Ayn Rand’ın Egoizminde Ahlakın Temellendirilmesi ve Bağlayıcılığı Problemi
Bireyciliğe ve rasyonel egoizme dayalı objektivizm felsefesi ile Ayn Rand, bugün bile tartışmalı bir filozoftur. Ayn Rand her tür kolektivist ahlaka karşı çıkar ve temele toplumun faydası yerine bireyin kişisel faydasını yerleştirir. Ona göre her insan kendi mutluluğundan sorumludur ve bireyin amacı kişisel fayda maksimizasyonunu sağlamak olmalıdır. Rand, “Yemin ederim ki ne bir başkası için yaşayacağım ne de bir başkasının benim için yaşamasını isteyeceğim” sözü ile fedakarlığın zannedildiği gibi erdemli olmadığını, aksine bir ahlaksızlık olduğunu ve iyi yaşama arzusunda olan insanın ondan kaçınması gerektiğini vurgular. Ayn Rand, en başta merkeze Tanrı’yı ya da toplumu koyan ahlak anlayışları olmak üzere tüm etikleri keyfi olarak niteler. Ona göre kurucusu olduğu objektivist etik ise, isminden de anlaşılacağı üzere objektiftir ve aklın bir ürünü olmaktan çok, aklın gerçekliği keşfidir. Bu nedenle Rand’ın ahlak felsefesi insanların keyfiyetine ve kaprislerine değil, objektif gerçekliğe dayalıdır. O, doğa kanunları kadar kesin ve gerçektir. Bu makalede Ayn Rand’ın bu iddiası sorgulanmış, onun ahlak felsefesinin de keyfi öğelere yer verip vermediği incelenmiştir. Bunun adına, önce Ayn Rand’ın objektivizminin ne olduğu kısaca anlatılmıştır. Ardından kendisinin kurucusu olduğu bu ahlak felsefesinin temelinin ne olduğu ve bağlayıcılık problemine makul bir yanıt verip veremediği incelenmiştir. Bunun için, sadece makalelerinden değil, felsefesini kapsamlı bir şekilde anlattığı romanlarından da alıntılar yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Ayn Rand, Objektivizm, Ahlak felsefesi, Egoizm, Bireycilik
The Problem of Justification and the Binding Force of Ethics in Ayn
Ayn Rand remains a controversial philosopher as her view of objectivism is based on individualism and rational egoism. Ayn Rand opposed all collectivist morality and built her philosophy on individual self-interest. She believed human beings are responsible for their happiness and should seek the maximization of self-interest. Contrary to the popular belief, she emphasized the immorality of acts of sacrifice: “I swear by my life and my love of it that I will never live for the sake of another man, nor ask another man to live for mine.” Thus, she contended that a good life entailed the avoidance of sacrifice. Rand was a remarkable advocate of ethical egoism: she denounced all ethics based on God’s command or social interest for the absence of any objective basis. Rand’s philosophy of objectivism, as its name implies, is founded on objective reality instead of arbitrariness and whims. According to Rand, objectivist ethics is discovered, not invented, by mind. Nevertheless, Ayn Rand’s objectivism also confronted the problem of being arbitrary. This article questions Rand’s claims and investigates potential arbitrary elements in her ethics. Primarily, the paper describes her philosophy, examines Ayn Rand’s grounding of morality, and elucidates how she avoids the problem of moral obligation. This study also references Rand’s major novels along with her articles.
Keywords:
Ayn Rand, Objectivism, Moral philosophy, Egoism, Individualism,
___
- Aristoteles. Politika. Çeviren Furkan Akderin. İstanbul: Say Yayınları, 2015.
- Aristoteles. Nikomakhos’a Etik. Çeviren Furkan Akderin. İstanbul: Say Yayınları, 2014.
- Avolio, Bruce J. ve Locke, Edwin E. “Contrasting different philosophies of leader motivation: Altruism versus egoism.” The Leadership Quarterly 13 (2002): 169-91.
- Badhwar, Neera K. ve Long, Roderick T. “Ayn Rand”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy, editör Edward N. Zalta, Fall 2020. Erişim 28.02.2021, https://plato.stanford.edu/archives/fall2020/entries/ayn-rand/.
- Kant, Immanuel. Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi. Çeviren İoanna Kuçuradi. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu, 2002.
- Machan, Tibor R. “Teaching Ayn Rand’s Version of Ethical Egoism.” The Journal of Ayn Rand Studies 3, no 1 (2001): 71-81.
- Machan, Tibor R. “Egoism and Benevolence.”, The Journal of Ayn Rand Studies 1, no 2 (2000): 283-91.
- Rand, Ayn. Atlas Vazgeçti. Çeviren Belkıs Dişbudak. İstanbul: Plato Film Yayınları, 2003.
- Rand, Ayn. Bencilliğin Erdemi. Çeviren Nejat Kandemir. İstanbul: Plato Film Yayınları, 2013.
- Rand, Ayn. Capitalism: The Unknown Ideal. New York: Penguin Group, 1986.
- Rand, Ayn. For the New Intellectual. New York: Penguin Group, 1961.
- Rand, Ayn. Philosophy: Who Needs It. New York: Penguin Group, 1984.
- Rand, Ayn. Anthem. Signet, 1961. Shaver, Robert. “Egoism”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy, editör Edward N. Zalta, Spring 2019. Erişim 14.03.2021, https://plato.stanford.edu/archives/spr2019/entries/egoism/.
- Smith, Tara. Ayn Rand’s Normative Ethics: The Virtuous Egoist. New York: Cambridge University Press, 2006.
- ISSN: 0378-2816
- Başlangıç: 1945
- Yayıncı: İstanbul Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Nurettin Topçu’nun Demokrasi Kavramına Yönelik Eleştirisi
Yarar ile Hak Arasında: Hayvanlarla Nerede Buluşmalı?
Ayn Rand’ın Egoizminde Ahlakın Temellendirilmesi ve Bağlayıcılığı Problemi
Erken Dönem Stoa Düşüncesinde Erdem
Neo-Kantçı Ahlak Felsefesi Bağlamında Sosyal Demokrat Revizyonizm Tartışmaları