Tayland’da Tefsir Çalışmaları (Japakiya ve Tafsir al-Bayan Adlı Eseri)

Bu çalışma Malay dünyasının önemli bir halkasını oluşturan Patanili Müslümanların tefsir çalışmalarını Japakiya’nın Tafsir al-Bayan isimli eseri çerçevesinde incelemektedir. Son dönemlerde çeşitli bölge ve havzalar üzerinde yapılan çalışmalar, tefsir literatürünün sadece Arapça kitaplardan oluşmadığını ve bu düşüncenin tefsir yazım tarihi açısından isabetli bir yaklaşım olmadığını açıkça göstermektedir. Bu çalışmada Tayland’ın güneyinde yer alan ve klasik dönemde daha çok Patani bölgesi olarak bilinen havzada yazılan tefsir çalışmalarına kısaca temas edilecek ve Malay dünyasındaki tefsir çalışmalarının birbiriyle olan bağlantı ve ilişkisini Tafsir al-Bayan örnekleminde irdelenecektedir. Ayrıca klasik dönemde olduğu gibi modern dönemde de Malaycanın birleştirici bir dil olduğuna dikkat çekilmiş ve bölgedeki tefsir çalışmalarının mahiyetini anlamak için Malaycanın durumunu kavramanın önemi vurgulanmıştır. Müellif Japakiya âlim kimliğinin yanında aynı zamanda Patani bölgesinde meşhur ve etkili bir davetçidir. Bundan dolayı Arapça olarak yazdığı doktora tezi dışında genellikle kitaplarında sade ve anlaşılır bir dil kullanmaktadır. Malayca al-Bayan isimli eserini bu düşünceye bağlı olarak kaleme almıştır. Gerek meâl gerekse tefsir kısmında Patanili Müslümanların özel durumunu dikkate aldığı görülmektedir. Bundan dolayı Patani bölgesinde yazılan en dikkat çekici tefsir çalışması olan al-Bayan’ın incelenmesi büyük bir önem arz etmektedir. Zira bu tefsir kitabı Patani bölgesinde Malayca olarak yazılan en önemli tefsir metinlerin biridir. Bölgede Tay dili ile yazılan eserler mevcut olmakla birlikte Malay dili ile yazılan kitapların sayısı sınırlıdır.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Japakiya, Tafsir al-Bayan, Patani, Malay Dünyası, Tafsir, Malay World

Tafsir Studies in Thailand (Japakiya and Tafsir al-Bayan)

This study examines the tafsir studies of Patani Muslims, who constitute an important link of the Malay world, within the framework of Japakiya’s Tafsir al-Bayan. In this study, the tafsir studies written in the basin located in the south of Thailand and known mostly as the Patani region in the classical period were briefly touched upon and the connection and relationship of the tafsir studies in the Malay world were examined in the sample of Tafsir al-Bayan. The author Japakiya is a famous and influential inviter as well as a scholar in the Patani region. For this reason, he usually uses plain and understandable language in his books, except for his doctoral thesis written in Arabic. He wrote his work named al-Bayan in Malay based on this idea. It is seen that he takes into account the special situation of the Patani Muslims in both the translation and the tafsir part. Therefore, it is of great importance to examine al-Bayan, the most remarkable tafsir work written in the Patani region. Although there are works written in Thai language in the region, the number of books written in Malay is limited.

Keywords:

Tafsir, Malay World,

PDF

___

Abdullah, Mustaffa. Khazanah Tafsir di Nusantara. Kuala Lumpur: Universiti Malaya, 2011.
Ahmad, Muhammad Ariff (ed.). Pertumbuhan dan Perkembangan Bahasa Melayu, 1992.
Edîb, Nik Muhammed. Rahsia Mengadap Tuhan. Malezya: Kota Bharu, 1983.
Göksoy, İsmail Hakkı, "Tayland". TDV İslam Ansiklopedisi. 40 Cilt. İstanbul: İSAM, 2011.
Gusmian, Islah. “Tafsir Al-Qur’an Bahasa Jawa: Peneguhan Identitas, Ideologi, dan Politik”. Suhuf 9/1 (2016), 141–168.
Hamka. Tafsir Al-Azhar. Singapur: Pustaka Nasional PTE LTD, 4. Basım, 2001.
Hasbi ash-Shiddiegy, Teungku Muhammad. Tafsir Al-Qur'anu'l-Majid An-Nuur. Semarang: Pustaka Rizki Putra, 2000.
Hassan, Ahmad Bandung. Al-Furqan Tafsir Qur'an. Surabaya: Penerbit Al-Ikhwan, 1956.
Ichwan, Moch Nur. “Literatur Tafsir Qur'an Melayu-Jawi di Indonesia: Relasi Kuasa, Pergeresan dan Kematian”. Visi Islam 1/1 (2002), 13–29.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah al-Waaqiah. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1416/1995.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah Yasin. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1417/1996.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah al-Muminun. Majlis al-Ilmi. Tayland, 1419/1998.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah al-Alaq dan al-Qadr. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1420/1999.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah al-Jin. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1420/1999.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah al-Mulk. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1420/1999.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah al-Hadid. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1421/2000.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah at-Taghabun. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1421/2000.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah at-Tahrim. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1421/2000.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah at-Talaq. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1421/2000.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah at-Tiin. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1421/2000.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah al-Hashr. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1422/2001.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah ar-Rum. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1422/2001.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah al-Ahzab. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1423/2002.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah al-Ikhlas al-Falaq dan al-Nas. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1423/2002.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah al-Maarij. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1423/2002.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah al-Bayyinah dan az-Zalzalah. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1424/2003.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah al-Baqarat. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1430/2009.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah an-Nahl. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1430/2009.
Japakiya, Ismail Lutfi. Pedoman Halaqah al-Quran. Tayland: Fatoni University, 1435/2014.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah al-Furqan. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1436/2014.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah al-Fath. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1440/2019.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah ash-Shu'ara. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1440/2018.
Japakiya, Ismail Lutfi. Tafsir al-Bayan Surah Yusuf. Tayland: Majlis al-Ilmi, 1442/2021.
Japakiya, Ismail Lutfi. İhtilâfu’d-dâreyn ve eseruhu fî ahkâmi’l-munekâhât ve’l-muâmelât. Mısır: Dârusselâm, 2. Basım, 1998.
Kiptiyah, Siti Mariatul. Warisan Islam Nusantara: Tafsir Al-Quran Carakan dan Narasi Reformisme. Semarang: ELSA Press, 2020.
Kiptiyah, Siti Mariatul. “Tradisi Penulisan Tafsir Al-Qur’an Bahasa Jawa”. Jurnal Lektur Keagamaan 15/2 (2917), 420–445.
Muhammed Nûr, Dato Hacı. Ramuan Rapi dan Erti Surah al-Kahfi. Malezya: Dar Al-Naim, 2. Basım, 2015.
Riddell, Peter G. “Earliest Quranic Exegetic Activity in the Malay Speaking States”. Archipel 38 (1989), 107–124.
Riddell, Peter G. “Camb. MS Or. li. 6.45: The Oldest Surviving Qur'anic Commentary from Southeast Asia”. Journal of Qur'anic Studies 16/1 (2014), 120–139.
Saîd, Hacı Muhammed. Tefsiru nûri’l-ihsân. Patani/Tayland: Matbaatu İbn Helâbî, 1391.
Salaeh, Rorsuedee – Suliaman, Ishak (ed.). Dr. Ismail Lutfi: Peranannya dalam Penulisan Tafsir Qur’an di Selatan Thailand. Universiti Malaya, 2011.
Sinkilî, Abdürraûf Fansurî. Tercümânu'l-müstefîd. Mısır: Matbaatu Mustafa el-Bâbî el- Halebî, 4. Basım, 1370/1951.
Sornsawan, Kassamara. Tayland'da İslâm Din Eğitimi Devlet ve Özel Okullarının Gelişme ve Problemleri. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2019.
Suaedy, Ahmad. Dinamika Minoritas Muslim Mencari Jalan Damai: Peran Civil Society Muslim di Thailand Selatan dan Filipina Selatan. Cakarta: Puslitbang Lektur dan Khazanah Keagamaan, 2012.
Süyûtî, Abdurrahman Celâleddîn. el-İtkân fî ulûmi'l-Kur'ân. nşr. Muhammed Ebu'l-Fadl İbrahim. Mısır: el-Heyetu'l-Mısriyye, 1974.
Tuncer, Eyyüp. “Malay Dünyasının İlk Mutasavvıf Şairi Hamza Fansûrî’nin İkan Tunggal Şiiri Bağlamında Vahdet-i Vücûd Anlayışı”. İslam Tetkikleri Dergisi 11/1 (2021), 267–290.
Tuncer, Eyyüp. Endonezya’da Tefsir Çalışmaları ve Tefsir Ekolleri. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2022.
Tuncer, Eyyüp. “Malay Dünyasında Dil Açısından Tefsir Çalışmalarının Mahiyeti”. Sırat 3/1 (2022), 29–51.
Tuncer, Eyyüp. Malezya’da Tefsir Çalışmaları. Ankara: Sonçağ Yayınları, 2022.
Yunil Khairi, Yunil Amri. Jatuhnya Kerajaan Patani dan Dampak Perubahan pada Kehidupan Masyarakat Melayu Patani. Aceh: Universitas Islam Negeri Ar-Raniry, Skripsi, 2017.
Yunus, Mahmud. Tafsir Al-Quran Karim. Malezya: Klang Book Centre, 7. Basım, 2003.
Zerkeşî, Burhânuddîn. el-Burhân fî ulûmi'l-Kur'ân. nşr. Muhammed Ebu'l-Fadl İbrahim. Dâru İhyâi'l-Kutub, 1957.
Zuhdi, M. Nurdin. Dialog Intelektual Tafsir Nusantara: Melacak Trend Penafsiran Al-Qur’an di Indonesia dalam Kancah Pemikiran Tafsir Kontemporer (2000-2010). Yogyakarta: Kaukaba Dipantara, 2016.