Müzeyyen AKSU, Tayyar ŞAŞMAZ, Hasan BAYRAK

AKCİĞER TÜBERKÜLOZLU OLGULARDAN İZOLE EDİLEN MYCOBACTERİUM TUBERCULOSİS İZOLATLARINDA PRİMER TÜBERKÜLOZ İLAÇ DİRENCİNİN ARAŞTIRILMASI

Son yıllarda tüm dünyada ilaca dirençli tüberküloz olgularında halk sağlığını etkileyecek ciddi artışlar görülmektedir. Bu çalışmada, ilimizde akciğer tüberküloz tanısı konulan hastalardan elde edilen Mycobacterium tüberculosis izolatlarında primer anti-tüberküloz ilaç direnç oranlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. 2010-2014 yıllarında Mersin Verem Savaş Dispanseri’ne tanı amaçlı başvuran hastalara ait balgam örnekleri Adana Referans Bölge Laboratuarında incelenmiştir. Tüberküloz tanısı konulan balgam örneklerinde primer anti-tüberküloz ilaç duyarlılığı, Lewenstein-Jensen ve Mycobacteria Growth Indıcatör Tube (Becton Dickinson, ABD) yöntemiyle saptanmıştır. Kültür pozitifliği saptanan olgu sonuçları, tetkik sonuç defteri ve hasta dosyalarına kaydedilmiştir. Veriler bu kayıtlardan geriye dönük incelenerek elde edilmiştir. Çalışmamızda, Mycobacterium tüberculosis kültür pozitif ilaç direnci çalışılan 244 olgudan 146’sının (%59.8) erkek ve 224’ünün (%91.8) yeni olgu olduğu tespit edilmiştir. Olguların 57’sinin (%23.4) 25-34 yaş arasında yoğunlaştığı saptanmıştır. Olguların 182 (%74.6)’si tüm ilaçlara duyarlı bulunurken, 62’sinin (%25.4) en az bir ilaca karşı dirençli olduğu (%14.8'inde tek ilaca, %6.6'sında iki ilaca, %2.5'inde üç ilaca ve %1.6'sında dört ilaca karşı direnç) saptanmıştır. En fazla ilaç direnci %9.4 ile izoniazide karşı geliştiği, bunu %4.1 ile streptomisin direncinin izlediği belirlenmiştir. Akciğer tüberkülozlu yeni olgularda çoklu ilaç direnci %3.6, eski olgularda %30 olup toplamda ÇİD-TB oranı %5.7 olarak tespit edilmiştir.Son yıllarda tüm dünyada ilaca dirençli tüberküloz olgularında halk sağlığını etkileyecek ciddi artışlar görülmektedir. Bu çalışmada, ilimizde akciğer tüberküloz tanısı konulan hastalardan elde edilen Mycobacterium tüberculosis izolatlarında primer anti-tüberküloz ilaç direnç oranlarının belirlenmesi amaçlanmıştır.2010-2014 yıllarında Mersin Verem Savaş Dispanseri’ne tanı amaçlı başvuran hastalara ait balgam örnekleri Adana Referans Bölge Laboratuarında incelenmiştir. Tüberküloz tanısı konulan balgam örneklerinde primer anti-tüberküloz ilaç duyarlılığı, Lewenstein-Jensen ve Mycobacteria Growth Indıcatör Tube (Becton Dickinson, ABD) yöntemiyle saptanmıştır. Kültür pozitifliği saptanan olgu sonuçları, tetkik sonuç defteri ve hasta dosyalarına kaydedilmiştir. Veriler bu kayıtlardan geriye dönük incelenerek elde edilmiştir.Çalışmamızda, Mycobacterium tüberculosis kültür pozitif ilaç direnci çalışılan 244 olgudan 146’sının (%59.8) erkek ve 224’ünün (%91.8) yeni olgu olduğu tespit edilmiştir. Olguların 57’sinin (%23.4) 25-34 yaş arasında yoğunlaştığı saptanmıştır. Olguların 182 (%74.6)’si tüm ilaçlara duyarlı bulunurken, 62’sinin (%25.4) en az bir ilaca karşı dirençli olduğu (%14.8'inde tek ilaca, %6.6'sında iki ilaca, %2.5'inde üç ilaca ve %1.6'sında dört ilaca karşı direnç) saptanmıştır. En fazla ilaç direnci %9.4 ile izoniazide karşı geliştiği, bunu %4.1 ile streptomisin direncinin izlediği belirlenmiştir. Akciğer tüberkülozlu yeni olgularda çoklu ilaç direnci %3.6, eski olgularda %30 olup toplamda ÇİD-TB oranı %5.7 olarak tespit edilmiştir. Bulgularımız Sağlık Bakanlığı Verem Savaş Daire Başkanlığı Türkiye ortalamalarından yüksektir. Tüberküloz hastalarının tedavisi düzenlenirken ilaç dirençlerinin göz önünde bulundurulması ve doğrudan gözetim altında tedavinin aksatılmadan sürdürülmesi önerilir.

