AVRUPA BİRLİĞİ (AB)’NE ÜYELİK SÜRECİNDE TÜRKİYE’DE HUKUK DEVLETİNİN DÖNÜŞÜMÜ: HELSİNKİ ZİRVESİ’NDEN GÜNÜMÜZE İÇ HUKUKTA YAPILAN DÜZENLEMELER ÜZERİNE

Bu çalışmada Türkiye’de AB’ye üyelik sürecinde Helsinki Zirvesi’nden günümüze kadar iç hukuktayapılan düzenlemelerin, hukuk devletine etkilerinin ortaya konması amaçlanmıştır. Bu amaçla sürdürülençalışmada, öncelikle Türkiye-AB ilişkileri ve hukuk devleti hakkında bilgiler verilmiştir. Daha sonra daHelsinki Zirvesi’nden günümüze kadar Türkiye’de iç hukukta yapılan düzenlemeler, AB’ye üyelik süreciüzerinden ele alınarak çalışma sonlandırılmıştır. Çalışmanın sonunda, Türkiye’de AB’ye üyelik sürecindeHelsinki Zirvesi’nden günümüze kadar iç hukukta yapılan düzenlemelerle hukuk devletinin birçok gereğisağlanarak ya da geliştirilerek hukuk devletinde büyük bir dönüşüm yaşandığı tespit edilmiştir. Ayrıca busüreçte demokrasi, sivilleşme ve insan hakları konusunda Avrupa standartlarına yaklaşan Türkiye’nin, dahauygar ve yaşanabilir bir ülkeye dönüştüğü sonucuna erişilmiştir.

Conversion of Constitutional State in Membership Process of Turkey to European Union (EU): About Arrangements Performed in Domestic Law from Helsinki Summit until Today

In this study the aim is to emphasize the effects of arrangements, which were performed in domestic law from Helsinki Summit until today during the membership process of Turkey to EU, on constitutional state. In the study conducted according to this aim, initially info was provided about Turkey-EU relations and constitutional state. After that, the study was finalized after handling the arrangements performed in domestic law from Helsinki Summit until today through membership process to EU. At the end of the study, it was determined that many necessities of constitutional state were fulfilled or developed due to the arrangements performed in domestic law from Helsinki Summit until today in the course of membership of Turkey to EU, thus a great conversion took place in the constitutional state. Besides, it was concluced that Turkey, which approached to European standarts in terms of democracy, demilitarizatin and human rights, was converted into a relatively modern and liveable country.

