Türkiye’de Medya Ekonomisi ve İşletmeciliği Alanında Hazırlanan Lisansüstü Tezler Üzerine Bibliyometrik Bir Analiz

İletişim araştırmalarında medyanın ekonomik yönüne duyulan ilgi, toplumsal yönüne duyulan ilgiye kıyasla her zaman biraz geride kalmıştır. Ancak teknoloji şirketleri ile medya şirketlerinin sınırlarının birbirine karışması, medya tüketicilerinin tercihlerindeki radikal değişimler, yıllardan beri uygulanan iş modellerinin bir süredir geçerliliğini yitirmiş olması gibi büyük değişimler medyaya ekonomik gözle bakılmasını adeta zorunlu kılmaktadır. Medya ekonomisi ve işletmeciliği; ülkemizde basın ekonomisi ve işletmeciliği, medya ekonomisi ve işletmeciliği, medya ekonomisi, medya işletmeciliği adlarıyla 21 üniversitede gazetecilik bölümleri altında bir anabilim dalı olarak yer almaktadır. Ancak lisansüstü düzeyinde eğitim sadece Marmara Üniversitesi ve Ege Üniversitesi’nde verilmektedir. Bu çalışmanın amacı, bu alanda üretilen lisansüstü tezleri tespit ederek bibliyometrik analize tabi tutmak, böylece gelecekte bu alanda yapılacak araştırmalara ışık tutmaktır. Çalışmada, YÖK Ulusal Tez Merkezinde detaylı tarama yapılarak 1995-2022 yılları arasında yayınlanan 149 teze ulaşılmıştır. Bu tezlerden 148 tanesinin Marmara Üniversitesi’nde, 1 tanesinin Ege Üniversitesi’nde üretildiği; üretilen tezlerden 31 tanesinin doktora, 118 tanesinin yüksek lisans seviyesinde olduğu; doktora tezlerinin ortalama 286,5 sayfa, yüksek lisans tezlerinin ortalama 161,3 sayfa olarak hazırlandığı tespit edilmiştir. Toplamda 877 anahtar kelime üzerinde yapılan analizde, basın kelimesi içeren 165, medya kelimesi içeren 110, ekonomi-finans-kriz kelimelerini içeren 65, gazete kelimesini içeren 47, haber kelimesi içeren 28, televizyon kelimesini içeren 23, reklam kelimesini içeren 20, pazarlama kelimesini içeren 19 anahtar kelime bulunduğu belirlenmiştir. Teknoloji, Türkiye, işletme, marka-imaj, analiz, kalite kelimeleri ve sahiplik yapısına dair kelimeler sık kullanılan anahtar kelimeler arasında yer almıştır. Buna karşılık yüksek lisans seviyesinde ele alındığı halde doktora çalışmalarında henüz ele alınmamış, hem doktora hem yüksek lisans seviyesinde sadece bir kez ele alınmış çok sayıda anahtar kelime bulunmaktadır. Bu durum, alanda henüz derinlemesine araştırma potansiyeli taşıyan pek çok konu olduğuna işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Medya-basın ekonomisi, medya işletmeciliği, medya endüstrisi, lisansüstü tezler, bibliyometrik analiz

A Bibliometric Analysis of Graduate Theses on Media Economics and Management in Türkiye

In communication studies, the interest in the economic aspects has always lagged behind the social aspects. However, the blurring borders between the media and technology industries, radical changes in the preferences of media consumers, and the fact that the business models that have been applied for years have lost their validity for a while, make it almost inevitable to look at the media from an economic perspective. Media economy and management is taught as a branch within 21 journalism departments in Turkey under the names of press or media economy and management, media economy, media management. However, post-graduation education is provided only at Marmara and Ege universities. The aim of this study is to identify the theses produced in this area and subject them to bibliometric analysis providing an insight for future studies. In the study, 149 theses published between 1995-2022 were reached by scanning in detail in the YÖK National Thesis Center. Of the 149 theses identified, 148 were produced at Marmara University and 1 at Ege University,31 were at doctorate level while 118 of them were master’s level. The average number of pages were 286,5 for doctorate and 161,3 for master’s degree studies. An analysis of the 877 keywords identified, conveys the following results: the number of key words containing press is 165, media 110, economy-finance-crisis 65, newspaper 47, news 28, television 23, advertising is 20 and marketing 19. The words technology, Turkey, business, brand-image, analysis, quality, and words relating to ownership were among the frequently used keywords. On the other hand, there are many subjects which have been studied at master’s level while never studied at PhD level. Moreover, there are many keywords that have only been used once at both levels showing there are many untouched areas ready for analysis especially at doctorate level.

