DİRENÇLİ KENT VE KOMPAKT KENT MODELLERİNİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRMESİ

Dünya kentleşmeye doğru giderken barınma, ulaşım enerji sistemleri ve altyapı hizmetlerinin yanı sıra istihdam, eğitim ve sağlık gibi hizmetlerde büyüyen kent nüfusunun ihtiyaçlarının karşılanması gittikçe zorlaşmaktadır. Kentlerin kendi kendilerine yetebilmeleri, doğal kaynaklarını aşırı kullanımla tüketmemeleri ve sistemin işleyişini kesintiye uğratmadan devam ettirebilmeleri beklentisine yanıt olabilecek strüktür sürdürülebilir kent anlayışından geçmektedir. Sürdürülebilir kent, süreklilik içinde değişimi sağlamak için, toplumsal ve ekonomik çıkarların çevre ve enerjiyle ilgili kaygılarla uyumlu hale getirildiği kentlerdir. Kentlerin sürdürülebilirliğinin sağlanmasındaki en büyük karar verici sürdürülebilir kalkınma hedef ve politikalarıdır. Birleşmiş Milletler Binyıl Kalkınma Hedeflerinden sonra 2015 yılında, “2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi” kabul edilmiştir. Gündemin, 11 nolu amacı (SKA.11) “Sürdürülebilir Şehirler ve Toplumlar” başlığı altında “güvenli, kapsayıcı, dayanımlı ve sürdürülebilir” olmayı kentlerin sağlaması gereken en önemli öncelik olarak belirlemiştir. BM-Habitat 2012 yılında, kentsel düzeyde sürdürülebilirliğin ölçülmesi için “Şehir Refah Endeksi” (City Prosperity Index) adıyla bir izleme aracı oluşturulmuştur. 2013 yılında endeks, yerel ve merkezi hükümetlerin yönetişim sorunları da dahil olmak üzere mekansal, demografik, ekonomik, sosyal ve çevresel zorluklarla ilgili verilerin kullanılmasını sağlanması için “Şehir Refah Girişimi (City Prosperity Initiative-CPI) adıyla küresel bir girişim haline getirilmiştir. Bu çalışmada sürdürülebilirlik, sürdürülebilir kent ve kentlerin sürdürülebilirlik ölçütleri incelenmiştir. Ayrıca SKA11 ile CIP verileri ayrı ayrı ve karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiş ve ortak noktaları belirlenmiştir. Bu bilgiler ışığında çeşitli kurumlarca oluşturulan ölçüm setleri üzerinden kentsel sürdürülebilirlik kriterleri sorgulanmıştır. Ayrıca çalışmada sürdürülebilir kent örneklerine yer verilmiştir. Örnekler üzerinden sürdürülebilir kent modellerinin hedefleri, özellikleri, standartları açıklanmaya çalışılmıştır. Günümüz küresel koşullarının kaçınılmaz koşullarından olan kentsel dayanıklılık kavramı ve sürüdürülebilir kentler üzerindeki etkileri üzerinde durulmuş ve “Diriençli Kentler” ile “Kompakt Kent” modelleri incelenmiştir. Sonuç olarak kentsel sürdürülebilirlik hedef ve amaçlarının günümüz kent yapısındaki karşılığı olan kent modelleri üzerinden sorgulanması bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır.

AN EVALUATION OF RESISTANT CITY AND COMPACT CITY MODELS IN THE FRAMEWORK OF SUSTAINABILITY

As the world moves towards urbanization, it is getting harder to meet the needs of the growing urban population in housing, transportation, energy systems, infrastructure services, employment, education, and health. The structure, which can respond to the expectation of cities to be self-sufficient, not to consume their natural resources with excessive use, and to continue the system's operation without interruption, passes through the concept of the sustainable city. Sustainable cities are where social and economic interests align with environmental and energy concerns to ensure sustainable change. Sustainable development goals and policies can guide the sustainability of cities. After the United Nations Millennium Development Goals, the “2030 Agenda for Sustainable Development” was adopted in 2015. Objective 11 of the agenda (SDG.11) under the title of “Sustainable Cities and Societies” put forward being “safe, inclusive, resilient and sustainable” as the primary goal that cities should provide. In 2012, UN-Habitat created a monitoring tool called the “City Prosperity Index” to measure sustainability at the city level. In 2013, the index was transformed into a global initiative called the City Prosperity Initiative (CPI) to use data on spatial, demographic, economic, social, and environmental challenges, including governance issues of local and central governments. In this study, sustainability, sustainable cities and the sustainability criteria of cities were examined. In addition, SKA11 and CIP data were evaluated separately and comparatively and their common points were determined. In the light of this information, urban sustainability criteria were questioned through measurement sets created by various institutions. In addition, sustainable city examples are included in the study. The objectives, features and standards of sustainable urban models are tried to be explained through examples. The concept of urban resilience, which is one of the inevitable conditions of today's global conditions, and its effects on sustainable cities are emphasized and the "Resilient Cities" and "Compact City" models are examined. As a result, it is the aim of this study to question urban sustainability goals and objectives through urban models, which are the equivalent of today's urban structure.

