Participative Leadership and Change-Oriented Organizational Citizenship: The Mediating Effect of Intrinsic Motivation¹

İçinde bulunduğumuzun çağda okullar, değişimin çok hızlı yaşandığı dinamik bir çevreyle karşı karşıyadır. Bu durum okulların değişen bağlamlara hızlı uyum sağlamasını ve esnek bir yapıya sahip olmasını zorunlu hale getirmiştir. Okulu yeniden yapılandırma ve okula dayalı yönetime vurgu yapan reform hareketleri, okulu geliştirmede temel araç olarak katılımcı yönetimi ileri sürmüşlerdir. Bu süreçte bilim adamları, geleneksel ast-üst ilişkisinin vurgulandığı bürokratik yapıdaki okullarla elde edilemeyecek başarıların, yetkilerin dağıtılması ve merkezi olmayan yönetim yapısı ile ulaşılabileceğini savunmuşlar ve katılımcı yönetimin günümüzün en iyi yönetim yaklaşımı olduğunu belirtmişlerdir. Bu nedenle, iş örgütlerinde ve okullarda katılımcı karar vermenin araştırma, politika ve uygulamalar için merkezi bir tema olduğu ileri sürülmüştür. Alanyazında katılım ya da katılımcı liderlik, ortak karar verme süreci ya da hiyerarşide astlar ve üstler arasında karar vermede paylaşılan etki olarak tanımlanmıştır. Bu açıdan katılımcı yönetim, karar verme yetkisinin dağıtılmasına ve gücün paylaşılmasına odaklanmıştır. Karara katılmanın mükemmel okul için sosyal kapasiteyi ve kararın niteliğini artıracağı, öğretmenlerin motivasyonlarını yükselteceği, iş hayatının niteliğine katkıda bulunacağı, mesleki eğitimi ve demokratik okul ortamını geliştireceği ileri sürülmüştür. Öğretmenlerin karar sürecine katılımı ile ilgili pek çokaraştırma yapılmıştır. Katılımcı liderlikle öğretimsel gelişme, öğrencilerin akademik çıktıları, öğretmen performansı, örgütsel bağlılık ve doyum arasında pozitif ilişki bulunmuştur. Günümüzdeki yüksek rekabet koşulları öğretmenlerin formal iş tanımlarının ötesinde çaba göstermelerini zorunlu kılmıştır. Değişen durumlar karşısında okullar, formal iş gereklerinin ötesinde katkıda bulunmak isteyen öğretmenlere daha çok bağımlı hale gelmiştir. İşgörenlerin formal sorumluluklarının ötesinde çaba harcamaya istekliliği etkili örgütsel performansın temeli olarak görülmektedir. Alanyazında emredilmeden yapılan örgüte yararlı davranışlar, formal rol sorumluluğuna dayalı zorunlu davranışlardan ayrılmış ve bu davranışlar örgütsel vatandaşlık davranışı olarak nitelendirilmiştir. Bilim adamları örgütsel vatandaşlık davranışının örgütsel başarı üzerindeki etkisini kabul etmiştir. Lider destek algıları, adalet, bağlılık, doyum gibi genel duyuşsal moral faktörlerin örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilişkisi belirlenmiştir. Yardım etme davranışı, sportmenlik, örgütsel bağlılık, örgütsel uyum, bireysel girişim, sivil erdem ve kişisel gelişim olarak ileri sürülen örgütsel vatandaşlık davranış boyutlarından bireysel girişimin, diğer boyutlardan farklı olarak gelişimsel ve ilişkisel kategorilerden birine yerleştirilemeyeceği belirtilmiştir. Bireysel girişimin, örgütün performansını geliştirmek için gönüllü yapılan yaratıcılık ve yenilik eylemleri olarak diğerlerinden farklılaştığı ileri sürülmüş ve bu kavram değişim yönelimli örgütsel vatandaşlık davranışı kavramı ile ilişkilendirilmiştir. Bireysel girişimin, gönüllü yapılan yaratıcı eylemleri ve bir görevi geliştirmek için tasarlanan yenilikleri içerdiği belirtilmiştir. Günümüzde okulların etkili olabilmesi için yenilikleri uygulaması yaşamsal öneme sahiptir. Liderlik örgütsel yeniliği etkileyen en önemli faktörlerden birisidir. Alanyazında yaratıcılık, yeni ve yararlı fikirlerin üretilmesi, yenilik ise bu fikirlerin örgütlerde başarılı şekilde uygulanması olarak tanımlanmaktadır. Katılımcı yöneticiler, yeni olanakları keşfetmesi, yeni bilgiler üretmesi ve bunları uygulaması için öğretmenleri cesaretlendirir. Bu nedenle katılımcı liderlik davranışının değişim yönelimli örgütsel vatandaşlık davranışını etkilediği ileri sürülebilir. Üstlerin katılımcı liderlik davranışlarını astların iş performansına etkisini açıklamak için kullanılan motivasyonel model, karara katılmanın astlara içsel ödüller sağladığını ileri sürmektedir. Alanyazında içsel motivasyonun yetenek, otonomi ve ilişki ihtiyaçlarından kaynaklandığı belirtilmiş ve katılımcı liderliğin içsel motivasyonun bir kaynağı olduğu ileri sürülmüştür. Motivasyonel modelde, karara katılmanın astların motivasyonunu artıracağı, bunun da performansı olumlu etkileyeceği belirtilmiştir. Karar sürecine katılım astların aidiyet duygusunu, öz yeterliğini ve kontrol duygularını (otonomi) artırdığı ve böylelikle çalışanların içsel motivasyon düzeyini yükselttiği söylenmiştir. Konu ile ilgili araştırmalar, çalışanların otonomi duyguları desteklendiğinde, düşük kontrol algıladıklarında içsel motivasyonlarının yükseldiğini ileri sürmüşlerdir. Bu açıklamalara dayalı olarak katılımcı liderliğin içsel motivasyonu artıracağı söylenebilir. Araştırmanın Amacı: Bu araştırmanın amacı, katılımcı liderliğin değişim yönelimli örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilişkisinde, içsel motivasyonun aracılık etkisini belirlemektir. Bu amaca yönelik, katılımcı liderliğin içsel motivasyonu ve değişim yönelimli örgütsel vatandaşlık davranışını yordama düzeyi ile içsel motivasyon ve değişim yönelimli örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmanın Yöntemi: Bu araştırma, ilişkisel tarama modelinde bir çalışmadır. Araştırmaya Niğde merkez ve merkeze bağlı 68 ilköğretim okulunda çalışan 850 öğretmen katılmıştır. Araştırmada katılımcı liderlik ölçeği, içsel motivasyon ölçeği ve değişim yönelimli örgütsel vatandaşlık ölçeği olmak üzere üç farklı ölçek kullanılmıştır. Ölçeklerin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır. Katılımcı liderliğin değişim yönelimli örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi Baron ve Kenny (1986) tarafından önerilen süreç izlenerek test edilmiştir. Verileri analiz etmek için aritmetik ortalama, standart sapma, Pearson korelasyonu kullanılmış ve aracılık modeli LISREL 8.7 programı kullanılarak yapısal eşitlik modeli yoluyla test edilmiştir. Araştırmanın Bulguları: Katılımcı liderlik ile değişim yönelimli örgütsel vatandaşlık davranışı (?=0.26, p

