KLASİK YUNAN TRAGEDYASINDA AD LANDIRMAN IN “TRAJİK” İŞLEVİ

Arkaik Yunan toplumunda adlar yalnızca ait oldukları kişiye işaret eden birer etiketten fazlasını ifade eder. Bu bağlamda adlar ait oldukları kişi ya da nesnenin bir tür “metafor”u olarak değerlendirilebilir. Toplumsal söylem üretiminin en önemli temsilcisi olan şairler bu temel toplumsal inanışa dayanarak Arkaik Yunan Şiiri’nde özellikle kişi adlarını etkili birer anlatım aygıtı olarak kullanmışlardır. Arkaik döneme özgü bu yaklaşım MÖ 6. yüzyılın ikinci yarısından itibaren tragedyanın kurucu şairleri tarafından devralınmıştır. Bu türden ad landırma lar tragedya şairleri tarafından tragedyanın özelleşmiş amaçlarını gerçekleştirmek üzere ustalıkla kullanılmıştır. Bu özelleşmiş amaçlar arasında “trajik” olanın kahramanın karakterinde ya da eylemlerinde nasıl ortaya çıktığını ve onun akıbetini nasıl belirlediğini ortaya koymak ilk sıralarda yer alır. Zira “trajik” olanın tragedya sahnesinde tam olarak ortaya çıkması şairin nihai amacıdır. Bu makalede klasik tragedyayla ilgili antik tanıklıklardan başlayarak çağdaş düşüncedeki alımlanışına kadar “trajik” olanın geçirdiği tarihsel evrim süreci bağlamında bu kavrayışın anlamı tartışılacak. Bunun yanı sıra belli başlı tragedya şairlerinin eserlerinden örnekler eşliğinde “trajik” olanın ifşa edilmesinde ad landırma ların oynadığı önemli rol çözümlenecektir

Anahtar Kelimeler:

Acıma ve Korku, Ad, Adlandırma, Mimesis, Ritüel, Trajik.

The Tragic Function of Name/Naming in Classical Greek Tragedy

Names express more than an etiquette that implies only the person they belong to in Archaic Greek society. In this context names can be considered as “metaphors” of the person or thing they designate. Being one of the most important agents of discourse production, poets have used names as effective narrative instruments with regard to this basic social belief. This approach of the archaic period has been inherited by the founder poets of tragedy since the second half of the sixth century BCE. The so-called names/namings have been used ingeniously by the tragedians in obtaining the specific objectives of tragedy. Among these objectives, putting forth the emergence of the “tragic” in the hero ine ’s character and in his/her acts, and the way in which it determines his/her doom has priority. In this article I will investigate the significance of the term “tragic” starting with the ancient testimonies about tragedy up to the contemporary reception of extant literature. Besides, I will scrutinize how names/namings represent the “tragic” in various excerpts of principle tragic poets

Keywords:

Fear and Pity, Mimesis, Name, Naming, Ritual, Tragic,

PDF

___

Ademollo, F. (2011). The Cratylus Of Plato: A Commentary. Cambridge/New York (Ny): Cambridge University.
Austin, N. (1972). “Name Magic In The Odyssey.” Csca 5: 1-19.
Benjamin, W. (1974). “Ursprung Des Deutschen Tauerspiels.” Gesammelte Schriften, Vol. I. Ed. R. Tiedemann – H. Schweppenhäuser. Frankfurt Am Main: Suhrkamp, 203-430.
Boisacq, É. (1938). Dictionnaire Étymologique De La Langue Grecque: Étudée Dans Ses Rapports Avec Les Autres Langues Indo-Européennes. Heidelberg: Carl Winter.
Bremer, J.M. (1969). Hamartia: Tragic Error In Poetics Of Aristotle And In Greek Tragedy. Amsterdam: Adolf M. Hakkert.
Burkert, W. (1966). “Greek Tragedy And Sacrificial Ritual.” Grbs 7/2: 87-121.
— (1985). Greek Religion. Çev. J. Raffan. Cambridge (Ma): Harvard University.
Calame, C. (1995). The Craft Of Poetic Speech In Ancient Greece. Çev. J. Orion. Ithaca (Ny): Cornell University.
Caspers, C.L. (2011). “Healing Speech, Wandering Names, Contests Of Words: Ideas About Language In Euripides.” Leiden: Leiden University (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
Chaston, C. (2010). Tragic Props And Cognitive Function: Aspects Of The Function Of Images In Thinking (Mnemosyne Supplements 317). Leiden/Boston: Brill.
Cope, E.M. – J.E. Sandys, Ed. (2009re). Aristotle: Rhetoric, Vol. I-Iii (Yeniden Basım, Ilk Basımı 1877). Cambridge: Cambridge University.
Daniels, C.B. – S. Scully, (1992). “Pity, Fear, And Catharsis İn Aristotle’s Poetics.” Noûs 26/2: 204-217.
Debus, F. (2002). Namen In Literarischen Werken. (Er-)Findung – Form – Funktion. Mainz/Stuttgart: Akademie Der Wissenschaften Und Der Literatur/Franz Steiner.
Dik, H. (2007). Word Order In Greek Tragic Dialogue. Oxford: Oxford University.
Else, G.F. (1957). Aristotle Poetics: The Argument. Cambridge (Ma): Harvard University.
— (Çev. Ve Yor.). Aristotle: Poetics. Ann Arbor (Mi): University Of Michigan, 1967.
Fordyce, C.J.(1932).“Puns On Names In Greek.” Cj 28/1: 44-46.
Fuochi, M. (1898). “Le Etimologie Dei Nomi Propri Nei Tragici Greci.” Sifc 6: 273-318.
Girard, R. (2003). Şiddet Ve Kutsal. Çev. N. Alpay. İstanbul: Kanat.
Goldhill, S. (20049). Reading Greek Tragedy (Dokuzuncu Basım, Ilk Basımı 1986). Cambridge: Cambridge University.
Griffin, J. (1998). “The Social Function Of Attic Tragedy.” Cq 48/1: 39-61.
Grimaldı, W.M.A. (1980-1988). Aristotle, Rhetoric I: A Commentary, Vols. I-Iı. New York: Fordham University.
Halliwell, S. (1986). Aristotle’s Poetics. London: Duckworth.
(2002). The Aesthetics Of Mimesis: Ancient Texts And Modern Problems. Princeton (Nj)/Oxford: Princeton University.
Huizinga, J. (20062). Homo Ludens: Oyunun Toplumsal İşlevi Üzerine Bir Deneme (Ikinci Basım, Ilk Basımı 1995). Çev. M.A. Kılıçbay. İstanbul: Ayrıntı.
Kamptz, H. Von (1982). Homerische Personennamen: Sprachwissenschaftliche Und Historische Klassifikation. Göttingen: Vandenhoeck Und Ruprecht.
Kassel, R., Ed. (1976). Aristotelis Ars Rhetorica. Berlin: Walter De Gruyter, 1976.
Kaufmann, W. (1992re). Tragedy And Philosophy (Yeniden Basım, Ilk Basımı 1968). Princeton (Nj): Princeton University.