Keywords:

Sustainable cities, Urban sustainability, Sustainable urban measurement sets, Resilient city Compact city,

PDF

___

Abhas K. Jha, Todd W. Madenci, Zuzana Stanton-Geddes (2013). “Building Urban Resillience” Washington, DC: Word Bank. ISBN: 978-0-8213-8865-5, 978-0-8213-9826-5
Arup. (2015). Facing up to the future: The City Resilience Index. Retreived from https://www.arup.com/perspectives/themes/cities/city-resilience-index avrupa.info.tr (2016).” Geleceğe Dair Paris İklim Anlaşması” Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu https://www.avrupa.info.tr/tr/Paris%20%C4%B0klim%20Anla%C5%9Fmas%C4%B1 Erişim: 19.08.2022
Aytis S., Özcam İ. (2010). “Kentlerde Ekolojik İlkeler Çerçevesinde Sürdürülebilir Planlama”, 1. International Green Age Conferance, December 2010 Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul
Chan, F.K.S. Chan, H.K. Recent research and challenges in sustainable urbanisation, Resources, Conservation and Recycling, Volume 184, 2022, 106346, ISSN 0921-3449, https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2022.106346.
Correia L.M., Klaus, W. (2011). “Smart Cities Applications and Requirements” Net!Works European Technology Platform, White Paper
Demir, İ., (2006). “Kyoto Protokolü Amaçlarına Ulaşabilme Yolunda Dünya Enerji Kullanımında Meydana Gelebilecek Değişiklikler”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:8, Sayı:2, Ankara
Demirci, M. (2015). “Kentsel iklim değişikliği yönetişimi”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 46, 75-100.
De Sherbinin, A., Reuben, A., Levy, M., & Johnson, L. (2013). “Indicators in Practice: How Environmental Indicators are being Used in Policy and Management Contexts”, Center for International Earth Science Information Network, Earth Institute, Columbia University,Environmental Law and Policy.
Eraydin, A., Taşan-Kok, T. (2012). “Resilience Thinking in Urban Planning”, Springer , The GeoJournal Library Volume 106
Folke, C., (2006). “Resilience: The emergence of a perspective for social-ecological systems analyses”, Global Environmental Change, cilt:16, sayı:3, ss.253-267
Holden, M. (2013). “Sustainability Indicator Systems eithin Urban Governance: Usability Analysis of Sustainability Indicator Systems as Boundary Objects”, Ecological Indicators, 32:89-96.
Holden, M. (2006). “Urban Indicators and the Integrative Ideals of Cities”, Cities, 23(3):170-183.
Holling, C. Stanley, 1973, “Resilience and Stability of Ecological Systems”, Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics, cilt:4, sayı:1, ss. 1–23.
Holling, C. Stanley, 1996, “Engineering resilience versus ecological resilience”, Engineering Within Ecological Constraints, (Ed.) Peter C. Schulze, National Academy Press, Washington, ss.31-44.
Jabareen, Y., R.,, (2006), “Sustainable Urban Forms”, Journal of Planning Education and Research, Cilt 26, s.38-56.
Karakurt Tosun, E. (2013). “Sürdürülebilir Kent Gelişim Sürecinde Kompakt Kent Modelinin Analizi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C15/S1 (2013) s:103-120
Karaman 2019 (ankara tez)
Keiner, M. (2002). “Indicator Based Control of Regional Planning” Australian Planner, 39(4): 205 -210.
Keiner, M., C. Zegras, W. Schmid, D. Salmerón (Editors). (2004) From Understanding to Action: Sustainable Urban Development in Medium-Sized Cities in Africa and Latin America, Springer. Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978- 1-4020-2921-9_6
Klopp, J. M., Petretta, D.L. (2017). “The Urban Sustainable Development Goal: Indicators, Complexity and the Politics of Measuring Cities”, Cities, 63:92-97 https://doi.org/10.1016/j.cities.2016.12.019
Leitnera H., Shepparda E. , Webberb S., Colven E. (2018). “Globalizing urban resilience” URBAN GEOGRAPHY, https://doi.org/10.1080/02723638.2018.1446870
Lu P., Stead D. (2013). “Understanding the notion of resilience in spatial planning: A case study of Rotterdam, The Netherlands”, Cities, 35 , pp. 200-212. https://doi.org/10.1016/j.cities.2013.06.001 Erişim: 03.07.2022
Mishra, M.K., (2013). Role of technology in SMART governance “Smart City, Safe City” Point of View Publicatio, KRITYANAND UNESCO CLUB, JAMSHEDPUR, India
Moreno Pires, S., Fidélis, T., Ramos, T. B. (2014). “Measuring and Comparing Local Sustainable Development Through Common Indicators: Constraints and Achievements in practice”, Cities, 39:1-9. OECD 2018, Regional Development Working Papers 2018/02 https://www.oecd-ilibrary.org/development/indicators-for-resilient-cities_6f1f6065-en Erişim: 05.07.2022
