Orijinal, Radikal ve Yönetimsel: Thorstein Veblen ve Amerikan Kurumsalcılığının Toplumsal Sınıf Kökenleri

Bu çalışma, ABD'de Yaldızlı Çağ (Gilded Age) olarak bilinen 1800'lerin son çeyreği ile 20. yüzyılın ilk yarısına – İlerici Dönem (Progressive Era) ve Yeni Düzen (New Deal) yıllarına – odaklanmaktadır. Bunu yaparken, makale ilk başta Amerikan kurumsalcılarının bazı önde gelen isimlerinin yoğun şekilde etkilendikleri Alman Tarihsel Okulu ve Amerikan Siyasal İktisat Okulu (ya da Amerikan Okulu) ile ilişkilerine bakıyor. Yaygın görüş kurumsalcılığın neoklasik iktisadın hegemonyasına direnebilmiş ve Amerikan üniversitelerindeki iktisat bölümlerinde önemli bir ağırlık elde edebilmiş olduğu yönündedir. Dolayısıyla, çalışmanın ilk iki bölümü kurumsalcılığın, ‘Amerikan’, ‘orijinal’ ve ‘radikal’ olarak anılan unsurlarına odaklanıyor. Yazının asli meselesi ise şu: “Veblen gibi bir figürün Amerikan kapitalizmine karşı radikal görüşleri ve sonradan görme zenginlerin gösterişçi yaşam tarzlarıyla alay eden iğneleyici yazılarıyla özdeş Kurumsalcı/Evrimselci iktisat, ABD akademisi, araştırma enstitüleri ve bürokrasisinde ‘neoklasik teoriyle eşit önemde’ görülüp bir tür ana akım konumunu nasıl edebildi?” Bu bağlamda, çalışma, Amerikan Kurumsalcılığının şekillendiği ve etkili olduğu üç farklı kesite odaklanıyor. Bunların ilk ikisinde (1) Alman Tarihsel Okulu'nun Almanya’da tahsil görmüş ‘yeni nesil’ iktisatçılar aracılığıyla yarattığı etki, (2) 20. yüzyılın ortalarında artık çoktan unutulmuş Amerikan Okulu’nun korumacı/milliyetçi doktrinlerinin etkisi üzerine odaklanılıyor. Yazı, son olarak (3) Amerikan kurumsalcılığının toplumsal sınıf kökenlerini açığa çıkaran 1930’lardaki ‘yönetimsel devrim’ tartışmalarına uzanıyor. Burada Amerikan kurumsalcılarının, Yeni Düzen yıllarında yükselen ‘yönetimsel sınıfın’ ilerici unsurlarını temsil eden ‘organik aydınları’ olduğu ve geleneğin ABD'deki başarısının arkasında bu organik ilişkinin bulunduğu iddia ediliyor.

Anahtar Kelimeler:

Amerikan Kurumsalcılığı, Veblen, Alman Tarihsel Okulu, Amerikan Okulu, Yönetimsellik, American Institutionalism, Thorstein Veblen, German Historical School, American School, American School, American School, Managerialism

Original, Radical, and Managerial: Thorstein Veblen and Social Class Origins of American Institutionalism

This study focuses on the last quarter of the 1800s, known as the Gilded Age in the U.S., and the first half of the 20th century, namely the Progressive Era and New Deal years. In doing so, the paper first nails down the relations among some leading figures of the American institutionalists with the German Historical School and the American School of Political Economy (or American School) during the Gilded Age. It has been widely accepted that the former group was heavily influenced by the latter schools. As is known, institutionalism was able to challenge the hegemony of neoclassical economics throughout the Gilded Age and the following Progressive Era, gaining important positions in the economics departments of American universities. Thus, the first two sections of this study focus on the so-called 'American', 'original' and 'radical' aspects of institutionalism. The main concern here is to understand how Institutional/Evolutionary Economics could, chiefly represented by Veblen’s biting satirical writings and radical critique of American capitalism that mostly mocked the lavish lifestyles of the nouveau riche of the day, be seen as powerful as neoclassical theory, and constituted a kind of 'orthodoxy' position in a country like the U.S. I focus on three distinct moments in which American Institutionalism was formed and became influential: (1) the influence of the German Historical School through Germany-trained ‘new generation’ of economists, (2) the contributions of the American School with their protectionist/nationalist doctrines, which was long forgotten by the mid-20th century. My discussion also aims to address (3) the social class origins and characteristics of institutionalism by trying to identify the key social class interests that it served or was appealed to. I argue that the American institutionalists were the 'organic intellectuals,' representing the progressive elements of this newly rising ‘managerial class’ in the New Deal. It was this organic relationship that was behind the success of institutionalism in the U.S.

