2014

İRAN KAYNAKLARINA GÖRE NAZİ DÖNEMİNDE ALMANLARIN İRAN’DAKİ CASUSLUK VE PROPAGANDA FAALİYETLERİ

Nazi iktidarının kurulduğu 1930’lu yıllar boyunca Almanlar yayılma ve büyük bir imparatorluk kurma fikriyle hareket ettiler. Bu nedenle “hayat alanı” olarak gördükleri doğu'ya yani Rus topraklarına, Kafkas ve İran petrollerine yönelik planlar geliştirdiler. Bu çerçevede, İran’da bir Alman sempatisi oluşturabilecek Beşinci kol yapılanması içine girdiler. İran’da, İkinci Dünya Savaşı'na kadar önemli sayıda teknik uzman ile Alman hayranlığı ve Alman gücüne inanan siyasi ortam oluşturmayı başardılar. Savaş sırasında İran, Müttefikler tarafından, Alman unsurları ve Beşinci kolun varlığı nedeniyle işgal edildi. Böylece Almanların kontrolünden çıktı. Ancak İşgal altındaki İran’da, Alman “Beşinci Kolu”nun çeşitli casusluk ve propaganda faaliyetleri devam etti. Almanların İran'daki faaliyetleri Sovyet Rusya topraklarına başlattıkları saldırının etkisizleşmesi ile son buldu.

Anahtar Kelimeler:

İran, Almanlar, Beşinci Kol, Teknik Uzmanlar

According to Iranian Sources German's Spying And Propaganda Activities In Iran During Nazi Period

Duringthe 1930s, whenthe Nazi governmentwasfounded, theGermansweremovedbythe idea of spreadingandbuilding a greatempire. Therefore, theydevelopedplansforthe East, wheretheythoughtwas "thefield of life", that is, the Russian territoryandCaucasusandIranianoil. Inthiscontext, theyenteredintothe "fifthcolumn" structure, whichcouldcreate a Germansympathy in Iran. In Iran, theyhavesucceeded in creating a politicalenvironmentthatbelieves in GermanadmirationandGermanpower, with a significantnumber of technicalexpertsuntilthe Second World War. Duringthewar, Iran wasoccupiedbytheAlliesduetothe presence of Germanelementsandthe "fifthcolumn". Thus, it cameout of theGermans' control. However, in theoccupied Iran, variousspyingand propaganda activities of theGerman "fifthcolumn" continued. Theactivities of theGermans in Iran endedwiththeineffectiveness of theattacktheylaunched on theterritory of SovietRussia.

Keywords:

Iran, the Germans, the Fifth Column, Technical Experts,

PDF

___

ARMAOĞLU Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, Alkım Yay. İstanbul 2010
AMERİ Huşeng, Rıza Şah ve Thevvülat-ı İran-ı Muassır, Naşr. Ferdosi, Stockholm 1393
BCA, 030_10_00_00_60_406_14_1.
BEREJKOV Valentin, Tahran 1943 Yeni Bir Dünyaya Doğru, ( Çev. Hasan Ali Ediz), Türkiye İş Bankası Kültür Yay. İstanbul 2012
BEYAT Kave, Sutun-i Pencom: Guşeha-i EzFaaliyetha-yi Avamil-i Alman Ber Esas-i Esnad-i Mahremane-i Britanya (İran 1320-1324), Muesse-i Ferhengi-Hüneri Cehan-i Kitab, Tehran 1391
Cami N., Gozeşte Çerağ Rah-ı Ayende Est Tarih-i İran Der Fasıle-i Do Kudta 1299-1332, Neşr: Koknüs, Tahran 1362
Derbare-i Sevvom Şehriver ve Nekş İran Der Cengi Cihani-yi Dovvom, Merkezi Pejuhiş ve Neşr-i Ferheng Siyasi-i Dovran-i Pehlevi, Tehran 2536 (1356)
EMİNİ Ali Rıza, Tarih-i Revabıt-i Harici-yi İran Ez Kaçariyye Ta Sükuti Rıza Şah, Hatt Sevvom, Tahran 1382
ERKAN, Süleyman “İran’a Yabancı Ülke Müdahaleleri (1907-1921)” Akademik ORTA DOĞU, Cilt 5, Sayı 1, 2010
ERTÜRK Selahattin, Propaganda ve Beşinci Kolun İkinci Dünya Harbinde Oynadığı Roller, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1951
Esnadiyi Ez İşgali İran Der Cengi Cihani-yi Dovvom Tehmil-i Peyman-ı Se Canbe, İlan-ı Ceng be Alman, Tasarruf Emakin ve Emval, C. Evvel, Tehiyye ve Tanzim Merkez-i Pejohiş ve İsnad-i Riyaset-i Cumhuri, Hane-i Kitab, Tahran 1389
FURON Raymond, İran, (Çev. Galip Kemali Söylemezoğlu) Hilmi kitabevi, İstanbul 1943
GÜREL Şükrü S., Ortadoğu Petrolünün Uluslararası Politikadaki Yeri, Ankara Üniv. Siyasal Bil. Fak. Yay. Ankara 1979
HALATBERİ Anuşirvan, Mahbusiyin Müttefikin Der İran (1324-1322),Ahura, Tehran 1385
LENZOVSKİ Corc, Rekabet-i Rusya ve Garb Der İran, Tercüme. İsmail Rain, Naşr. İntişarat-ı Cavidan, Tahran 1353
METİN Barış, Birinci Dünya Savaşında İran Coğrafyasında Etnik, Dini Ve Siyasi Nüfuz Mücadeleleri, Berikan Yay. Ankara 2012
RİESS Curt, Casuslar Savaşı1932-1942, (Çev. Ö Andaç Uğurlu), Örgün Yay. İstanbul 2005
SCHUMACHER Edgar, İkinci Dünya Harbi Tarihi, (Çev. Lütfullah Ecevit), Askeri Bas., İstanbul 1948
Sened Şomara 2, Dışişleri Bakanlığı, Yayınlanmış Rapor, Esnadi-yi Ez İşgal-i İran Der Ceng-i Cihani-yi Dovvom, Revabıt-i İran ve Amrika, Münderecat-ı Matbuat, Kongreha ve Konferansha ve Konferans-i Tehran, C. 8,Muavenat İrtibatat ve İttilaa Risane-yi Defter-i Reis-i Cumhur Merkez Pejohiş ve İsnad, Naşr. Hane-i Kitab, Tehran 1392
Sened Şomara 27/1, Dışişleri Bakanlığı, Üçüncü Siyasi Daire Yayınlanmış belge; Esnadiyi Ez İşgali İran Der Ceng-i Cihani-yi Dovvom Tehmil-i Peyman-ı Se Canbe, İlan-ı Ceng be Alman, Tasarruf Emakin ve Emval, C. Evvel, Tehiyye ve Tanzim Merkez-i Pejohiş ve İsnad-i Riyaset-i Cumhuri, Hane-i Kitab, Tahran 1389
ŞEMİM Ali Asker, İran Der Dovre-i Saltanat-ı Alihazret Muhammed Rıza Şah Pehlevi, Naşr. İbn Sina Tehran 1346
Tan, 25 Nisan 1942.
Vatan 25 Ağustos 1941.
ZERGER Ali Asğar, Tarih-i Revabıt-i İran ve İngilis Der Dovre-i Rıza Şah, (Tercüme. Kaveh Beyat), Naşr. Pervin, Tehran 1372
ZOVKİ İrec, İran ve Kudretha-yi Bozrg Der Cengi Cihani-yi Dovvom, pajenk Neşr, Tehran 1367