Ütopya ve Siyaset: Popper, Fukuyama ve Liberal Sol Yaklaşımların Ütopya Yorumunun Ernst Bloch Üzerinden Eleştirisi
Bu çalışma ilkin, ütopyacı düşünceye karşı istikrarlı bir muhalefet yürüten liberal düşüncenin sağ kanadındaki Karl Popper ve Francis Fukuyama gibi kanonikisimlerin yaklaşımlarının, zamanın sosyo-ekonomik gelişmelerinin katkısıyla genel siyaset düşüncesinin ana akımına bürünmesi sürecini ve ütopyaya ilişkin fikirlerini değerlendirecektir. Bir kez müesses nizam haline geldiği vakit menşeindeki ütopyacı niteliklerin hilafına değişimin ancak tedricen olması gerektiğini ve aksini savunan siyasal tavır alışların da yersiz radikalizmle malul siyaset dışı yönelimler olduğunu iddia eden ana akım liberal çizginin savunucuları olarak Popper ve Fukuyama, bu çizgilerini radikal bir antikomünizmle taçlandırmışlardır. Aynı çizgide bu kez liberal düşüncenin sol cenahındaki sol-sosyalist fikri inkişaf döneminin ürünü çaplı toplumsal değişim taleplerini, radikal diye tabir ederek neredeyse affedilmez birer kusur gibi kabul eden kimi sol liberal feminist yaklaşımlar ile yenilginin sözde faturasını bu radikalizme keserek siyasal faaliyetini melankolik bir yazıklanmanın ötesine geçiremeyen birtakım liberal sol tavırların bu süreçteki rolü tartışılacaktır. Sonuç itibarıyla bu çalışma, çoğunlukla itham biçiminde zikredilen ütopyacılık tabirini, bu menfi kullanımın nesnesi olmaktan kurtarmak için alternatif ve daha iyi bir yaşama dair yolların çeşitlenmesinin önemli bir başlangıç noktası olarak bir paye gibi kabullenip sahiplenen Ernst Bloch’un umut mefhumu üzerinden yepyeni bir ontolojik ve epistemolojik inşaya tabi tutarak, ütopyacılığın bir tür iade-i itibarına odaklanacaktır.
Anahtar Kelimeler:
Umut İlkesi, Öngörücü Tasavvur, Sol Melankoli, Tarihin Sonu, Antikomünizm
Utopia and Politics: Critiquing the Popper’s, Fukuyama’s, and Liberal Left’s Interpretation of Utopia through Ernst Bloch
This study will first evaluate how the approaches of canonical names Karl Popper and Francis Fukuyama, who were originally consistently opposing utopian thought, have become the mainstream of general political thought with the contribution of socioeconomic developments and their opinions on utopia. Popper and Fukuyama were proponents of a mainstream liberal line of thinking claiming that once it becomes the establishment, any change should only be gradual despite the utopian qualities of its origin, and political attitudes arguing otherwise are extra-political orientations crippled by undue radicalism. They have thus crowned their line of thinking with a radical anticommunism. In the same line, the study will discuss the roles of left liberal feminist approaches—which deemed the social change demands brought by the development of left-socialist thought as radical, as if they were unforgivable mistakes—and the roles of certain left liberal attitudes who found a so-called “fault” in this radicalism and did not take their political activity beyond a melancholic regret. Consequently, this study will focus on restoring the reputation of the term “utopianism” used as an allegation in two ways: (1) by accepting it as an important starting point for the diversification of the paths to an alternative and better life; and (2) by approaching it through a brand new ontological and epistemological construction based on Ernst Bloch’s concept of hope to absolve it from being an object of negative use.
Keywords:
Principle of Hope, Anticipatory Consciousness, Left Melancholy, End of History, Anticommunism,
___
- Benhabib, Seyla. “Feminizm ve Postmodernizm: Huzursuz Bir İttifak”, Çeviren Feride Evren Sezer, Çatışan Feminizmler. Hazırlayan Seyla Benhabib, Judit Butler, Drucilla Cornell ve Nancy Fraser. 25-43. İstanbul: Metis Yayınları, 2008.