Keywords:

American Institutionalism, Thorstein Veblen, German Historical School, American School, Managerialism,

PDF

___

Backhouse, R. E. (1985). A History of Modern Economic Analysis, Basil-Blackwell.
Baş-Dinar, G. (2015) Veblen’in Analizinde Endüstriyel ve Finansal Faaliyetler Arasındaki İkilem ve Kapitalizmin İstikrarsızlığı,” Öncü, A. (der.) Thorstein Veblen: Kullanım Kılavuzu içinde, 159-184.
Brick, H. (2006) Transcending Capitalism. Visions of a New Society in Modern American Thought. Ithaca: Cornell University Press.
Coase, R. (1984) “The New Institutional Economics,” Journal of Institutional and Theoretical Economics, 140, 229-31.
Cornehls, J. V. (2004) “Veblen’s Theory of Finance Capitalism and Contemporary Corporate America,” Journal of Economic Issues, 38 (1), 29-58
Cutler, A.T. (1938) “The Ebb of Institutional Economics,” Science & Society 2 (4), 448-70.
Dorfman, J. (1955) “The Role of the German Historical School in American Economic Thought,” The American Economic Review, 45(2), 17-28.
Dowd, D. (2008) Kapitalizm ve Kapitalizmin İktisadı (Eleştirel Bir Tarih), çev. C. Gerçek, İstanbul: Yordam.
Dugger, W. (2011) “Kızıl Veblen,” çev. B. Özçorlu, T. B. Veblen Mühendisler ve Fiyat Sistemi içinde, 9-10.
Ekelund Jr., R. B. ve Hebert, R. F. (2014) A History of Economic Theory & Method (6. Basım), Long Grove, Illinois: Waveland.
Ely, R.T. (1919) “The American Economic Association 1885-1909,” American Economic Association Quarterly, 11(1), 47-111.
Gibson, D. (2011) Wealth, Power, and the Crisis of Laissez Faire Capitalism, Palgrave Macmillan.
Gruchy, A. G. “Review of M. Hudson,” History of Political Economy (9), 147-150.
Gürkan, C. (2007) “Veblen, Schumpeter ve Teknoloji,” Özveren, E. (der.) Kurumsal İktisat içinde, 237-281.
Hamilton, G. G. ve Petrovic, M. (2009) “Thorstein Veblen and the Organization of the Capitalist Economy,” P. Adler (der.) The Oxford Handbook of Sociology and Organization Studies: Classical Foundations içinde,
Hamilton, W. (1919) “The Institutional Approach to Economic Theory,” American Economic Review, 9 (1), 309-18.
Heilbroner, R. L. (2003) İktisat Düşünürleri: Büyük İktisat Düşünürlerinin Yaşamları ve Fikirleri, çev. A. Tartanoğlu, Ankara: Dost. Helleiner, E. (2019) “Varieties of American neomercantilism,” European Review of International Studies, 6 (3), 7-29.
Helleiner, E. (2021a) “The Diversity of Economic Nationalism,” New Political Economy, 26 (2), 229-38.
Helleiner, E. (2021b) The Neomercantilists A Global Intellectual History, Cornell University Press Ithaca and London
Herbst, J. (1965) The German Historical School in American Scholarship: A Study in the Transfer of Culture, Cornell University Press.
Hodgson, G. M. (1996) “Varieties of capitalism and varieties of economic theory,” Review of International Political Economy 3 (3), 380-433.
Hodgson, G. M. (2000) “What is the Essence of Institutional Economics,” Journal of Economic Issues, 34 (2), 317-29.
Hodgson, G. M. (2007a) “Evolutionary and Institutional Economics as New Mainstream,” Evolutionary Institutional Economics Review, 4 (1), 7-25.
Hudson, M. (2010 [1975]) America’s Protectionist Takeoff 1815-1914: The Neglected American School of Political Economy, New York and London: ISLET-Verlag.
