Hititler ve Urartularda Psikolojik Savaş Unsuru Olarak Diplomasi
Eski Çağ’da Anadolu’da meskûn devletlerin politikasının temeli, öncelikle Anadolu’nun güvenliğini sağlamak, daha sonra ise dönemin en önemli zenginlik merkezi olan Mezopotamya’ya doğru çıkar alanlarını genişletmek üzerine kuruludur. Ancak iki bölge arasındaki demografik ve ekonomik farklılıklar, Anadolu devletlerini kaba kuvvetten ziyade, stratejik ve taktiksel yaklaşımlar üretmeye zorlamıştır. Anadolu devletlerinin stratejik yaklaşımları, Hititlerde ve Urartularda görüldüğü gibi insan gücünü en üst düzeyde verim ile kullanmak üzerinedir. Bu durum onları, Sun Tzu’nun en önemli öğretisi olan “savaşmadan kazanmak” gibi bazı arayışlara itmiştir. Üretilen bu stratejik ögelerden biri de savaş esnasında yürütülen diplomasidir. Bu çalışmada Anadolu devletlerinin diplomasiyi bir psikolojik savaş aracı olarak nasıl kullandığı sorusunu cevabı aranacaktır. Diğer taraftan bu psikolojik savaş stratejisinin nasıl kurgulandığı, nasıl uygulandığı, devletin bundan beklentisi ve çıkarları, düşmana karşı avantaj ve dezavantajları üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler:
Anadolu, Diplomasi, Psikolojik Savaş, Hititler, Urartular
Diplomacy as an Element of Psychological Warfare in Hittites and Urartians
The basis of the policy of the inhabited states in Anatolia in the Ancient Age was primarily to ensure the security of Anatolia and then to seize Mesopotamia that was most important wealth center of the period. Due to demographic and economic gap between two region Anatolian states had to produce strategic and tactical approaches rather than brute force. The strategic approaches of the Anatolian states, as seen in the Hittites and Urartians, are about using manpower with the highest level of efficiency. This situation pushed them to produce some strategies such as "winning without fighting", which is the most important teaching of Sun Tzu. This study answer to the question of how the Anatolian states use diplomacy as a psychological warfare tool. On the other hand, how this psychological warfare strategy is constructed, how it is implemented, the expectation and interests of the state from it, its advantages and disadvantages against the enemy will be discussed.
Keywords:
Anatolia, Diplomacy, Psychological Warfare, Hittites, Urartians,
___
- Alp, Sedat, Hitit çağında Anadolu: Çiviyazili ve Hiyeroglif Yazılı Kaynaklar, Tübi̇tak, Kavaklıdere, Ankara 2000.
- Alp, Sedat, “Hititlerde Sosyal Sınıf NAM.RA’lar ve İdeogramın Hititçe Karşılığı,” Belleten, C. 13, S. 1 (1949), s. 245–70.
- Çilingiroğlu, Altan, “Sargon’un Sekizinci Seferi ve Bazı Öneriler” Ankara,” Anadolu Araştırmaları, C. IV, S. V (1977), p. 235–69.
- Çilingiroğlu, Altan, Urartu Tarihi, Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova 1994.
- Atila, Nermin, “Hitit Devleti’nde Güvenlik Algısı,” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 37, S. 64 (2018), s. 161–90.
- Beal, Richard, “The Ten-Year Annals of Great King Mursili II of Hatti,” The Context of Scripture., ed. William Wolfgang Hallo, Brill, Boston 2003, s. 82–90.
- Bryce, Trevor, “Madduwatta and Hittite Policy in Western Anatolia,” Historia: Zeitschrift Für Alte Geschichte, C. 35, S. 1 (1986).
- Bryce, Trevor, The Kingdom of the Hittites, Oxford University Press, Cop, Oxford 2005.
- Bryce, Trevor, Adam Hook, Hittite warrior, Oxford Osprey 2007.
- Clausewitz, Carl Von, On war, Oxford University Press, Oxford 2008.
- Garstang, John, O R Gurney, The Geography of the Hittite empire, British Institute Of Archaeology At Ankara, London 1959.
- Hays, Christopher B., Hidden riches: a sourcebook for the comparative study of the Hebrew Bible and ancient Near East, Westminster John Knox Press, Louisville, Kentucky 2014.
- Hingston, R. W. G., “Psychological Weapons in Animal Fight,” Journal of Personality, C. 2, S. 1 (1933), s. 3–21.
- Karauğuz Güngör, Boǧazköy ve Ugarit Çivi Yazılarına Göre Hitit devletinin siyasi antlaşma metinleri, Çizgi Kitabevi, Konya 2002.
- Karauğuz Güngör, Hitit Tarihî ve idari kil kitaplar: yaşam hikâyesi, ferman, vasiyetname, bağış belgesi, talimatname ve kral icraatları, Çizgi Kitabevi, İstanbul 2019.
- Keegan, John, A History of Warfare, Alfred A. Knopf, New York, New York 1993.
- Kılıç, Murat, Eskiçağ’da Hannibal’in Yeri ve Önemi, Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2017.
- Kılıç, Murat, Tarih Öncesi Çağlardan Hellenistik Çağ’a Kadar Anadolu’da Savaş Stratejileri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Türkiyat 2021.
- Köroğlu, Kemalettin, Eski Mezopotamya tarihi başlangıcından Perslere kadar, İstanbul İletişim 2011. Machiavelli Niccolò, Prens, çev. GüvençNazım, Anahtar Kitaplar, İstanbul 1994.
- Newcourt-Nowodworski, Stanley, Black Propaganda In The Second World War, History Press, S.L. 2020.
- Payne, Margaret R, Urartu Çiviyazılı belgeler kataloğu, Arkeoloji Ve Sanat Yayınları, İstanbul 2006.
- Peker, Hasan, “Hitit Devleti’nin Uluslararası İlişkileri ve Politik Enstrümanları: Savaş ve Diplomasi,” Hititler: Bir Anadolu imparatorluğu, eds. Meltem Doğan Alparslan, Metin Alparslan, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2013, s. 64–83.
- Pekşen, Okay, “Asur Kral Yıllıklarına Göre Anadolu’nun Sahip Olduğu İktisadi ve Zirai Zenginliğin Bölgeye Yapılan Asur Seferlerine Yansıması,” Anadolu’nun Eski Çağlarında İktisadi ve Zirai Hayat, eds. L. Gürkan Gökçek, Ercüment Yıldırım, Okay Pekşen, Değişim Yayınları, İstanbul 2018, p. 373–98.
- Salvini, Mirjo, Urartu tarihi ve Kültürü, çev. Belgin Aksoy, Arkeoloji Ve Sanat Yayınları, İstanbul 2006.
- Sun Tzu, Savaş sanatı, çev. Adil Demir, Kastaş Yayınevi, İstanbul 2008.
- https://cs.stanford.edu/people/eroberts/courses/ww2/projects/psychological-warfare/index.html
- Royal Inscriptions of Neo Assyrian Period (RINAP) http://oracc.museum.upenn.edu/rinap/corpus/
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2020
- Yayıncı: Erzurum Teknik Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Refik Koraltan'ın Gözüyle Cumhuriyetin İlk Yıllarında Trabzon
MÜBADELE ÖNCESİ DOĞU KARADENİZ SAHİLİ (Batum, Rize, Tırabzon, Giresun, Ordu, Samsun, Sinop)
Osmanlı İdaresinde Tortum Sancağı (1549-1650)
Hititler ve Urartularda Psikolojik Savaş Unsuru Olarak Diplomasi
Tanzimat’tan Meşrutiyet’e Tortum Kazası Mülkî İdarecileri