Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği

Bu çalışmada Türkiye’de neoliberal yönetimselliğin merkez medyasında yer alan ekonomi haberleri üzerine yansımalarını tartışmak amaçlanmıştır. Çalışmanın sahip olduğu bu amaç doğrultusunda merkez haber medyasından olan Hürriyet ve Sabah gazeteleri örneklem olarak seçilmiştir. Bu bağlamda çalışmada Hürriyet ve Sabah gazetelerinin tercih edilmesinin sebebi araştırmanın nesnesi olan bu iki gazetenin ideolojik temayülünün “merkez medya” konumunda yer almasıdır. Bunun yanında bu iki gazetenin hem merkez haber medyası içerisinde tiraj sayılarının yüksek olması hem de elde edilen verilere göre en çok ziyaret edilen haber siteleri arasında ilk 5’te yer alması göz önünde bulundurulmuştur. Dolayısıyla hem tiraj hem site trafiği bağlamında değerlendirildiğinde de bu iki gazetenin seçilmesi uygun görülmüştür. Bu iki gazetede yer alan, neoliberal yönetimselliğin ekonomi haberlerine yansıması konusu, Türkiye’de ekonomik gündemin dalgalandığı ve çeşitli tartışmaların zirveye ulaştığı Şubat 2022 – Mart 2022 tarih aralığında yayınlanan ekonomi haberleri üzerinden analiz edilmiştir. Seçilen ekonomi haberleri karma bir yöntem kullanılarak çözümlenmiştir. Bu doğrultuda çalışmada ağırlıklı olarak ekonomi haberleri Norman Fairclough’ın eleştirel söylem çözümlemesi yöntemiyle çözümlenirken, bazı yerlerde nicel içerik analizine de başvurulmuştur. İlgili tarihler arasında yer alan ekonomi haberleri Sabah ve Hürriyet gazetelerinin web sayfaları üzerinden “rekabet”, “yatırım”, “özelleştirme”, “sermaye”, “girişim”, “yoksulluk” anahtar kelimeleri aratılarak bulunmuştur. Çözümlemeye konu olan haber metinlerinde öne çıkan konular, kelime seçimleri, temalar, konu başlıkları ve aktörler eleştirel ekonomi politik bir perspektiften ele alınmıştır. Sonuç olarak çalışmada merkez haber medyasının haberciliğin kamusal sosyal sorumluluk anlayışından uzaklaştığı, iktidar ilişkileriyle olan bağı sebebiyle bağımsız olma özelliğini yitirdiği ve neoliberal yönetimsellik söylemini yeniden ürettiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Neoliberal Yönetimsellik, Neoliberalizm, Ekonomi Haberleri, Eleştirel Ekonomi Politik, Merkez Medya

Examination of the Economy News in the Central Media in Türkiye Within the Context of Neoliberal Governmentality: The Case of ‘Hürriyet’ and ‘Sabah’

In this study, it is aimed to discuss the reflections of neoliberal governmentality on economy news in the central media in Turkey. In line with this purpose of the study, Hürriyet and Sabah newspapers, which are among the central news media, were chosen as samples. In this context, the reason why Hürriyet and Sabah newspapers were preferred in the study is that the ideological tendencies of these two newspapers as the research object is in the “central media” position. In addition, it has been taken into account that these two newspapers have high circulation numbers in the central news media and that they are among the top 5 most visited news sites according to the data obtained. Therefore, it was deemed appropriate to choose these two newspapers when evaluated in terms of both circulation and website traffic. The reflection of neoliberal governmentality in economic news in these two newspapers has been analyzed through the economic news published between February 2022 and March 2022, when the economic agenda fluctuated in Turkey and various discussions reached their peak. The economic news selected in the study were analyzed using a mixed method. In this direction, while economic news is analyzed by Norman Fairclough's critical discourse analysis method, quantitative content analysis is also used in some places. Economy news between the relevant dates were found by searching the web pages of Sabah and Hürriyet newspapers with the keywords “competition”, “investment”, “privatization”, “capital”, “enterprise”, “poverty”. The prominent issues, word choices, themes, topic titles and actors in the news texts that are the subject of analysis are discussed from a critical political economy perspective. As a result, it was concluded in the study that the central news media moved away from the public social responsibility understanding of journalism, lost its independence due to its ties with power relations, and reproduced the neoliberal governmentality discourse.