PDF

___

AKŞEMSETTİNOĞLU, Gökhan (2011), “Avrupa Bütünleşme Projesinin ve Genişleme Sürecinin Değişen Dinamikleri”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1, s. 1-18.
AKYEL, Recai (2011), “2012 Yılı Bütçe Sunuş Konuşması”, www.sayistay.gov.tr/haber-duyuru/haber/ sayistaybutce.docx, (16.05.2014).
6529 Sayılı Temel Hak ve Hürriyetlerin Geliştirilmesi Amacıyla Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, (13.03.2014 Tarih, 28940 Sayılı T.C. Resmi Gazete).
ALTINTAŞ, Ömer Faruk (2008), “Avrupa Birliği’ne Aday Ülke Olarak Türkiye’de AB Uyum Yasalarının İç Hukuka Etki ve Katkısı”, http://www.abgm.adalet.gov.tr/ekutuphane/AB%20uyum%20 yasalar%C4%B1n%C4%B1n%20i%C3%A7%20hukuka%20etkisi%20ve%20katk%C4%B1s%C4%B1.pdf, Erişim Tarihi: 06.03.2014.
ATAY, Ender Ethem (2013), “Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı İlkesi Işığında Danıştay”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 1-2, s. 1129-1154.
Avrupa Birliği Bakanlığı (2012a), “Türk Yerel Medyası AB Yolunda Siyasi Reformlar–I”, http://www. turkyerelmedyasiabyolunda.org/dosyalar/2013_rehber_04.pdf, (11.05.2014).
Avrupa Birliği Bakanlığı (2012b), “Türk Yerel Medyası AB Yolunda Siyasi Reformlar–I”, http://www. turkyerelmedyasiabyolunda.org/dosyalar/2013_rehber_05.pdf, (11.05.2014).
BAKAN, Selahaddin (2005), “21. Asrın Eşiğinde Türkiye Avrupa Birliği İlişkileri”, Adnan Küçük, Selahaddin Bakan, Ahmet Karadağ (Ed.), 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiye’de Siyasal Hayat II. Cilt, Bursa: Aktüel Yayınları, s. 1121-1141.
BALKIR, Canan (2013), “Türkiye-Avrupa Birliği Gümrük Birliği: İçerik ve Uygulama”, Rıdvan Karluk ve Betül Yüce Dural (Ed.), Avrupa Birliği ve Türkiye İlişkileri, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını, s. 26-51.
BALTACI, Cemal, Erdal, EKE, Mücahit AVCI (2012), “Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerinin Türk Anayasal Demokrasisi Üzerine Etkisi”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 2, s. 133-149.
Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği (2007a), Avrupa Birliği Uyum Yasaları Paketleri, Ankara: M&B Tanıtım Hizmetleri.
Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği (2007b), Türkiye’de Siyasi Reform Uyum Paketleri ve Güncel Gelişmeler, Ankara: M&B Tanıtım Hizmetleri.
Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Siyasi İşler Başkanlığı (2010), “Avrupa Birliği Uyum Süreci Perspektifinden Anayasa Değişiklik Paketi”, http://www.abgs.gov.tr/files/Bas%C4%B1nMusavirlik/ anayasadegisiklikpaketi_abperspektifi.pdf, (26.05.2014).
5170 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun, (22.05.2004 Tarih, 25469 Sayılı T.C. Resmi Gazete).
5506 Sayılı Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun, (23 Mayıs 2006 Tarih, 26177 Sayılı T.C. Resmi Gazete).
5512 Sayılı İnsan Hakları ve Ana Hürriyetlerini Korumaya Dair Sözleşmenin Oluşturduğu Denetim Mekanizmasının Değiştirilmesine İlişkin 14 Nolu Protokolun Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun, (6 Haziran 2006 Tarih, 26190 Sayılı T.C. Resmi Gazete).
5543 Sayılı İskân Kanunu, (26.09.2006 Tarih, 26301 Sayılı T.C. Resmi Gazete).
5546 Sayılı Avrupa Sosyal Şartına Değişiklik Getiren Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun, (3 Ekim 2006 Tarih, 26308 Sayılı T.C. Resmi Gazete).
5547 Sayılı (Gözden Geçirilmiş) Avrupa Sosyal Şartının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun, (3 Ekim 2006 Tarih, 26308 Sayılı T.C. Resmi Gazete).
5712 Sayılı Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurulları Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun, (04.12.2007 Tarih, 26720 Sayılı T.C. Resmi Gazete).
5737 Sayılı Vakıflar Kanunu, (27.02.2008 Tarih, 26800 Sayılı T.C. Resmi Gazete).
5982 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, (13.05.2010 Tarih, 27580 Sayılı T.C. Resmi Gazete).
BULUT, Müge (2006), Avrupa Birliği Rehberi, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayını.
CAN, Halil, Semih, GÜNER (2006), Hukukun Temel Kavramları, İstanbul: Arıkan Basın Yayın Dağıtım.
CHEVALLIER, Jacques (2010), Hukuk Devleti, (Çev. Ertuğrul Cenk Gürcan), Ankara: İmaj Yayınevi.
ÇAĞLAYAN, Ramazan (1997), “Anayasa Mahkemesi Kararlarında Hukuk Devleti İlkesi”, A.Ü. Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1, s. 41-54.
ÇALIŞ, Şaban H. (2005), “Türkiye’nin AB’ye Üyelik Konusu ve Helsinki Kararları”, Adnan Küçük, Selahaddin Bakan, Ahmet Karadağ (Ed.), 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiye’de Siyasal Hayat II. Cilt, Bursa: Aktüel Yayınları, s. 1143-1161.
Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince Müdafi ve Vekillerinin Görevlendirilmeleri İle Yapılacak Ödemelerin Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik, (02.03.2007 Tarih, 26450 Sayılı T.C. Resmi Gazete). DAĞI, İhsan (2003), Batılılaşma Korkusu, Ankara: Liberte Yayınları.
DEDEOĞLU, Beril (2005), “Dünden Yarına Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri”, Siyasa, Sayı: 1, s. 23- 45.
