 2011.
Mustafa Kemal Atatürk. Nutuk. Yarım Elma Yayınları, -.
Ortaylı, İlber. Gazi Mustafa Kemal Atatürk. İstanbul: Kronik Kitap, 2018.
Öz Akçora, Ergün. “Batı Cephesinin Kuruluşu ve Birinci İnönü Muharebesindeki Yeri”. Fırat Üniversitesi Dergisi. 1/2. 1987, s. 15 - 28.
Özkaya, Yücel. Milli Mücadelede Atatürk ve Basın (1919 – 1921). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara: 1989.
Özlü, Hüsnü. “Harp Raporlarına Göre Birinci İnönü Muharebesi’nin Analizi”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 28/82. 2012, s. 25 - 52.
Tansel, Selahattin. Mondros’tan Mudanya’ya Kadar. 4.Cilt, Ankara, Başbakanlık Basımevi, 1974. Tavukçu, İbrahim. “Milli Mücadele’de İnönü Muharebeleri”. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü. Tez Nu: 609267. Ankara: 2019.
T.B.M.M. “T.B.M.M. Zabıt Ceridesi (13.01.1337)”. Erişim 26.12.2021. https://www.T.B.M.M..gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/T.B.M.M./d01/c007/T.B.M.M.01007133.pdf.
T.B.M.M. “T.B.M.M. Zabıt Ceridesi (02.04.1337)”. Erişim 26.12.2021. https://www.T.B.M.M..gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/T.B.M.M./d01/c009/T.B.M.M.01009015.pdf.
Türker, Selami. “Birinci – İkinci İnönü Muharebeleri”. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü. Tez Nu: 64024. İstanbul: 1997.
Türkmen, Zekeriya. “Ordulaşan Millet: Türkler Birinci Dünya Harbi’nden Türk İstiklal Mücadelesine Uzanan Süreçte Ordu – Millet dayanışması”. Hunlardan Günümüze Türk Askeri Kültürü. Editör, A.Sefa Özkaya. 3.Baskı. İstanbul: Kronik Kitap, 2020.
Uyar,Mesut ve Edward J. Erıcson. Osmanlı Askeri Tarihi. 3.Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2020