A STRUCTURAL STUDY on the IMAGE OF THE TURK in the BRITISH CARICATURES

Karikatürün temel aracı “çizgi”dir. Karikatür öncelikle çizgi yoluyla figürleribiçimlendirir ve mesajını üretir. Çizgi, renk ve doku gibi görsel kompozisyon araçlarının yanısıra karikatür figürlerinin kompozisyon düzlemine yerleştirilmesi, figürlerin birbirleriyle olanilişkileri gibi görsel kompozisyon ilkeleri karikatüre özgü anlamın üretilmesini sağlar. İletininaz araçla, hızlı bir şekilde ve mizahi yönü baskın olacak şekilde üretilmesini amaçlayankarikatür, görsel ve sözel olarak kalıplaşmış imgeler oluşturmak veya halihazırda var olanimgeleri kullanmak zorundadır. Karikatür çizeri, karikatürünü üretirken kullandığı araçlarıngramerini bilir. Çizgileri nasıl kullanacağı, figürleri nereye yerleştireceği ve birbirlerine görenasıl konumlandıracağı gibi genel görsel gramerin yanı sıra karikatüre özgü figüratif bozma,abartma ve indirgeme gibi özel kullanımların da bilincindedir. Karikatürde bir figürün hangifolklor / edebiyat280unsurlardan oluşacağından çok o figürün hangi yönünün ön plana çıkarılacağı, o figürleilgili içerikleri vurgulayacak anlam araçlarının seçilmesi ve fazlalıkların atılması dahaönemlidir. Tüm bu çabalar, karikatürdeki insan tiplerinin, nesnelerin, duygu ve düşünceleringörsel olarak kalıplaştırılması ve aktarılması sürecidir. Bu kalıpsal dilin çözümlenmesininamaçlandığı bu çalışmada, görsel kompozisyon araçlarından öncelikle çizginin kullanımıincelenmiş ve figürler kalıplaşma yönünden ele alınmıştır. Karikatürde, tek başına birçizginin dikey veya yatay konumlandırılması veya çizginin dairesellik, eğrilik, kırıklık gibibiçimsel özellikleri karikatür okuyucusunun zihninde farklı çağrışımlar uyandırma işleviylekarikatürün içeriğine katkı sağlar. I. Dünya Savaşı sırasında İngiltere’de yayımlanan Punchdergisinden derlenen altı karikatür, özellikle görsel kompozisyonun biçimsel araçlarındanhareketle ele alınmış ve şu sorulara yanıt aranmıştır; İngiltere karikatürlerindeki çizgilerlenasıl bir Türk imgesi oluşturur? Karikatürün sözel içeriği ve görsel içeriği nasıl bir ilişkiiçerisindedir? Türk imgesinin olumlu ve olumsuz içeriğini oluşturan alt içerikler nelerdir?
Anahtar Kelimeler:

Turk, line, image, British caricature

___

  • “caricature.” Def. 1. Online etymology dictionary
  • http://www.etymonline.com/index [5 Oct. 2015]
  • Filizok, Rıza. “Metnin Üç Tabakası: Metinlerde figür, tem, değer düzlemleri”. http://www.egeedebiyat.org [5 Oct. 2015]
  • Gombrich, Ernst and Ernst Kris (1938). “The Principles of Caricature”. British Journal Of Medical Psychology 17: 319-342.
  • Kırkpınar, Kenan (2004). Ulusal kurtuluş savaşı dönemi İngiltere ve Türkiye. Ankara: Phoenix Press.
  • Lee, Cynthia Bailey (2003). “A Semiotic Analysis of Political Cartoons”. https://cseweb. ucsd.edu/~goguen/courses [5.06.2015]
  • Leppert, Richard (2002). Sanatta anlamın görüntüsü. İstanbul : Ayrıntı Press.
  • Olcay, Osman (1981). Sevres andlaşmasına doğru: çeşitli toplantı tutanakları ve bunlara ilişkin belgeler. Ankara: Ankara University Faculty of Political Science Press.
  • Özol, Ahmet (2012). Sanat eğitimi ve tasarımında temel değerler. İstanbul : Pastel Press. Smith, Michael Llewellyn (2002). Yunan düşü. Trans. Halim İnal. Ankara: Ayraç Press.
  • Uzun, Hakan (2013). “Türk Heyeti’nin Lozan’a Gidişi ve Lozan Konferans’ı Öncesinde Avrupa’daki Faaliyetleri (25 Kasım 1922- 20 Kasım 1922).” Atatürk Yolu. Spec. issue of the Treaty of Lausanne: 329-350.