Anahtar Kelimeler:

Mycobacterium tuberculosis, direnç, akciğer tüberkülozu

INVESTIGATION of PRIMARY TUBERCULOSIS DRUG RESISTANCE in MYCOBACTERIUM TUBERCULOSIS from PATIENTS with PULMONARY TUBERCULOSIS

Significant increas in drug-resistant tuberculosis cases which effect the public health has been detected in last years. In this study, we aimed to determine the primary tuberculosis drug resistance rates in Mycobacterium tuberculosis isolates obtained from patients diagnosed with lung tuberculosis in our province. In 2010-2014, a sample of people who applied to the Mersin Tuberculosis Dispensary for diagnosis was reviewed to Adana Reference Region Laboratory. Primary anti-tuberculosis drug susceptibility was determined by Lewenstein-Jensenand Mycobacteria Growth Indıcatör Tube (Becton Dickinson, ABD) in phlegm specimens diagnosed with tuberculosis. The results of the cases with culture positivity were recorded in the examination result book and patient files. Data were obtained from these records retrospectively. The maximum drug resistance was determined to be resistant to isoniazid with %9.4, followed by streptomycin with %4.1. In the new cases with pulmonary tuberculosis, multiple drug resistance was %3.6, %30 in the old cases and the total rate of multi-drugresistant tuberculosis was %5.7. In our study, it was found that 146 (%59.8) males and 224 (%91.8) new cases were among the 244 cases with Mycobacterium tuberculosis culture positi drug resistance. It was found that 57 cases (%23.4) were concentrated between the ages of 25-34. While 182 (%74.6) of the cases were susceptible to all drugs, 62 (%25.4) were resistant to at least one drug (%14.8 to one drug, %6.6 to two drug, %2.5 to three drug, and%1.6 to four drug resistance). It was determined that maximum drug resistance was developed against isoniazid with %9.4, followed by streptomycin resistance with %4.1. In the new cases with pulmonary tuberculosis, multiple drug resistance was %3.6, %30 in the old cases and the total rate of multiple drug resistance was %5.7. Our findings Ministry of Health Department of Tuberculosis Turkey are higher than average. It is recommended that drug resistance be taken into consideration while treating tuberculosis patients and that the treatment should be continued under direct supervision without delay.

Keywords:

