JOSE SARAMAGO’DAN ELİF ŞAFAK’A FİLİN ANL ATISAL YOLCULUĞU

Edebi metinlerin karşılaştırılması hususunda yapılan tespitler genellikle yazarın etkilenmeendişesi veya okurun bakışı açısıyla ilgilidir. Metinlerin derinlemesine karşılaştırılmasıhususunda ise teorik bir kısıtlama bulunmamakla birlikte, geçerliliği kabul edilmiş kesin biryöntem bulunmamaktadır. Ancak edebi türün niteliği bir roman ise genel olarak olay örgüsünebakılır ve bu bağlamda değerlendirme yapılır. Kristeva’nın “Her metin bir alıntılar mozaiğigibi oluşur” sözü dikkate alındığında aslında olayların ve söylemin bir etkilenme endişesiçerçevesinde gerçekleştiği görülür. Etkilenme endişesi, öykü formlarının aktarımında ya ileridüzeye taşınır ya da sadece belirli sınırlılıklar içerir. Bu bağlamda Seymour Chatman’ın yapılandırdığıöykü ve söylem haritası edebi metinlerin karşılaştırılması için önemlidir. Öyküve söylem formlarını öncelikle varlıkları ve karakterleri ardından da zamansal açıdan değerlendirdiğimizdemetnin inşa serüveni de ortaya çıkmış olur. Mark Twain’in “Beyaz Fil”örnekleminde Jose Saramago’nun “Filin Yolculuğu” ve Elif Şafak’ın “Ustam ve Ben” romanlarındakifilin anlatısal yolculuğu bu kavramlar ışığında tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

fil, öykü, söylem, karşılaştırma

PDF

___

Aktulum, K. (2000). Metinlerarası İlişkiler. İstanbul: Öteki Yayınevi
--------------. (2011). Metinlerarasılık / Göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru Yayınları
Booth, W. (2012). Kurmacanın Retoriği. Çeviren: Bülent O. Doğan. İstanbul: Metis Yayınları.
Calvino, İ. (1994). Amerika Dersleri. Çeviren: Kemal Atakay. İstanbul: Can Yayınları.
Chatman, S. (2008). Öykü ve Söylem. Çeviren: Özgür Yaren. Ankara: De Ki Yayıncılık
Currie, M. (1998). Postmodern Narrative Theory. Macmillan Press.
Demir, Y. (2011). Hayat Böyledir İşte Fakat Hikâye, Ankara: Hece Yayınları.
Eco, U. (1998). Yanlış Okumalar. Çeviren: Mehmet H. Doğan. İstanbul: Can Yayınları.
--------. (2016). Edebiyata Dair. Çeviren: Betül Parlak. İstanbul: Can Yayınları.
Forster, E.M. (1982). Roman Sanatı. Çeviren: Ünal Aytür. İstanbul: Adam Yayıncılık.
Genette, G. (2011). Anlatının Söylemi. Çeviren: Ferit Burak Aydar. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
Göktürk, A. (2007). Okuma Uğraşı. İstanbul: YKY.
Kaya, K. (1997). Hint Mitolojisi Sözlüğü. Ankara: İmge Kitabevi.
Riceour, P. (2005). Zaman ve Anlatı: Bir. Çeviren: Mehmet Rifat-Sema Rifat. İstanbul: YKY.
------------. (2009). Zaman ve Anlatı: İki. Çeviren: Mehmet Rifat. İstanbul: YKY.
------------. (2013). Zaman ve Anlatı: Dört. Çeviren: Umut Öksüzan-Atakan Altınörs. İstanbul: YKY.
Saramago, J. (2009). Filin Yolculuğu. Çeviren: Pınar Savaş. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
Şafak, E. (2013). Ustam ve Ben. Çeviren: Omca A. Korugan. İstanbul: Doğan Kitap.
Toro, A.D. (2011). “Time Structure in the Contemporary Novel”, Time, Edit: Jannidis, F., Martinez, M., Pier, J., Schmid, W. (executive editor). Berlin: De Ruyter.
Twain, M. (2015). Beyaz Fil. Çeviren: Ali Şen. İstanbul: Cem Yayınevi.
Yalçın-Çelik, D. (2005). Yeni Tarihselcilik Kuramı ve Türk Edebiyatında Post Modern Tarih Romanları. Ankara: Akçağ Yayınları.