Ölüm korkusu karşısında felsefenin tesellisi: Marcus Tullius Cicero ve Ebû Bekr Er-Râzî

Bilindiği gibi insanı ilgilendiren en temel sorunlardan birisi ölüm korkusudur. Bu nedenle olsa gerek, geçmişte günümüze, farklı kültürel çevrelerde, dinlerin, teologların ve filozofların ölüm korkusunu yenmek için dinsel ya da felsefî çözüm önerileri içeren kuramlar geliştirdikleri gözlenir. Özellikle felsefi düşünce içerisinde, Batı’da Sokrates, Platon, Epiküros, Cicero, Augustinus, Descartes Hedegger, Doğu’da ise, Kindi, Fârâbî, İhvân es-Sâfâ, Ebû Bekr er- Râzî, İbn Sînâ, Gazzâlî, Molla Sadra gibi filozofların ölüm ve ölüm korkusu sorununu özel olarak ele aldıkları, sorunu felsefî bir düzlemde tartıştıkları ve hatta ölüm korkusunu yenme konusunda insanlar için felsefi çözümler ve teselliler geliştirdikleri görülür. Felsefe tarihinde ileri sürülen bu felsefi çözümlere ve tesellilere bakıldığında, iki temel yaklaşımla karşılaşıldığını söyleyebiliriz: Bir tarafta ölümle ruhun dağılıp yok olduğunu düşünen materyalistler, diğer tarafta ise, ölümden sonra, bedenden bağımsız olarak ruhun yaşadığına inanan idealistler yer alır. Kimi filozoflar, sözgelimi Cicero ve Ebû Bekr er-Râzî, hem idealist hem de materyalistlerin ölüm ve ölüm korkusuna yaklaşımlarını ele almakta, her iki grup için de, ölüm korkusunu yenme konusunda felsefi teselliler sunmaktadırlar. Her iki düşünürün soruna yaklaşımları irdelendiğinde oldukça benzer söylemler geliştirdikleri gözlenir. İşte biz bu makalede, Cicero ve Ebû Bekr er-Râzî’nin ölüm korkusu sorununa yaklaşımlarını çözümlemeyi ve iki düşünürün soruna yaklaşımlarındaki benzerlikleri göstermek amacıyla görüşlerini karşılaştırmayı hedefliyoruz.

Consolation of philosophy against the fear of death: Cicero and Abu Bakr al-Razi

As it’s known, one of the most important concerns of human beings is the problem of the fear of death. For this reason, religions, theologians and philoso- phers -from past to the present, from different cultural circles- have put forward religious or rational theories for treatment of this fear. Especially, philosophers, for example in west philosophy Socrates, Plato, Epicuros, Cicero, Augustinus, Descartes, Heidegger etc., east philosophy al-Kindi, al-Farabi, Ebû Bakr al- Razi, Avicenna, al-Ghazzali, Molla Sadra etc., had discussed death and fear of death a rational-philosophical perspective and had suggested to human beings philosophical remedies and consolations in this problem. If we look at these philosophical remedies and consolations in the history of philosophy, we encounter two approaches: On the one hand are the materialists, who argue that the soul dissolves at death, and on the other hand are the idealists, who argue that the soul lives on independent of the body in some form after death. Some philosopher, for instance Cicero and Abu Bakr al-Razi, analyze both materialist and idealist approaches to death and suggest rational justifications to overcome the fear of death. In this article, we aim to analyze and compare Marcus Tullius Cicero (106 BC–43 BC) and Abu Bakr al-Razi’s (865 BC– 925 BC) views about treatment of fear of death.