Keywords:

Neoliberal Governmentality, Neoliberalism, Economic News, Critical Political Economy, Central Media,

PDF

___

Agamben, G. (2009). "What is an Apparatus?" . What is an Apparatus? And Other Essays. içinde Stanford: Stanford University Press.
---------------- (2009). Açıklık: İnsan ve Hayvan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Atabek, Ü. (2007). Söylem Çözümlemesi. G. Atabek-Şendur, & Ü. Atabek (Dü) içinde, Medya Metinlerini Çözümlemek (s. 152). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Bayram, A. K. (2018). Foucault'nun Yöntemi: Hakikatin Söylemsel İnşasının Arkeolojisi ve Soykütüğü. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6(2), 217-230.
Bourdieu, P. (2005). The Social Structures of the Economy. Cambridge: Polity Press.
Brown, W. (2015). Undoing the Demos: Neoliberalism's Stealth Revolution. NY: Zone Books.
Cansever, A. B. (2021). İdeolojik Temayüllerin Yeniden Üreticisi Olarak Dijital Oyunlar Üzerine Bir İnceleme: Pubg Örneği. ART/icle Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(2), 291-318.
Chomsky, N. (2014). Halk Üzerinden Kazanç: Neoliberalizm ve Küresel Düzen. Everest Yayınları.
Coulthard, M. (1977). An Introduction to Discourse Analysis. Applied linguistics and language study. Londra: Longman.
Coulthard, M., & Sinclair, J. H. (1975). Towards an Analysis of Discourse: The English Used by Teachers and Pupils. Londra: Oxford University Press.
Çömlekçi, M. F. (2019). Hakikat-Ötesi Dönemde Medyaya Güven: Uluslararası Raporlar Üzerinden Bir İnceleme. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi(49), 107-121.
Doyuran, L. (2018). Medyatik Bir Çalışma Alanı Olarak Eleştirel Söylem Çözümlemesi (Televizyon Dizileri Örneğinde). Erciyes İletişim Dergisi.
Foucault, M. (1980). Power/Knowledge: Selected Interviews & Other Writings – 1972 – 1977. New York: Pantheon Books.
---------------- (1991). Governmentality. G. Burchell, C. Gordon, & P. Miller (Dü) içinde, The Foucault Effect: Studies in Governmentality (R. Braidotti , & C. Gordon, Çev., s. 87-104). Chicago, IL: University of Chicago Press.
---------------- (2015). Biyopolitikanın Doğuşu. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
---------------- (2016). Güvenlik, Toprak ve Nüfus: Collegé de France Dersleri (1977-1978). (F. Taylan, Çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
---------------- (2018). Cinselliğin Tarihi (9. b.). (H. U. Tanrıöver, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Fridman, D. (2014). Resisting the lure of the paycheck: Freedom and dependence in financial help. Foucault Studies(18), 90-112.
Gill, R. (2000). Discourse Analysis. M. Bauer, & G. Gaskell (Dü). içinde Londra: Sage.
Harvey, D. (2006). A Brief History of Neoliberalism. Oxford University Press.
Hürriyet. (2022a, Mart 01). Son 10 Yılın En Hızlı Büyümesi. Mayıs 23, 2022 tarihinde Hürriyet: https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/son-10-yilin-en-hizli-buyumesi-42013256 adresinden alındı
----------- (2022b, Mart 08). Kavcıoğlu: Türk Ekonomisi Başarılı Bir Sınav Veriyor. Mayıs 23, 2022 tarihinde Hürriyet: https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/bakan-varank-turkiyeyi-ureterek-buyutecegiz-42018320 adresinden alındı
----------- (2022c, Mart 17). Fırsatlar Ülkesi Türkiye'ye Gelin. Mayıs 23, 2022 tarihinde Hürriyet Big Para: https://bigpara.hurriyet.com.tr/haberler/ekonomi-haberleri/firsatlar-ulkesi-turkiye-ye-gelin_ID1473365/ adresinden alındı