Hudson, M. ve Önce, A. (der.) (2016) Absentee Ownership and its Discontents: Critical Essays on the Legacy of Thorstein Veblen, New York and London: ISLET-Verlag.
Hunt, E. K. (1979) “The Importance of Thorstein Veblen for Contemporary Marxism,” Journal of Economic Issues 13 (1), 113-140;
Hunt, E. K. ve Lautzenheiser, M. (2016) İktisadi Düşünceler Tarihi, çev. V. U. Arslan, Ankara: Phoenix Yayınevi.
Jo, T. ve Lee, F. S. (2015) Marx, Veblen, and the Foundations of Heterodox Economics: Essays in honor of John F. Henry, Routledge.
Kaufman, B. E. (2017) The Origins and Theoretical Foundation of Original Institutional Economics Reconsidered,” Journal of the History of Economic Thought, 39 (3), 293-322.
Kitch, E. W. (1983) “The Fire of Truth: A Remembrance of Law and Economics at Chicago, 1932-1970,” The Journal of Law & Economics, 26(1), 163-234.
Köse, A.H. ve Öncü, A. (2000) Kapitalizm, İnsanlık ve Mühendislik: Türkiye’de Mühendisler Mimarlar, TMMOB.
Lawson, T. (2006) “The Nature of Heterodox Economics,” Cambridge Journal of Economics, 30, 483-505.
Marx, K. (1973) Grundrisse: Introduction to the Critique of Political Economy, Çeviri ve Önsöz: M. Nicolaus, Random House.
Meardon, S. (2015) “Henry C. Carey’s ‘Zone Theory’ and American Sectional Conflict,” Journal of the History of Economic Thought, 37 (2) , 305-20.
Milonakis, D. ve Fine, B (2009) From Economics Imperialism to Freakonomics, Londra: Routledge.
Mitchell, B. (1966) Great Economists in Their Times. Totowa, N.J.: Littlefield, Adams & Co.
O’Hara, P. A. (2002) “The Contemporary Relevance of Thorstein Veblen’s Institutional-Evolutionary Political Economy,” History of Economics Review (Sayı 35), 78-103;
Oğuz, M. C. (2017) “ABD’de ‘Progressivism’ Hareketi ve Woodrow Wilson’un Kurucu Babalar’a İtirazı,” Amme İdaresi Dergisi, 50 (1), 1-25.
Öncü, A. (2017) “On the Possibility of a “Soviet of Technicians”: Veblen’s Cumulative Causation Applied to the Turkish Case,” Review of Radical Political Economics, 49(1), 67-82
Öncü, A. (der.) (2015a) Thorstein Veblen: Kullanım Kılavuzu, İstanbul: Habitus.
Öncü, A. (2015b) “Bir Teknisyenler Sovyetinin Olanaklılığı Hakkında: Veblen’in Kümülatif Nedensellik Yönteminin Türkiye’ye Uygulanması,” A. Öncü (der.) Thorstein Veblen: Kullanım Kılavuzu içinde, 259-286.
Özçelik, E. (2007) “Kurumlar, Kurumsal İktisat ve Avusturya Okulu,” Özveren, E. (der.) Kurumsal İktisat içinde, 201-235.
Özçelik, E. ve Özveren, E. (2015) “Kurumsal İktisadın Dünü, Bugünü ve Yarını,” Ekonomik Yaklaşım, 26 (96), 17-57.
Özveren, E. (2007b) “Aralanan Karakutu,” E. Özveren (der.) Kurumsal İktisat, Ankara: İmge içinde, 15-43.
Özveren, E. (2011) “(Kurumsal) İktisat–Felsefe İlişkisi: Ne Seninle Ne Sensiz,” O. İşler ve F. Yılmaz (der.) İktisadı Felsefeyle Düşünmek, Ankara: İmge içinde, 17-38.
Özveren, E. (der.) (2007a) Kurumsal İktisat, Ankara: İmge.
Panitch, L. ve Gindin, S. (2019) Küresel Kapitalizmin Oluşturulması: Amerikan İmparatorluğunun Siyasal İktisadı, çev. Ü. Şenesen, İstanbul: Yordam.
Perelman, M. (1987) Karl Marx's Crisis Theory: Labor, Scarcity and Fictitious Capital. New York: Praeger.
Perelman, M. (1999) “Henry Carey's Political-Ecological Economics: An Introduction,” Organization & Environment, 12(3), 280-292
Perelman, M. (2015) “Thorstein Veblen: Bir Amerikan İktisat Perspektifi,” A. Öncü (der.) Thorstein Veblen: Kullanım Kılavuzu, İstanbul: Habitus içinde, 27-54.