4777 Sayılı 2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun, (31.12.2012 Tarih, 24980 Sayılı T.C. Resmi Gazete).
4793 Sayılı Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun, (04.02.2003 Tarih, 25014 Sayılı T.C. Resmi Gazete).
4963 Sayılı Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun, (07.08.2003 Tarih, 25192 Sayılı T.C. Resmi Gazete).
DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) (2000), “Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 2001-2005”, http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/2/plan8.pdf, (11.03.2014).
DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) (2004), “Türkiye’nin Üyeliğinin AB’ye Muhtemel Etkileri”, http:// www.ibb.gov.tr/sites/Avrupa-Birligi/Documents/TRuyeliginAByemuhtemeletkileri.pdf (26.04.2014).
EFE, Haydar, Seyfi, HAN (2012), “AB Uyum Yasalarının Türkiye’deki İnsan Haklarının Gelişimine Katkıları”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 4, s. 149-188.
ERÖZDEN, Ozan (2010), “Hukuk Devleti ve Yargı Tarafsızlığının Normatif Hukuk Ötesi Boyutu”, Serap Yazıcı (Ed.), Yargısal Düğüm: Türkiye’de Anayasa Reformuna İlişkin Değerlendirmeler ve Öneriler, İstanbul: TESEV Yayınları, s. 9-11.
GÖZLER, Kemal (2010), Anayasa Hukukuna Giriş Genel Esaslar ve Türk Anayasa Hukuku, Bursa: Ekin Basın Yayın Dağıtım.
GÖZLER, Kemal (2011), Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Bursa: Ekin Basın Yayın Dağıtım.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref (2002), Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları, Ankara: Turhan Kitabevi.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref (2003), Anayasa Hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi.
HAYEK, Friedrich A. Von (2008), “Siyasi Bir İdeal Olarak Hukuk Devleti”, (Çev. Sevda Gültekin Aktolga Ve Ali Rıca Çoban), Ali Rıza Çoban, Bilal Canatan, Adnan Küçük (Ed.), Hukuk Devleti Hukukî Bir İlke Siyasî Bir İdeal, Ankara: Adres Yayınları, s. 41-97.
HURMİ, Bahar (2008), “Avrupa Birliği ve Demokrasi Açığı Sorunu”, Rasim Özgür Dönmez ve Gökhan Telatar (Ed.), Küreselleşen Dünyada Avrupa Birliği, Ankara: Phoenix Yayınevi, s. 36-80.
İKİNCİOĞULLARI, Füruzan (1997), “Hukuk Devleti”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, s. 29-31.
KARLUK, S. Rıdvan (2002), Avrupa Birliği ve Türkiye, İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
KERMAN, Uysal, Oğuzhan, ÖZALTIN, Fahrettin, Burak YERLİKAYA (2013), “Avrupa Birliği’nin Türk Kamu Yönetiminden Demokratikleşme Beklentileri: İlerleme Raporları Üzerinden Bir Analiz (1998- 2012)”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 2, s. 85- 99.
KOÇ, Yıldırım (2001), Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri, Ankara: Türk-İş Eğitim Yayınları.
KUYAKSİL, Ali (2007), “Hukuk Devleti Kavramı ve Türkiye’de Gelişimi”, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 1-2, s. 29-43.
KÜÇÜK, Adnan (2008), “Hukuk Devleti Kavramı ve Türk Anayasa Mahkemesi Kararlarında Hukuk Devleti”, Ali Rıza Çoban, Bilal Canatan, Adnan Küçük (Ed.), Hukuk Devleti Hukukî Bir İlke Siyasî Bir İdeal, Ankara: Adres Yayınları, s. 351-454.
ÖZBUDUN, Ergun (19.04.2010), “HSYK Üzerinde İdeolojik Kavga”, Star Gazetesi.
ÖZER, Akif (2009), “Avrupa Birliğine Tam Üyeliğin Eşiğinde Türkiye”, Yönetim ve Ekonomi, Cilt: 16, Sayı: 1, s. 89-105.
RAZ, Joseph (2008), “Hukuk Devleti ve Erdemi”, (Çev. Bilal Canatan), Ali Rıza Çoban, Bilal Canatan, Adnan Küçük (Ed.), Hukuk Devleti Hukukî Bir İlke Siyasî Bir İdeal, Ankara: Adres Yayınları, s. 149-166.
SANCAR, Türkan Yalçın (2003), “Türk Ceza Kanunu’nun 159. ve 312. Maddelerinde Yapılan Değişikliklerin Anlamı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 52, Sayı: 1, s. 88-100.
SCHMİTT, Carl (2008), “Liberal Hukuk Devletinin İlkeleri ve Hukuk Devletinde Kanun Kavramı”, (Çev. Bilal Canatan), Ali Rıza Çoban, Bilal Canatan, Adnan Küçük (Ed.), Hukuk Devleti Hukukî Bir İlke Siyasî Bir İdeal, Ankara: Adres Yayınları, s. 119-145.
TAŞKIN, Pelin (2010), “5580 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu ve Getirdikleri”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 2010/4, s. 159-178.
TECER, Meral (2007), Avrupa Birliği ve Türkiye Sorular-Yanıtlar, Ankara: TODAİE Yayınları.
TEZİÇ, Erdoğan (2009), Anayasa Hukuku, İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
TÜLEN, Hikmet (2001), “3.10.2001 Tarihli ve 4709 Sayılı Kanunla Yapılan Anayasa Değişiklikleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, A.Ü. Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1-4, s. 191-243.
USUL, Ali Resul (2006), “Helsinki’den Müzakerelere Türkiye-AB İlişkileri”, Zeynep Dağı (Ed.), Doğudan Batı’ya Dış Politika AK Partili Yıllar, Ankara: Orion Yayınevi, s. 189-217.
YAZGIÇ, Suavi Kemal (2005), Avrupa Birliği, İstanbul: İnsan Yayınları.
YAZICI, Serap (2009), Demokratikleşme Sürecinde Türkiye, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.