----------- (2022d, Mart 21). Yatırımcının önünü kesenle mücade edeceğiz. Mayıs 23, 2022 tarihinde Hürriyet: https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/yatirimcinin-onunu-kesenle-mucade-edecegiz-42026390 adresinden alındı
----------- (2022e, Mart 08). Bakan Varank: Türkiye’yi üreterek büyüteceğiz. Mayıs 16, 2022 tarihinde Hürriyet: https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/bakan-varank-turkiyeyi-ureterek-buyutecegiz-42018320 adresinden alındı
----------- (2022f, Mart 07). Palandöken: Ülkemizde gıda konusunda panik olmaz. Haziran 17, 2022 tarihinde Hürriyet: https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/palandoken-ulkemizde-gida-konusunda-panik-olmaz-42017517 adresinden alındı
----------- (2022g, Şubat 27). Piyasalarda 'savaş' haftası! Altında yeni rekor gelir mi? Mayıs 25, 2022 tarihinde Hürriyet: https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/piyasalarda-savas-haftasi-altinda-yeni-rekor-gelir-mi-42012185 adresinden alındı
----------- (2022h, Mart 01). Piyasalar savaşı izliyor… İşte altın için kritik seviye. Mayıs 27, 2022 tarihinde Hürriyet: https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/piyasalar-savasi-izliyor-iste-altin-icin-kritik-seviye-42013451 adresinden alındı
----------- (2022i, Şubat 28). Son dakika... Rusya Merkez Bankası faiz artırdı! İşte altın, petrol ve kripto paralarda son durum. Mayıs 24, 2022 tarihinde Hürriyet: https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/piyasalar-swiftle-sarsildi-iste-altin-petrol-ve-kripto-paralarda-son-durum-42012671 adresinden alındı
--------- (2022j, 15 Mart). Ücretlerde de emeklilikte de iyileştirme. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ucretlerde-de-emeklilikte-de-iyilestirme-42022678. 14 Mayıs 2022.
Kaya-İlhan, Ç. (2022). Neoliberal Politikalar Çerçevesinde Türkiye'de Televizyon Yayıncılığının Tarihsel Sürecinin İncelenmesi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 6(1), 21-30.
Kızılkaya, E. (2013). Foucault ve Agamben'in Dispozitif Kavramı ve İktisat. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2).
Lemke, T. (2001). The birth of bio-politics: Michael Foucault's lectures at the College de France on neo-liberal governmentality. Economy and Society, 30(2), 190-207.
----------- (2002). Foucault, Governmentality, and Critique. Rethinking Marxism, 14(3), 49-64. doi:10.1080/089356902101242288
Medyajans. (2022, Mart 23). Gazete Tirajları - 7-13 Mart 2022 Haftası. Ağustos 14, 2022 tarihinde Medyajans: https://www.medyajans.com/gazete-tirajlari.html adresinden alındı
Mosco, V. (1996). The Political Economy of Communication. London: Sage Publications.
Özbek, M. (2004). Giriş: Kamusal Alanın Sınırları. M. Özbek (Dü.) içinde, Kamusal Alan. İstanbul: Hill Yayınları.
Özmakas, U. (2012). Biyopolitika Kavramına Dair Bir Soruşturma. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ABD, Ankara.
Palmer. (2008). Hermenötik. İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları.
Read, J. (2009). A Genealogy of Homo-Economicus: Neoliberalism and the Production of Subjectivity. Foucault Studies, 25-36.
--------- (2012). Homo-Economicus'un Soykütüğü: Neoliberalizm ve Özneliğin Üretimi. Cogito Dergi(70-71), 82-96.