Perry, P. (2009) Goodwill Hunting. Accounting and the Global Regulation of Economic Ideas, Yayımlanmamaış Doktora Tezi, Amsterdam: Vrije Universiteit.
Persons, S. (1958) American Minds: A History of Ideas. New York: Holt, Rinehart and Winston
Phillips, R. J. ve Kinnear, D. (2004) “The Twentieth Century of Institutionalism in Mainstream Economics,” In Wisconsin “Government and Business” and the History of Heterodox Economics, 283-300.
Ross, D. (1991) The Origins of American Social Science. Cambridge: Cambridge University Press. Rutherford, M. (2011) The Institutionalist Movement in American Economics, 1918–1947, Cambridge University Press.
Simich, J. L ve Tilman, R. (1982) “Thorstein Veblen and his Marxist Critics: An Interpretive Review,” History of Political Economy, 14 (3), 323-341.
Stone J. ve Xiaoping, L. (2016) “Veblen in Twenty-First Century America: The Renewal of a Critique,” Athens Journal of Social Sciences 3(4), 281-298.
Şenalp, M. G. (2007a) “Dünden Bugüne Kurumsal İktisat,” Özveren, E. (der) Kurumsal İktisat içinde, 45-92.
Şenalp, M. G. (2007b) “İktidar ve Piyasa İlişkileri Karşısında Mühendisler ve İktisatçılar: 21. Yüzyılda İktisatçıların Değişen Sınıf Konumları,” Folklor/Edebiyat (49), 161-180.
Şenalp, M. G. (2016) “Kâfirlik ve Sapkınlık Arasında Kurumsal İktisat,” İktisat ve Toplum (65), 24-32
Şenalp, M.G. (2012) “The Unholy Marriage of Economics to Engineering,” Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, (2) 2, 53-70.
Tezel, G. (2007) “Kurumsal İktisat ve ‘Yeni’ Bilim Tartışmaları,” Özveren, E. (der.) Kurumsal İktisat içinde, 365-399.
Valentine, R. (2006) Gilded Age and Progressive Era: Primary Sources, Thomson Gale.
Van der Pijl, K. (2009) A Survey of Global Political Economy, Center For Global Political Economy, University of Sussex, https://libcom.org/library/survey-global-political-economy [Erişim tarihi: 03.05.2022].
Van der Pijl, K. [2012 (1984)] The Making of An Atlantic Ruling Class, Verso.
Vaughn, G. F. (2003) “Institutional Economics and Community Development: The Pioneering Roles of Henry C. Carey and Van Buren Denslow,” Journal of Economic Issues, 37(3), 681-696.
Veblen, T. B. (1906) “The Socialist Economics of Karl Marx and His Followers I,” The Quarterly Journal of Economics (20), 575-595.
Veblen, T. B. (1907) “The Socialist Economics of Karl Marx and His Followers II,” The Quarterly Journal of Economics (21), 1907, s. 299-322.
Veblen, T. B. (1918 [1914]) Instinct of Workmanship and the State of the Industrial Arts: New York: B. W. Huebsch (2. Basım).
Veblen, T. B. (1924) Absentee Ownership and Business Enterprise in Recent Times: The Case of America, Londra: Goerge Allen & Unwin.
Veblen, T. B. (2011 [1921]) Mühendisler ve Fiyat Sistemi, der. A. Öncü, çev. B. Özçorlu, TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası.
Veblen, T. B. (2015 [1899]) Aylak Sınıfın Teorisi: Kurumların İktisadi İncelemesi, çev. E. Kırmızıaltın ve H. Bilir, Ankara: Heretik.
Williamson, O. E. (1998) “The Institutions of Governance,” American Economic Review, 88 (2), 75-79.
Williamson, O. E. (2000) “The New Institutional Economics: Taking Stock, Looking Ahead,” Journal of Economic Literature, 38 (3), 595-613.
Yonay, Y. (1998). The Struggle Over the Soul of Economıcs, Princeton University Press.