Kerényi, C. (2012). Eleusis: Anne Kızın Arketip İmgesi. Çev. T. Bayraktar Yaşar. İstanbul: Pinhan.
Kommerell, M. (19845). Lessing Und Aristoteles: Unterschung Über Die Theorie Der Tragödie (Beşinci Basım, Ilk Basımı 1940). Frankfurt Am Main: Vittorio Klostermann.
Kosman, A. (1992). “Acting: Drama As The Mimêsis Of Praxis.” Essays On Aristotle’s Poetics. Ed. A.O. Rorty. Princeton (Nj): Princeton University, 51-72.
Kraus, M. (1987). Name Und Sache: Ein Problem Im Frühgriechischen Denken. Amsterdam: B.R. Grüner.
Latacz, J. (1988). Antik Yunan Tragedyaları: Tüm Oyunlar, Tarih – İnceleme – Yorum. Çev. Y. Onay. İstanbul: Mitos-Boyut, 2006.
Lear, J. (1988). “Katharsis.” Phronesis 33/3: 297-326.
Lesky, A. (19723). Die Tragische Dichtung Der Hellenen (Üçüncü Basım, Ilk Basımı 1956). Göttingen: Vandenhoeck Und Ruprecht.
Levin, S.B. (2001). The Ancient Quarrel Between Philosophy And Poetry Revisited: Plato And The Greek Literary Tradition. Oxford: Oxford University.
Liddle, H.G. – R. Scott – H.S. Jones (199610). Greek-English Lexicon (Onuncu Basım [Yeni Ekiyle Birlikte], İlk Basımı 1843). Oxford: Clarendon.
Mccartney, E.S. (1919). “Puns And Plays On Proper Names.” Cj 14/6: 343- 358.
Munteanu, D.L. (2012). Tragic Pathos: Pity And Fear İn Greek Philosophy And Tragedy. Cambridge: Cambridge University.
Mueller, M. (2010). “Athens In A Basket: Naming, Objects, And Identity In Euripides’ Ion.” Arethusa 43/3: 365-402.
Nehamas, A. (1992). “Pity And Fear In The Rhetoric And The Poetics.” Essays On Aristotle’s Poetics. Ed. A.O. Rorty. Princeton (Nj): Princeton University, 291-314.
Nietzsche, F. (19882). “Homer’s Wettkampf.” Kritische Studienausgabe (Ksa) Band I: Die Geburt Der Tragödie, Unzeitgemäße Betrachtungen I-Iv: Nachgelessene Schriften 1870-1873 (Ikinci Basım, Ilk Basımı 1967- 1977). Ed. G. Colli – M. Montinari. Berlin: Deutscher Taschenbuch Verlag De Gruyter, 783-792.
Nussbaum, M. (1992). “Tragedy And Self-Sufficiency: Plato And Aristotle On Fear And Pity.” Oxford Studies In Ancient Philosophy, Vol. X. Ed. J. Annas. Oxford: Clarendon, 107-159.
(2001re). The Fragility Of Goodness: Luck And Ethics In Greek Tragedy And Philosophy (Gözden Geçirilmiş Yeniden Basım, İlk Basımı 1986). Cambridge: Cambridge University.
Ocd3 = Hornblower, S. – A. Spawforth. (1996). The Oxford Classical Dictionary (Üçüncü Basım, Ilk Basımı 1949). Oxford/New York: Oxford University.
Park, A. (2009). “Truth, Falsehood, And Reciprocity In Pindar And Aeschylus.” Chapel Hill (Nc): University Of North Carolina (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
Peraki-Kyriakidou, H. (2002) “Aspects Of Ancient Etymologizing.” Cq 52/2: 478-493.
Pickard-Cambridge, A.W. (19622). Dithyramb, Tragedy And Comedy (İkinci Basım, İlk Basımı 1927). Oxford: Clarendon.
Pietropaolo, D. (2010). “Whipping Jesus Devoutly: The Dramaturgy Of Catharsis And The Christian Idea Of Tragic Form.” Beyond The Fifth Century: Interactions With Greek Tragedy From The Fourth Century Bce To The Middle Ages. Ed. I. Gildenhard – M. Revermann. Berlin/New York: Walter De Gruyter, 397-424.
Radt, S. Ed. (19992). Tragicorum Graecorum Fragmenta. Vol. Iv: Sophocles (İkinci Basım, İlk Basımı 1977). Göttingen: Vandenhoeck Und Ruprecht.