Özcan, K. (2012), “Sürdürülebilir Kent Modeli”, “Sürdürülebilir Kentsel Gelişme”, Kentsel Planlama Ansiklopedik Sözlük, Melih Ersoy (Ed.), İstanbul: Ninova Yayıncılık. Performance Based Built Environmental (PeBBu). https://www.reading.ac.uk/PeBBu/state_of_art/urban_approaches/compact_city/compact_city.htm Erişim: 15.08.2022
Pınarcıoğlu, N.Ş.; Kanbak A., (2020). “Sürdürülebilir Kent Modelleri”, IJOPEC Publication No: 2020/25,ISBN: 978-1-913809-16-4
Ribeiro, P.J.G., Gonçalves, P.J. (2019). “Urban resilience: A conceptual framework” Sustainable Cities and Society, 50 (2019), Article 101625, 10.1016/j.scs.2019.101625
Shen L.,Ochoa, J., Shah,M.N., Zhang, X. (2011). “The application of urban sustainability indicators – A comparison between various practices”, Habitat International, Volume 35, Issue 1, Pages 17-29 https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2010.03.006
Tezer, A., Albayrak, İ. Çetin, N.İ., Onur, A.C., Menteşe, E.Y. (2017). Ekosistem servislerine dayalı mekânsal planlama yaklaşımı: Ömerli havzası örneği. https://www.skb.gov.tr/havza-yonetiminde-ekosistem-servislerine-dayali-mekansal-planlama-yaklasimi-omerli-havzasi-ornegi-s21995k/ Erişim: 19.09.2022
Tuğaç, Ç., (2003), Enerji Etkin Planlama Yaklaşımının Kentlerin Ekolojik Planlaması ve Tasarımı Süreçlerine Etkisi-Güney Ankara Ahiboz Koridoru Örneği, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Tugaç Ç., (2019). “Türkiye’de Kentsel İklim Değişikliği İçin Eko-Kompakt Kentler”, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara. http://hdl.handle.net/20.500.12575/69376
Tugaç. Ç., (2019a). “Sürdürülebilir ve İklim Değişikliğine Dayanıklı Kentleşme Bağlamında Kent Metabolizması Yaklaşımı” Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 28, Sayı 1-2, Ocak-Nisan 2019, s.45-79
Tuğaç, Ç. (2020). Avrupa Kentsel Şartı’ndan Avrupa Yeşil Sözleşmesi’ne: Avrupa’da Kentsel Politikaların Gelişim Süreci ve Geleceği . Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 19 (1) , 225-267 . DOI: 10.32450/aacd.771077
Tunç Ç. (2019).” Sürdürülebilir ve İklim Değişikliğine Dayanıklı Kentleşme Bağlamında Kent Metabolizması Yaklaşımı” Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 28, Sayı 1-2, Ocak-Nisan 2019, s.45-79 https://www.researchgate.net/publication/331967179
UNESCO-MOST. (1996). Conference report on sustainability as a social science concept. Frankfurt
United Nations (2016). “Report of the Inter Agency and Expert Group on Sustainable Development Goal Indicators”, Economic and Social Council, Statistical Commission, Forty seventh session.
United Nations (2016a). “A Guide To Assist National And Local Governments To Monitor And Report On Sdg Goal 11+ Indicators”, Monitoring Framework. United Nations, Department of Economic and Social Affairs (UN DESA),(2018), “2018 Revision of World Urbanization Prospects”, https://www.un.org/development/desa/publications/2018-revision-of-world-urbanization-prospects.html, Erişim:04.02.2022
Emilio Rodríguez-Izquierdo, Abril Cid, Paola M. García-Meneses, Karla A. Peña-Sanabria, ... Ana E. Escalante , (2022) “From Resilience Attributes to City Resilience” Landscape and Urban Planning, Volume 226, October 2022, Article 104485, Elsevier https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2022.104485
Sharifi A., Yamagata K. (2018), Lecture Notes in Energy, Chapter: Resilience-Oriented Urban Planning (pp.3-27), DOI:10.1007/978-3-319-75798-8_1
Sharifi, A., Yamagata, Y. (2018a). Resilient urban form: A conceptual framework. In Resilience-oriented urban planning (pp. 167-179). Springer, Cham.
United Natiuns Sustainable Development Solitions Network (SDSN) (2022). Sustainable Development Report 2022. http://unsdsn.boun.edu.tr/2022-surdurulebilir-kalkinma-raporu/ Erişim: 01.08.2022 United Nations (UN) (2015), Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, https://www.kureselamaclar.org/amaclar/surdurulebilir-sehirler-ve-topluluklar/, Erişim: 04.07.2022
Yazar, K. H. (2006). “Sürdürülebilir Kentsel Gelişme Çerçevesinde Orta Ölçekli Kentlere Dönük Kent Planlama Önerisi”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara
Zegras, P. C., Poduje, I., Foutz, W., Joseph, E.B., Figueroa, O. (2004).” Indicators for Sustainable Urban Development, içinde, From Understanding to Action, Sustainable Urban Development in Medium-Sized Cities in Africa and Latin America, Williams, K. (1999) ‘Urban intensification policies in England: problems and contradictions’ Land Use Policy, 6(3): 167-178