MÜBADELE ÖNCESİ DOĞU KARADENİZ SAHİLİ (Batum, Rize, Tırabzon, Giresun, Ordu, Samsun, Sinop)

Ele aldığımız çalışma, 1923 yılında Lozan’da akdedilen Nüfus Mübadelesi sözleşmesinin yürürlüğe girmesinden önce yazılan bir risalenin çeviri yazısını içermektedir. Eseri yazan kişinin kimliği belirsizdir. Bununla birlikte, yazarın kendi ifadesinden hareketle, uzun yıllar Anadolu’yu adım adım dolaştığı ve gördüğü yerler hakkında bilgi toplayan birisi olduğu anlaşılmaktadır. Eser, 20. yüzyılın ilk çeyreği bitmeden kaleme alınmıştır. Eser Doğu Karadeniz’in sahil şehirlerine ve limanlarına ilişkin ayrıntılı ve önemli denilebilecek malumat sağlamaktadır. Kimliği bilinmeyen fakat günümüz ifadesiyle Harp Akademisi’nde bir süre öğretmenlik yaptığı anlaşılan yazarın Doğu Karadeniz’e yönelik seyahatlerindeki gözlemleriyle birlikte vermiş olduğu derslerin ortak bir ürünü olan eser, bölgenin siyasi, sosyal, iktisadi ve ticari durumu hakkında özgün bilgiler sağlamaktadır. Bilhassa Trabzon, Samsun ve Batum gibi önemli ticaret ve liman şehirlerine dair sunulan ayrıntılar dikkate değerdir.

___

  • Mehmed Cemâl, Anadolu (İstatistikî, İktisadi, Askeri Coğrafya), I, Anadolu’nun Ahvâl-i Tabiiyyesi, Dersaadet, Matbaa-i Askeriyye, 1336 (1920)