- Bloch, Ernst. The Utopian Function of Art and Literature. Çeviren Jack Zipes ve Frank Mecklenburg. Cambridge: MIT Press, 1988.
- Bloch, Ernst. The Spirit of Utopia. Çeviren Anthony A. Nassar. Stanford: Stanford University Press, 2000.
- Bloch, Ernst. Umut İlkesi Cilt 1. Çeviren Tanıl Bora. İstanbul: İletişim Yayınları, 2007.
- Bloch, Ernst ve Löwy, Michael. “Olgulara Geçmiş Olsun.” Çeviren U. Uraz Aydın. Ernst Bloch’la Söyleşiler. Editör U. Uraz Aydın. 33-45. İstanbul: Habitus Yayınları, 2015.
- Bourdieu, Pierre. “A Reasoned Utopia and Economic Fatalism.” New Lef Review 227 (1998): 125-130.
- Brown, Wendy. Edgework: Critical Essays on Knowledge and Politics. Princeton: Princeton University Press, 2005.
- Brown, Wendy. “Sol Melankoliye Direnmek.” Çeviren Şeyda Öztürk. Cogito 51 (2007): 267-274.
- Estin, Colette ve Helene Laporte. Yunan ve Roma Mitolojisi. Çeviren Musa Eran. Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 2002.
- Fukuyama, Francis. “Tarihin Sonu mu?” Çeviren Yusuf Kaplan. Tarihin Sonu mu? Derleyen Mustafa Aydın ve Ertan Özensel. 22-49. Ankara: Vadi Yayınları, 2002.
- Fukuyama, Francis. Tarihin Sonu ve Son İnsan. Çeviren Zülfü Dicleli. İstanbul: Profil Yayıncılık, 2011.
- Hölderlin, Friedrich. Essays and Letters on Theory. Editör ve Çeviren Thomas Pfau. Albany: SUNY Press, 1988.
- Kelly, Robin D. G. Freedom Dreams: The Black Radical Imaginaton. Boston: Beacon Press, 2002.
- Levitas, Ruth. “Educated Hope: Ernst Bloch on Abstract and Concrete Utopia.” Utopian Studies 1(2) (1990):13-26.
- Löwy, Michael ve Robert Sayre. İsyan ve Melankoli. Çeviren Işık Ergüden. İstanbul: Versus Yayınları, 2007.
- Marx, Karl. 1844 El Yazmaları. Çeviren Murat Belge. İstanbul: Birikim Yayınları, 2000.
- Popper, Karl R. Conjectures and Refutations. New York & London: Basic Books, 1962.
- Popper, Karl R. Açık Toplum ve Düşmanları Cilt 1 Platon. Çeviren Mete Tunçay. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1989.
- Popper, Karl R. Açık Toplum ve Düşmanları Cilt 2 Hegel, Marx ve Sonrası. Çeviren Harun Rızatepe. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1989.
- Weeks, Kathi. Çalışma Sorunu. Çeviren Tanju Tosun. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2014.
- Zizek, Slavoj. Biri Totalitarizm mi Dedi? Çeviren Halil Nalçaoğlu. Ankara: Epos Yayınları, 2006.
- ISSN: 0378-2816
- Başlangıç: 1945
- Yayıncı: İstanbul Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Erken Dönem Stoa Düşüncesinde Erdem
Neo-Kantçı Ahlak Felsefesi Bağlamında Sosyal Demokrat Revizyonizm Tartışmaları
Ayn Rand’ın Egoizminde Ahlakın Temellendirilmesi ve Bağlayıcılığı Problemi
Yarar ile Hak Arasında: Hayvanlarla Nerede Buluşmalı?