Keywords:

Media-press economics, media management, media industry, graduate theses, bibliometric analysis,

PDF

___

Acar, T., Orman, F. &, Topdağ, D. (2021). İnsan hakları, temel haklar ve özgürlükler kapsamında genel veri koruma yönetmeliğinin bibliyometrik analizi.
Kabakçı Günay, E. (Der.), Sosyal bilimlerde güncel konulara teorik politik ve ampirik yaklaşımlar içinde (ss. 45-60). İstanbul: Efe Akademi.
Albarran, A. B. (2019). Media economics research: a history of the field. Albarran,
A. B. (der.), A research agenda for media economics içinde (ss.1-12). Elgaronline.
------------------ (2013). Media management and economics research: The first 75 years.
Albarran, A.B. (der.) , Media management and economics research in a transmedia environment içinde (ss. 5-17). Routledge.
Atılgan, S. (1998). Basın işletmeciliği. Beta Yayınevi.
Baytar, O. (2013). Teorik ve pratik açıdan medya ekonomisine bakış. Çizgi Kitabevi Yayınları.
Berberoğlu, G. N. (1988). Basın işletmelerinin organizasyon yapıları ve yönetim şekilleri (Türkiye’nin büyük basın işletmelerinde uygulama) (Doktora tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Dağtaş, E. (Der.). (2020). Medya ekonomisi ve işletmeciliği. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınevi.
Dalbudak, Ş. (1996). Türkiye’de basın işletmeciliğinin doğuşu ve gelişimi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
DergiPark. (t.y). https://dergipark.org.tr/tr/search?q=bibliyometrik§ion=articles& aggs%5Bsubjects.id%5D%5B0%5D=363 25 Aralık 2022 tarihinde erişilmiştir.
Detay Yayıncılık. (2022). https://www.detayyayin.com.tr/urun/medya-ekonomisi- isletmeciligi-ve-muhasebesi 30 Aralık 2022 tarihinde erişilmiştir.
Ege Üniversitesi Bilgi Paketi. (2022). https://ebp.ege.edu.tr/DereceProgramlari/ Detay/2/61168/8287/932001 1 Mart 2023 tarihinde erişilmiştir.
Görgülü, G. (1990). Basında ekonomik bağımlılık ve tekelleşme (1970’lerden 1990’lara) (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
İrvan, S. (2022). Türkiye’de gazetecilik eğitimi üzerine: Akademisyenler ne diyor?. Etkileşim, 10, 93-127.
Kara, T. (2013). Sosyal medya endüstrisi. Beta Yayınevi.
Kılınç, E.P. (2016). Türkiye’de basın işletmeciliğinin finansal yapısı: sorunlar ve yol açtığı sonuçlar (Yayımlanmamış doktora tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Koyuncu, E. (1995). Cumhuriyet Döneminde uygulanan ekonomi politikalarının basın işletmelerine etkileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kuyucu, M. (2012). Türkiye’de medya ekonomisi. Esen Kitap.
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi. (2022). Medya ekonomisi ve işletmeciliği. http://gzt.iletisim.marmara.edu.tr/lisansustu-programlar/medya-ekonomisi- ve-isletmeciligi adresinden 30 Aralık 2022 tarihinde erişilmiştir.
Nadir Kitap. (2023). https://www.nadirkitap.com/basin-ve-basim-isletmeciligi- ders-notlari-sevket-evliyagil-kitap31114668.html 1 Mart 2023 tarihinde erişilmiştir.
Söylemez, A. (1998). Medya ekonomisi ve Türkiye örneği. Haberal Eğitim Vakfı. Yükseköğretim Akademik Arama. (2022). Profesör Işık Özkan. https://akademik. yok.gov.tr/AkademikArama/view/viewAuthorBook.jsp adresinden 30 Aralık 2022 tarihinde erişilmiştir.
Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. (2022). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ tarama.jsp adresinden 20 Aralık 2022 tarihinde erişilmiştir.