Garip Hareketi Bağlamında Sedat Veyis Örnek'in Şiirleri

Tanzimattan sonra Türk edebiyatı, ciddi ve hızlı değişimler yaşayarak yenileşme döneminegirer. Bu yenileşmenin çıkış noktası öncelikli olarak yüzünü Batıya dönen sanatçıların varlığıdır.Divan edebiyatının yüzyıllar süren şiir anlayışı kimi noktalarda sıkışmış ve kendini tekrar eder halegeliştir. Batı ile temasa giren aydın ve sanatçılar yeni edebi türleri keşfederek onlara yeni uygulamaalanları oluşturur. Böylelikle mevcut şiir formları ve anlayışları kırılır. Divan şiirinin bütün kuralve kaideleri yerini Batının sanatına bırakır. Kademeli olarak gelişen bu süreçte henüz denenmemiştürlerin yanı sıra asıl yenilikler şiirde kendini bulur. Yenileşmenin ilk adımları muhteva bahsindeolur. Servet-i Fünûnla birlikte şekilsel planda gerçekleşen yenileşme Cumhuriyetin ilk yıllarınakadar devam eder. Cumhuriyetle birlikte şiirin halka doğru yol alması şiir anlayışlarında yeni birgelişmenin yaşanmasına sebep olur. Birçok edebi topluluk şiir anlayışlarını dile getirirken en dikkatçekici çıkışı Garip adı ile anılacak olan Orhan Veli ve arkadaşları gerçekleştirmiş olur. Yayınladıkları manifesto ile alışılagelmiş bütün şiir anlayışlarına karşı toplu bir reddiye geliştirmişlerdir. Bütünşiirsel unsurları reddederek tamamen serbest bir şiir anlayışı geliştirme yoluna gitmişlerdir. 1940lıyıllarda sayısız şairi etkilemiş ve kendi anlayışları doğrultusunda şiir yazmaya sevk etmiştir. Birhalkbilim profesörü olan Sedat Veyis Örnek de bunlardan birisidir. Gençliğinde yazmış olduğu ve1949 yılında Sivas Hakikat Gazetesinde yayınlanan dört şiirinde bu etkiyi görmek mümkündür.Yayınlanma tarihleri göz önüne alındığında gecikmiş bir etkinin ürünleri gibi değerlendirilse de buşiirleri Garip çizgisi dışında görmek mümkün değildir. Bu makalede söz konusu şiirler Garip manifestosu çerçevesinde değerlendirilmektedir. Birinci bölümde Garip önsözünün genel bir çerçevesiçizilmekte, ikinci bölümde ise önce Sedat Veyis Örnekin şiirlerine yer verilmekte, ardından Garipşiirinin ilkeleri doğrultusunda bu dört şiir değerlendirilmektedir.

The Poetry of Sedat Veyis Örnek Under the Context of Garip Movement

After Tanzimat, Turkish literature has entered a period of innovation with living serious andrapid changes. The output point of this innovation is the presence of the artists returning primarilytheir face to the West. The understanding poetry spanning centuries of Court literature has stuckin some aspects and it has become to repeat itself. The intellectuals and artists who came intocontact with West create new application areas to them with exploring new literary genre. Thusthe current poetic forms and understanding are broken. All rules and regulations of Court poetryleave its place to Western art. In this process gradually evolving, as well as yet untested species theprincipal innovations finds own in poetry. The first steps of innovation would be content bet. Themodernization which realized in formal plan with Servet-i Fünun continues until the first years ofRepublic. Taking lead to the ahead of populace with Republic, the poetry causes a new expansionin the understanding of poetry. While many of literary groups are expressing the understanding ofpoetry, Orhan Veli and his friends who will be referred with the name of Garip would be carriedout the most remarkable output. They have developed a public rejection against to all usual understanding of poetry with manifesto that they have published. Refusing all the elements of poetic,they have gone through developing completely a free understanding of poetry. In the 1940s, theyaffected numerous poets and shipped to writing poetry in accordance with their understanding.A professor of Folklore Sedat Veyis Örnek is one of them. It is possible to see this effect in hisfour poetries which were written in his youth and published in Sivas Hakikat newspaper in 1949.Considering the dates of publication, whether they have evaluated such as a delayed impact ofproducts, it is not possible to see these poetries out of Garip line. I will try to evaluate these poet- ries within the Garip manifesto framework in this article. In the first section, a general frameworkof Garip prologue will be drawn. In the second part, primarily will be given place to Sedat VeyisÖrnek s poetries and then they will be evaluated in accordance with the principles of Garip poetry.

___

  • Ercilasun, Bilge (2004), Orhan Veli Kanık, İstanbul: MEB Yayınları.
  • Kanık, Orhan Veli (1939a), Garip, Varlık Dergisi, 154, 266-268.
  • Kanık, Orhan Veli (1939b), Âhenk ve Tasvir, Varlık Dergisi, 156, 315-316.
  • Kanık, Orhan Veli (1940a), Taklit, Varlık Dergisi, 157, 333-334.
  • Kanık, Orhan Veli (1940b), Şairane, Varlık Dergisi, 158, 358.
  • Kanık, Orhan Veli (1940c), İnsanlara Doğru”, Varlık Dergisi, 159, s.380-381.
  • Kanık, Orhan Veli (2010), Bütün Şiirleri, İstanbul: YKY.
  • Okay, M. Orhan (2011), Poetika Dersleri, İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Örnek, S. Veyis, Bir Gece Şarkısı, Ülkü Gazetesi, 5 Aralık 1948, s. 2.
  • Örnek, S. Veyis, !!!, Ülkü Gazetesi, 7 Aralık 1948, S.1012, s. 2.
  • Örnek, S. Veyis, Ne Olur, Ülkü Gazetesi, 8 Aralık 1948, s. 2.
  • Örnek, S. Veyis, İsterdim, Ülkü Gazetesi, 9 Aralık 1948, s. 2.
  • Örnek, S. Veyis, Temenni, Ülkü Gazetesi, 10 Aralık 1948, s. 2.
  • Örnek, S. Veyis, Tahmin, Ülkü Gazetesi, 11 Aralık 1948, s. 2.
  • Örnek, S. Veyis, Sevgi Ne Kadar Acı, Ülkü Gazetesi, 12 Aralık 1948, s. 2.
  • Örnek, S. Veyis, Boş Ver!, Ülkü Gazetesi, 14 Aralık 1948, s. 2.
  • Örnek, S. Veyis, Kafamda Kontak Var!, Ülkü Gazetesi, 15 Aralık 1948, s. 2.
  • Örnek, S. Veyis, Kâbus, Ülkü Gazetesi, 17 Aralık 1948, s. 2.
  • Örnek, S. Veyis, Tahmin, Ülkü Gazetesi, 24 Nisan 1949, s. 3.
  • Sazyek, Hakan (2006), Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Garip Hareketi, Ankara: Akçağ Yay. Sedat Veyis, Dua, Sivas Hakikat Gazetesi, 7 Nisan 1949, s. 3.
  • Sedat Veyis, Postacı, Sivas Hakikat Gazetesi, 21 Nisan 1949, s. 3.
  • Sedat Veyis, Günah, Sivas Hakikat Gazetesi, 28 Nisan 1949, s. 3.
  • Sedat Veyis, Zaman, Sivas Hakikat Gazetesi, 12 Mayıs 1949, s. 3.
  • Sedat Veyis, Bir Kadın İstiyorum, Sivas Hakikat Gazetesi, 19 Mayıs 1949, s. 3.