Reinberg, C. (1981). “Etymologia In Eschilo: Modalità E Significato Della Riflessione Linguistica In Un Testo Poetico.” Sandalion 4: 31-57.
Rinaldi, D. (2007).“Juegos Etimológicos En Eurípides.” Novatellus 25/1: 155-216.
Rohde, E. (19033). Psyche. Seelencult Und Unsterblichkeitsglaube Der Griechen, Vols. I-Iı (Üçüncü Basım, Ilk Basımı 1890-1894). Tubingen/Leipzig: Academische Verlagbuchhandlung Von J.C.B. Mohr (Paul Siebeck).
Sicherl, M. (1977). “The Tragic İssue İn Sophocles’ Ajax.” Greek Tragedy. Ed. T.F. Gould – C.J. Herington. Cambridge: Cambridge University, 67-98.
Schütrumpf, E. (1989). “Traditional Elements In The Concepts Of Hamartia In Aristotle’s Poetics.” Hsph 92: 137-156.
Scullion, S. (2002). “‘Nothing To Do With Dionysus’: Tragedy Misconceived As Ritual.” Cq 52/1: 102-137.
Seaford, R. (1989). “Homeric And Tragic Sacrifice.” Tapa 119: 87-95.
— (1994). Reciprocity And Ritual: Homer And Tragedy In The Developing City-State. Oxford: Clarendon.
— (2004). Money And The Early Greek Greek Mind: Homer, Philosophy, Tragedy. Cambridge: Cambridge University.
— (2000). “The Social Function Of Attic Tragedy: A Response To Jasper Griffin.” Cq 50/1: 30-44.
Segal, C. (1981). Tragedy And Civilization: An Interpretation Of Sophocles. Cambridge: Harvard University.
— (1982). “Etymologies And Double Meanings In Euripides’ Bacchae.” Glotta 60: 81-92.
— (1995). Sophocles’ Tragic World: Divinity, Nature, Society. Cambridge (Ma): Harvard University.
Siewert, P. (1982). Die Trittyen Attikas Und Die Heeresreform Des Kleisthenes (Vestigia 33). München: Beck.
Sifakis, G.M. (2001). Aristotle On The Function Of Tragic Poetry. Herakleion/Athens: Crete University.
Skutsch, O. (1987). “Helen, Her Name And Nature.” Jhs 107: 188-193.
Slomkowskı, P. (1997). Aristotle’s Topics. Leiden/Boston/Köln: Brill.
Stınton, T.C.W. (1975). “Hamartia İn Aristotle And Greek Tragedy.” Cq 25/2: 221-254.
Szondi, P. (2002). An Essay On The Tragic. Çev. P. Fleming. Stanford (Ca): Stanford University.
Trgf = Nauck, A. (18892). Tragicorum Graecorum Fragmenta (Ikinci Basım, Ilk Basımı 1856). Lipsiae: B.G. Teubner.
Tsitsibakou-Vasalos, E. (2007). Ancient Poetic Etymology: The Pelopids: Fathers And Sons. Stuttgart: Franz Steiner.
Twinning, T. (1971re). Aristotle’s Treatise On Poetry Translated; With Notes On The Translation, And On The Original; And Two Dissertations, On Poetical, An Musical, Imitation (Yeniden Basım, Ilk Basımı 1789, London). New York: Garland.
Untersteiner, M. (19842). Le Origini Della Tragedia E Del Tragico. Dalla Preistoria A Eschilo (Ikinci Basım, Ilk Basımı 1942). Milano: Instituto Editoriale Cisalpino.
Vernant, J.-P. – P. Vidal-Naquet (2012). Eski Yunan’da Mit Ve Tragedya. Çev. Sevgi Tamgüç – Reşat Fuat Çam. İstanbul: Kabalcı.
Walsh, G.B. (1978). “The Rhetoric Of Birthright And Race In Euripides’ Ion.” Hermes 106/2: 301-315.
Winkler, J.J. (1985). “The Ephebes’ Song: Tragôidia And Polis.” Representations 11: 26-62.
Woodruff, P. (1992) “Aristotle On Mimêsis.” Essays On Aristotle’s Poetics. Ed. A.O. Rorty. Princeton (Nj): Princeton University, 73-95.