Birol İPEK

AZERBAYCAN TÜRKÇESİNDE ANLAMLARINA GÖRE MODAL SÖZLER VE ÖZELLİKLERİ

Modal sözler Azerbaycan Türkçesinde bütün yönleriyle tasnif edilmiş bir sözcük kategorisi olarak yer almaktadır. Azerbaycan Türkçesinde modal sözler anlamlarına göre 1. Tasdik bildiren modal sözler. 2 Şüphe, tereddüt bildiren modal sözler. 3 Netice ve genelleştirme bildiren modal sözler. 4. Kişinin fikrini bildiren modal sözler. 5. Sıra ve ardışıklık bildiren modal sözler. 6. Benzetme veya mukayese bildiren modal sözler. 7. Hayıflanma bildiren modal sözler olarak toplam yedi grupta sınıflandırılmaktadır. Azerbaycan Türkçesinde modal sözler cümlenin başında ortasında ve sonunda kullanılmaktadır. İmla gereği modal sözler cümle başında ve sonda virgülle ayrılır. Cümle ortasında kullanıldığında ise iki virgül arasına alınır. Modal sözler yapısına göre basit ve ya birleşik olabilirler. Modal sözler cümle içinde bir öge olarak kullanılmazlar. Modal sözler kullanıldığı cümlenin tamamının anlamını etkiler. Türkiye Türkçesinde modal sözler kategorisi yoktur. Bu kategori daha çok Rus bilim adamlarının Türk lehçe ve şivelerinde yaptıkları bir tasniftir. Çağdaş Türk lehçelerinin hemen hemen tamamında bu kategori yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Azerbaycan türkçesi, modal söz, kelime, kelime kategorileri

PDF

___

Abdullayeva, Gülarǝ (2013), Müasir Azərbaycan Dili, (II hissə (Morfologiya, sintaksis), İlm ve Tehsil Yayınları, Bakü
Əliyev, Kamran (2011), Azǝrbaycan Dili, İlm ve Tehsil Yayınları, Bakü.
Altaylı, Seyfettin, (1994), Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü, MEB Yayınları, İstanbul.
Buran, Ahmet-Alkaya, Ercan (2010), Çağdaş Türk Lehçeleri, Akçağ Yayınları, Ankara.
Buran, Ahmet-Alkaya Ercan-Yalşın, Süleyman Kaan (2014), Çağdaş Türk Yazı Dilleri I, Güneybatı/Oğuz Grubu, Akçağ Yayınları, Ankara.
Biray, Nergis (2009), “Kazak Türkçesinde Modal Söz (Kelimenin Dokuzuncu Türü Mü?)” Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/3 Spring 2009. s 338-361.
Ergin, Muharrem (1981), Azeri Türkçesi, Ebru Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
Ercilasun, Ahmet Bican (1999), Türk Gramerinin Sorunları II, TDK Yayınları, Ankara. s.532.
Hacıeminoğlu, Necmettin (1971), Türk Dilinde Edatlar, MEB Yayınları, İstanbul.
Xǝlilov, Buludxan, (2016), Müasir Azǝrbaycan Dilinin Morfologiyası (I Hissǝ), İlm ve Tehsil Yayınları, Bakü.
Hüseyinzade, Muxtar (2007), Müasir Azǝrbaycan Dili,(Morfologiya, Üçüncü Hisse), İlm ve Tehsil Yayınları, Bakü.
Kartallıoğlu, Yavuz-Yıldırım, Hüseyin (2007), “Azerbaycan Türkçesi” (Editör: Ahmet Bican Ercilasun), Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yayınları, Ankara. s.172-230.
Kazımov, Q.Ş., (2010), Müasir Azǝrbaycan Dili Morfologiya, Elm ve Tehsil Yayınları, Bakü.
Naskali, Emine Gürsoy (1997), Türk Dünyası Gramer Terimleri Kılavuzu, TDK Yayınları, Ankara.
Öz Özcan Aynur (2008). “Özbek ve Türkiye Türkçesinde “Kesinlik” Bildiren Modal Sözler”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Yıl:5, Sayı:9-Güz, ss.447–459.
Öz Özcan Aynur (2004). “Özbek ve Türkiye Türkçesinde “Olasılık-Tahmin” Bildiren Modal Sözler”, V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri, C. II, (20–26.09.2004), TDK Yayınları, Ankara, s.2253–2261)
Söyegov, Muratgeldi (2000), Türkmen Diliniñ Garmatikası, Aşgabat-1999, TDK Yayınları.
Tanrıverdi, Əzizxan (2012), Azǝrbaycan Dilinin Tarixi Grammatikası, II. Neşr, Bakü s.361-369.
Vardar, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multılıngual Yayınları, İstanbul.
Yalçın, Süleyman Kaan (2018), Azerbaycan Türkçesi Grameri, Kesit Yayınları, İstanbul.Elektronik Kaynaklar:
URL-1:https://bpakman.wordpress.com/baku-2010-fotograflar/turkler-icin-azerice/azerice/azerice-gramer/azerbaycan-turkcesiyle-gramer-aciklamalari/ (05.08.2017)
URL-2:http://azgrammar.top/modal-sozl-r/ 06.08.2017.
URL3:https://tr.wikibooks.org/wiki/Azerice/T%C3%BCrk%C3%A7eden_farkl%C4%B1olan_kelimeler (07.08.2017)
URL-4:http://qadin.net/index.php?newsid=53218. (06.08.2017).
URL-5:http://www.azerbaijans.com/content_943_tr.html (07.08.2017)
URL-6:http://www.urmu.eu/Azerbaycan_dili_derslik.pdf (13.09.2017)