Katılımcı Liderlik ve Değişim Yönelimli Örgütsel Vatandaşlık: İçsel Motivasyonun Aracılık Etkisi

Problem Statement: Scientists support that success cannot be achieved through schools with a bureaucratic structure in which top-down relation is emphasized but rather with a decentralized structure of authority. Scientists also posit that participative management is the best approach. Participation or participative leadership is defined as deciding jointly or as the shared influence for deciding between superiors and subordinates. From this standpoint, participative management has focused on allocating decision-making authority and sharing power. It is vital for schools to apply innovations to be effective. Leadership is one of the most important factors affecting organizational innovation. Participative leaders encourage teachers to find new opportunities, generate new information, and perform. Thus, it can be asserted that participative leadership behavior effects change-oriented organizational citizenship behavior. The motivational model used to explain the effect of participative leadership behaviors of superiors on the work performance of subordinates asserts that participation in decision making provides intrinsic rewards for subordinates. It has been indicated within research results that participative leadership affects subordinates' behavior by means of intrinsic motivation. Purpose of the study: This study aimed to explore the mediating role of intrinsic motivation on the relationship between participative leadership and change-oriented organizational behavior. Method: The survey model was used in this study. The participants included 850 teachers randomly selected from 68 elementary schools in the center of Nigde and its districts in Turkey. Three different instruments were used in this study. The scales were translated using the translation and back translation method. In order to examine the construct validity of the scales, exploratory factor analysis and confirmatory factor analysis were used. Structural equation modeling was conducted using the LISREL 8.7 computer program for the mediating test. Findings: Participative leadership was a significant predictor of changeoriented organizational citizenship behavior (?=0.26, p

