Bâkî’nin şiirlerinde ikilemelerin sağladığı ses ve söz düzeni

Bu çalışma giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde şiirde âhengi sağlayan unsurlar arasında yer alan ikilemelerin, anlama ve âhenge katkısından bahsedilmiştir. Birinci bölümde Divan şiirinin en büyük şairleri arasında yer alan Bâkî’nin şiirlerinde ikilemelerin oluşturduğu ses ve söz düzeni üzerinde durulmuştur. Bâkî’nin şiirlerinde ikilemeleri kullanma tekniğinin bilinçli ve sürekli olduğu ve şairin, bunu bir üslûp özelliği haline getirdiği tespit edilmiştir. İkinci bölümde Bâkî Divan’ından seçilen kırk beyit üzerinde, aynı sözcüğün tekrarıyla ve terkîb-i tekerrürî tarzında yapılmış ikilemelerin meydana getirdiği ses ve söz düzeni tablolar halinde gösterilmiştir. Bir çeşit ses, söz ve anlam tekrarı olan ikilemelere Bâkî’nin şiirlerinde fazlaca yer vermiş olması, gerek dil gerekse edebiyat açısından önem taşıyan bir anlatım özelliğidir.

The vocal order and speech order that reduplications provide In Bâkî’s poetry

This study comprises of introduction and two other parts. In the introduction part, the contributions of reduplications, which are from the elements providing the harmony in poetry, to meaning and harmony, have been mentioned. In the first part, the emphasis has been put on the vocal and speech order that reduplications make up in Bâkî’s poetry who is one of the greatest poets of Ottoman Poetry. It has been observed that in Bâkî’s poetry the technique of using reduplications is conscious and constant and the Poet has made this a style feature. In the second part the vocal orders and speech orders that reduplications have made by repeating the same word in “terkîb-i tekerrürî” (repeated composition) style, are shown in tables. That Bâkî has used reduplications so much in his poetry, which are a kind of vocal, speech and meaning repetition, is an important expression feature both in terms of the language and literature.

PDF

___

AKSAN, Doğan (1999), Şiir Dili ve Türk Şiir Dili, 3.Baskı, Engin Yayınevi, Ankara.
DEVELLİOĞLU, Ferit (1990), Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lûgat, 4.Baskı, Ankara.
DİLÇİN, Cem (2010), Fuzûli’nin Şiiri Üzerine İncelemeler, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
HATİBOĞLU, Vecihe ( 1981), Türk Dilinde İkileme, 2.Baskı, Ankara Üniversitesi Basımevi,Ankara.
İPEKTEN, Halûk (2010), Nef’î Hayatı Sanatı Eserleri, 6. Baskı, Akçağ Yayıncılık, Ankara.
KIRMAN, Ümral (2001), Türk Halk Şiirinde Gösterge Bilimsel Okuma Denemesi, I. Dil, Yazın,Deyişbilim Sempozyumu, Pamukkale Üniversitesi.
KÜÇÜK, Sabahattin (1994), Bâkî Divanı, Tenkitli Basım, Ankara.
…………………. (2002), Bâkî ve Divanından Seçmeler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
MACİT, Muhsin (1996), Divan Şiirinde Âhenk Unsurları, 1.Baskı, Akçağ Yayınları, Ankara.
ÖZCAN, Tarık (1999), Oktay Rifat’ın Şiirlerinin ve Romanlarının İncelenmesi, (Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi), Elazığ.
ÖZÜNLÜ, Ünsal (1987), Dilbilim ve Edebiyat Konusu Olarak Yinelemeler, I. Dilbilim Sempozyumu, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara.
PALA, İskender (1989), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, 2. Baskı, Akçağ Yayınları, Ankara.
PARLATIR, İsmail (2011), Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, 3.Baskı, Yargı Yayınevi, Ankara.
SELÇUK, Bahir (2004), Ahenk Unsurları Bakımından Nef’î Divanı’nın Tahlili, Özserhat Yayıncılık, Malatya.