Sabah. (2022a, Şubat 28). DEİK Başkanı Olpak'tan 2021 yılı büyüme değerlendirmesi: Salgına rağmen sıkıntılar fırsata çevrildi. Mayıs 24, 2022 tarihinde Sabah: https://www.sabah.com.tr/ekonomi/deik-baskani-olpaktan-2021-yili-buyume-degerlendirmesi-salgina-ragmen-sikintilar-firsata-cevrildi-5889089 adresinden alındı
--------- (2022b, Mart 03). Gözde Tech’ten Girişimciye Destek. Mayıs 24, 2022 tarihinde Sabah: https://www.sabah.com.tr/ekonomi/gozde-techten-girisimciye-destek-5892263 adresinden alındı
--------- (2022c, Mart 04). Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati: Büyümede Olumlu Görünüm Sürecek. Mayıs 24, 2022 tarihinde Sabah: https://www.sabah.com.tr/finans/ekonomi/hazine-ve-maliye-bakani-nureddin-nebati-buyumede-olumlu-gorunum-surecek-5895052 adresinden alındı
--------- (2022d, Şubat 27). SGK'nin İstihdam Desteklerinin Bu Yıl 50 Milyar Lirayı Aşması Bekleniyor. Mayıs 14, 2022 tarihinde Sabah: https://www.sabah.com.tr/ekonomi/sgknin-istihdam-desteklerinin-bu-yil-50-milyar-lirayi-asmasi-bekleniyor-5887563 adresinden alındı
--------- (2022e, Mart 17). Çiftçiye 555 Milyon Euro Destek. Mayıs 14, 2022 tarihinde Sabah: https://www.sabah.com.tr/ekonomi/ciftciye-555-milyon-euro-destek-5912077 adresinden alındı
--------- (2022f, Mart 05). Büyümede olumlu görünüm sürecek. Mayıs 14, 2022 tarihinde Sabah: https://www.sabah.com.tr/ekonomi/buyumede-olumlu-gorunum-surecek-5895602 adresinden alındı
--------- (2022g, Mart 22). Güçlü Türkiye Damgası. Mayıs 15, 2022 tarihinde Sabah: https://www.sabah.com.tr/ekonomi/guclu-turkiye-damgasi-5919001 adresinden alındı
Saint-Martin, D. (2000). Building The Managerialist State, Consultants and the Politics of Public Sector Reform in Comparative Perspective. Oxford: Oxford University Press.
Similarweb. (2022). Web Sitesi Trafiği. Ağustos 2022 tarihinde Similarweb: https://www.similarweb.com/tr/ adresinden alındı
Sözen, E. (1999). Söylem: Belirsizlik, Mübadele, Bilgi/Güç ve Refleksivite. Ankara: Paradigma Yayınları.
Speedapp. (2022). Gazete Tiraj: SpeedApp. Ağustos 11, 2022 tarihinde Speedapp: http://app.speedmedya.com/Report/ReportDetail?ReportCode=110 adresinden alındı
Springer, S., Birch, K., & MacLeavy, J. (Dü). (2016). The Handbook of Neoliberalism. Routledge.
Şen, F., & Avşar, Z. (2012). Türkiye’de Neoliberal Politikaların Haber Medyasına Yansımaları: Anaakım Medyanın Ekonomi Haberleri Üzerine Bir İnceleme. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi (35), s. 42-60.
Şenses, F. (2003). Neoliberal Küreselleşme ve Kalkınma. Seçme Yazılar. içinde İstanbul: İletişim Yayınları.
Tellmann, U. (2009). Foucault and the Invisible Economy. Foucault Studies(6), 5-24.
Thatcher, M. (1987, Eylül 23). Interview for Woman's Own ("no such thing as society"). (D. Keay, Röportaj Yapan) 04 22, 2022 tarihinde https://web.archive.org/web/20060427052051/http:/www.margaretthatcher.org/speeches/displaydocument.asp?docid=106689 adresinden alındı
Van Dijk, T. A. (2003). Critical discourse analysis. D. Schiffrin, D. Tannen, & E. H. Hamilyon (Dü) içinde, In The Handbook of Discourse Analysis (s. 352-371). Oxford: Blackwell Publishing.
Whitten-Woodring, J. (2009). Watchdog or Lapdog? Media Freedom, Regime Type, and Government Respect for Human Rights. International Studies Quarterly(53), 595–625.
Wodak, R. (2002). The Discourse - Historical Approach. R. Wodak, & M. Meyers (Dü) içinde, Methods of Critical Discourse. Londra: Sage Publications.
Yeldan, E. (2002). Neoliberal Küreşelleşme İdeolojisinin Kalkınma Söylemi Üzerine Değerlendirmeler. Praksis(7), 22-48.