PDF

___

Amabile, T. M., Conti, R., Coon, H., Lazenby, J., & Herron, M. (1996). Assessing the work environment for creativity. Academy of Management Journal, 39 (5), 1154- 1184.
Arnold, J. A., Arad, S., Rhoades, J. A., & Drasgow, F. (2000). The empowering leadership questionnaire: The construction and validation of a new scale for measuring leader behaviors. Journal of Organizational Behavior, 21, 249-269.
Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51 (6), 1173-1182.
Bateman, T. S., & Organ, D. W. (1983). Job satisfaction and the good soldiers: The relationship between affect and employee "citizenship." Academy of Management Journal, 26 (4), 587-595.
Benoliel, P., & Somech, A. (2010). Who benefits from participative management? Journal of Educational Administration, 48 (3), 285-308.
Bettencourt, L. A. (2004). Change-oriented organizational citizenship behaviors: The direct and moderating influence of goal orientation. Journal of Retailing, 80, 165-180.
Bogler, R., & Somech, A. (2004). Influence of teacher empowerment on teachers' organizational commitment, professional commitment and organizational citizenship behavior in schools. Teaching and Teacher Education, 20, 277-289.
Bogler, R., & Somech, A. (2005). Organizational citizenship behavior in school. How does it relate to participation in decision making? Journal of Educational Administration, 43 (5), 420-438.
Chen, Y. F., & Tjosvold, D. (2006). Participative leadership by American and Chinese managers in China: The role of relationships. Journal of Management Studies, 43 (8), 1727-1752.
Choi, J. N. (2007). Change-oriented organizational citizenship behavior: Effects of work environment characteristics and intervening psychological processes. Journal of Organizational Behavior, 28, 467-484.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1987). The support of autonomy and the control of behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 53 (69), 1024-1037.
Huang, X., Iun, J., Liu, A., & Gong, Y. (2010). Does participative leadership enhance work performance by inducing empowerment or trust? The differential effects on managerial and non-managerial subordinates. Journal of Organizational Behavior, 31, 122-143.
Huang, X., Shi, K., Zhang, Z., & Cheung, Y. L. (2006). The impact of participative leadership behavior on psychological empowerment and organizational commitment in Chinese state-owned enterprises: The moderating role of organizational tenure. Asia Pacific Journal of Management, 23, 345-367.
Jung, D. I., Chow, C., & Wu, A. (2003). The role transformational leadership in enhancing organizational innovation: Hypotheses and some preliminary findings. The Leadership Quarterly, 14, 525-544.
Miller, K. I., & Monge, P. R. (1986). Participation, satisfaction, and productivity: A meta-analytic review. Academy of Management Journal, 29 (4), 727-753.
Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington, MA: Lexington Books.
Organ, D. W., & Ryan, K. (1995). A meta-analytic review of attitudinal and dispositional predictors of organizational citizenship behavior. Personnel Psychology, 48, 775-802.
Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., & Bachrach, D. G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26 (3), 513-563.
Redmond, M. R., Mumford, M. D., & Teach, R. (1993). Putting creativity to work: Effects of leader behavior on subordinate creativity. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 55, 120-151.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000a). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55 (1), 68-78.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000b). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25, 54-67.
Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of- fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8 (2), 23-74.
Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
Seppala, T., Lipponen, J., Bardi, A., & Pirttila-Backman, A. (2012). Change-oriented organizational citizenship behavior: An interactive product of openness to change values, work unit identification, and sense of power. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 85 (1), 136-155
Sezgin, F. (2005). Organizational citizenship behaviors: A conceptual analysis and some inferences for the schools. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (1), 317-339.
Smylie, M .A. (1992). Teacher participation in schools decision making: Assessing willingness to participate. Educational Evaluation and Policy Analysis, 14 (1), 53- 67.
Smylie, M. A., Lazarus, V., & Brownlee-Conyers, J. (1996). Instructional outcomes of school-based participative decision making. Educational Evaluation and Policy Analysis, 18 (3), 181-198.
Somech, A. (2002). Explicating the complexity of participative management: An investigation of multiple dimensions. Educational Administration Quarterly, 38 (3), 341-371.
Somech, A. (2005). Directive versus participative leadership. Educational Administration Quarterly, 41 (5), 777-800.
Somech, A. (2010). Participative decision making in schools: A mediating-moderating analytical framework for understanding school and teacher outcomes. Educational Administration Quarterly, 46 (2) 174-209.
Somech, A., & Bogler, R. (2002). Antecedents and consequences of teacher organizational and professional commitment. Educational Administration Quarterly, 38 (4), 555-577.
Taştan, M., & Yılmaz, K. (2008). Organizational citizenship and organizational justice scales' adaptation to Turkish. Eğitim ve Bilim, 33, 87-96.
Tierney, P., Farmer, S. M., & Graen, G. B. (1999). An examination of leadership and employee creativity: The relevance of traits and relationships. Personnel Psychology, 52, 591-620.
Wagner, J. A. III, & Gooding, R. Z. (1987). Shared influence and organizational behavior: A meta-analysis of situational variables expected to moderate participation-outcome relationships. Academy of Management Journal, 30 (3), 524-541.
Woodman, R. W., Sawyer, J. E., & Griffin, R. W. (1993). Toward a theory of organizational creativity. Academy of Management Review, 18 (2), 293-321. Katılımcı Liderlik ve Değişim Yönelimli Örgütsel Vatandaşlık:
İçsel Motivasyonun Aracılık Etkisi

Eurasian Journal of Educational Research-Cover

ISSN: 1302-597X
Başlangıç: 2015
Yayıncı: Anı Yayıncılık

Arşiv