Mycobacterium tuberculosis, resistance, pulmonary tuberculosis,

PDF

___

Dünya Sağlık Örgütü 2017 raporu. https://www.who.int/tb/areas-of-work/drug-resistant-tb/MDR_TB_2017.pdf?ua=. Erişebilirlik;09.12.2018Sarıbaş Z.
World Healt Organization, Global Tuberculosis Control 2018. http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/274453/9789241565646-eng.pdf?ua=1 Erişim tarihi:22.12.2018.
Bektöre B, Haznedaroğlu T, Baylan O, Özyurt M, Özkütük N, Şatanata D, Çavuşoğlu C, Seber E. Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması. Mikrobiyol Bul 2013; 47(1): 59-70.
T.C Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Türkiye’de Verem Savaşı 2017 Raporu. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/haberler/verem-savas-raporu-2016-2017/Turkiyede_Verem_Savasi_2017_Raporu.pdf
Çelik C, Dayı F, Kaygusuz R, Bakıcı ZM. Sivas İlinde klinik örneklerden izole edilen Mycobacterium tuberculosis kompleks suşlarının primer anti-tüberküloz ilaçlara direnç oranları. Türk Mikrobiyol Cem Der 2011:41 (1):37-41.
Sevim T. Yeni gelişen tüberküloz ilaçlar. 9. Ulusal İç Hastalıkları Kogresi, 5-9 Eylül 2007, Antalya. Çoban G, Akkalyoncu B, Şipit T, Bekteş B, Dursun B, Gözü A. AGHH'de 1997 yılında tüberküloz ilaç direnç oranları. Solunum Hastalıkları 2000;11:388-395.
Talay F, Altın S, Karasulu L, Kümbetli Ş. İstanbul Eyüp Verem Savaş Dispanserinde 1997-2000 yıllarında belirlenen ilaç direnç oranları. Van Tıp Derg 2003;10(1):10-15.
Kurtaran B, Akçam A. Tüberküloz tedavisinde direnç sorunu: Tanılar ve öneriler. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi, Klinik Bakteriyoloji ve enfeksiyon Anabilim Dalı, Adana. Arşiv 2009;18:37
Güneş H, Altın R, Mutlu LC, Doğan M, Oran M, Işık S ve ark. Tekirdağ'da tüberkülozun yıllar içindeki değişimi. Int J Basic Clin Med 2014; 3(1):20-25.
Aydın O, Cömert FB, Külah C, Aktaş E, Sümbüloğlu V. Zonguldak ilinde izole edilen Mycobacterium tuberculosis suşlarının primer anti-tüberküloz ilaçlara duyarlılığının BACTEC MGIT 960 sistemi ile belirlenmesi. Türk Mikrobiyol Cem Derg 2008; 38(2): 61-70.
Aydın F, Kaklıkkaya N, Bayramoğlu G, Özkul G, Buruk K , U Dinç ve ark. Klinik örneklerden izole edilen Mycobacterium tuberculosis kompleks suşlarının antibiyotiklere direnç oranları. Mikrobiyol Bul 2011;45(1): 36-42.
Muz MH, Turgut T, Muz A. Akciğer tüberkülozunda balgam numunelerinden Mycobacterium tuberculosis'in direkt mikroskopi, kültür ve PCR ile saptanması. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2000;48(1):5-11.
Sayğan-MB, Ocak F, Ceyhan İ, Cesur S, Tarhan G, Gümüşlü F ve ark,.Bölge tüberküloz laboratuarlarından gönderilen Mycobacterıum tuberculosıs suşlarının major antitüberküloz ilaçlara duyarlılıkları. http://www.verem.org.tr/pdf/PS.pdf.Erişim tarihi:22.12.2018.
Öz Y, Aslan M, Akşit F, Durmaz G, Kiraz N. Mycobacterium tuberculosis kompleks izolatlarının primer antitüberküloz ilaçlara duyarlılığının değerlendirilmesi ANKEM Derg 2012;26(1):20-24.
Mitchison DA. Controversial issues in tuberculosis: Drug resistance intuberculosis. Eur. J. 2005;25:376-379.
Dündar D, Sönmez-Tamer G. Mycobacterium tuberculosis kompleks izolatlarının primer anti-tüberküloz ilaçlara direnç oranı. Klimik Dergisi 2009;22(2):52-54.
Durmaz R. Mycobacterium tuberculosis'de direnç sorunu. ANKEM Derg 2005;19(2):107-110.
Ateş G, Akyıldız L, Yıldız T. Akciğer tüberkülozlu 117 olgunun tanısında balgam yaymasının kullanımı. Dicle Tıp Dergisi 2007;34 (1):33-37.
Tansel Ö, Yüksel P, Kuloğlu F, AkataF. Mycobacterium tuberculosis suşlarının anti-tüberküloz ilaçlara direnci: Trakya Üniversitesi Hastane’sinin iki yıllık sonuçları. İnfeksiyon Dergisi 2003; 17 (1)23-29.
Tuncer İ, Türk Dağı H, Solgun G, Şerife Yüksekkaya Ş, Akaya O, Arslan U, Fındık D. Konya Bölge Tüberküloz Laboratuarı’nda 2001-2008 Yılları arasında soyutlanan mikobakteri suşlarının birinci seçenek anti-tüberküloz ilaçlara direnci. Türk Mikrobiyol Cem Derg 2012; 42(1):27-31.
Tuncer İ, Türk Dağı H, Solgun G, Şerife Yüksekkaya Ş, Akaya O, Arslan U, Fındık D. Konya Bölge Tüberküloz Laboratuarı’nda 2001-2008 Yılları arasında soyutlanan mikobakteri suşlarının birinci seçenek anti-tüberküloz ilaçlara direnci. Türk Mikrobiyol Cem Derg 2012; 42(1):27-31.
Özekinci T, Özbek E, Gedik M, Temiz H, Atmaca S. 2001-2003 yılları arasında izole edilen Mycobacterium tuberculosis suşlarında ilaç direnci. Türk Mikrobiyol Cem Derg 2006; 36(1):31-34.
Sarıbaş Z. Tüberküloz tedavisinde yeni ilaç geliştirme çalışmaları. Hacettepe Tıp Dergisi 2006; 37: 159-63.