PDF

___

Alon, Ilai, “Socrates Medieval Arabic Literature”, Journal of the History of Philosophy, 32/1, 1994.
Arslan, Ahmet, İlkçağ Felsefe Tarihi (Plotinus, Yeni Platonculuk ve Erken Dönem Hıristiyan Felsefesi), Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2010.
Bedevi, Abd er-Rahmân, Min Târîh el-İlhâd fî el-İslâm, Kahire 1993.
Badham, Paul, “Ölüm ve Ölümsüzlük: Global Bir Senteze Doğru”, çeviren: Cafer Sadık Yaran, Klasik ve Çağdaş Metinlerle Din Felsefesi, Etüt Yayınları, Samsun 1997.
Garces, Kathleen -Foley, Death and Religion in a Changing Word, New York 2006.
Bottero, J., Gılgamış Destanı (Ölmek İstemeyen Büyük İnsan), çeviren: Orhan Suda, YKY, İstanbul 2005.
Cicero, M. T., Tusculan Disputations, trs.: A. P. Peabody, Cambridge 1886.
Cicero, M. T., Ölüme Övgü, çeviren: Cânâ Aksoy, Sel Yayıncılık, İstanbul 2004.
Çağrıcı, Mustafa, “Kindî’nin Defu’l-Ahzân Adlı Risalesi, Kaynakları ve Tesirleri, MÜİF Dergisi, sayı: 7-8-9-10, İstanbul 1995.
Çelik, Sara, Bilgi Felsefesi (İlkçağ’dan Yeniçağ’a), Doruk Yayınları, İstanbul 2010.
Dağ, Mehmet, “İslâm Felsefesinin Bazı Temel Sorunları Üzerinde Düşünceler”, OMÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 5, Samsun 1991.
Druart, Therese-Anne, “Philosophical Consolation in Christianity and Islam: Boethius and al-Kindi”, Kluwer Academic Publishers, 19, 2000.
Epiktetos, Düşünceler ve Sohbetler, çeviren. C. Süer, Kaknüs Yayınları, İstanbul 1999.
Kahraman, Hüseyin, “Ebû Bekir er-Râzî’nin Felsefesinin Kaynakları”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Sayı:II/1, 2002.
er-Râzî, Ebû Bekir, Filozofça Yaşama (Kitâbü’s-Sîretil-Felsefiyye), çeviren: Mahmut Kaya, İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri içinde, Klasik Yayınları, İstanbul 2003.
er-Râzî, Ebû Bekr, es-Siretü’l-Felsefiyye, nşr.: P. Kraus, Beyrut 1999.
er-Râzî, Ebû Bekr, “et-Tıbbu’r-Rûhânî”, Resâ’il Felsefiyye, nşr.. P. Kraus, Beyrut 1982.
er-Râzî, Ebû Bekir, Ruh Sağlığı (et-Tıbbu’r-Rûhânî), çeviren: Hüseyin Karaman, İz Yayıncılık, İstanbul 2004.
Fatemeh, Soleymani, “Fear of Death on the Basis of Ibn Sina And Mulla Sadra’s View”, Meshkaat al-Noor, 2009.
Gill, M. Arkam, Modernity and The Muslim World, Author Hasuse, İndiana 2006.
Gilson, Entienne, Ortaçağda Felsefe (Patristik Başlangıçtan XIV. Yüzyılın Sonlarına Kadar), çeviren: Ayşe Meral, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2007.
Gutas, Dimitri, Yunanca Düşünce, Arapça Kültür: Bağdat’ta Yunanca- Arapça Çeviri Hareketi ve Erken Abbasi Toplumu, çeviren: Lütfü Şimşek, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2003.
Homeros, İlyada, çeviren: Fulya Koçak, Arkadaş yayınları, Ankara 2004.
İbn Sînâ, “Fi’l-Havf minel-Mevt (Ölüm Korkusundan Kurtuluş Risalesi)”, çeviren: M. Hami Tura, İstanbul 1959.
İhvân es-Sâfâ, Resâ’il İhvân es-Sâfâ, cilt: III, Dâr Sâdır, Beyrut, trs.
Kindî, “Risâle fî Hudûdi’l-Eşyâ ve Rusûmihe”, Resâ’il el-Kindî el-Felsefiyye, tahkik: M. A. H. Ebû Ride, Kahire 1978.
Kindi, “Risale fi’l-Hile li Def’i’l-Ahzân”, neşr.: A. Bedevi, Resâ’il el- Felsefiyye, Bingazi 1973.
Kindî, Üzüntü’den Kurtulma Yolları, çeviren: Mustafa Çağrıcı, İFAV, İstanbul 1998.
Kindî, “Üzüntüyü Yenmenin Çareleri (Risâle fî’l-Hîle li-Def’i’l-Ahzân)”, çeviren: Mahmut Kaya, İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri, Klasik Yayınları, İstanbul 2003.
Laertios, Dionenes, Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri, çeviren: Candan Şentuna, YKY, İstanbul 2004.
Malpas, Jeff – Solomon, Robert C., Death and Philosophy, London 1998.
Mohaghegh, M., “Notes on The Spiritual Physick of al-Razi”, Studia İslamica, XXVI, Paris 1967.
Öktem, Kaan H., Ölüm Kitabı (Ölüm Düşüncesinin Temel Metinleri), Agorakitaplığı, İstanbul 2010.
Platon, Phaidon, çeviren: H.R. Akdemir-K. Yetkin, Sosyal Yayınları, İstanbul 2001.
Platon, Sokrates’in Savunması, çeviren: Erman Gören, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2006.
Platon, Timaios, çeviren: Erol Güney-Lütfi Ay, Sosyal Yayınları, İstanbul 2002.
Saruhan, M. Selim, “İslam Filozof ve Düşünürlerinde Ölüm Korkusu ve Tedavisi”, AÜİF Dergisi, 47/1, 2006.
Sheets, Maxime -Johnstone, “Death and İmmortality Ideologies in Western Philosophy,” Continental Philosophy Review, 36, 2003.
Yalom, Irvin D., Ölüm Korkusunu Yenmek, çeviren: Zeliha Babayiğit, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2009.
Yalom, Irvin D., Varoluşçu Psikoterapi, çeviren: Z. İ. Babayiğit, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2000.

ISSN: 1301-0875
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1990
Yayıncı: TUFED Adına Prof. Dr. Murtaza KORLAELÇİ

Arşiv