Kur’ân’ın İşârî Tevili ve Molla Sadrâ Örneği

Bu makalede ‘ilâhî söz’ün anlam coğrafyasına ilişkin bir realitesi olduğunu anlatan ve bazı kaynaklarda hadis olarak da tanımlanan bir ifade etrafında işârî tefsire ve özellikle de ünlü düşünür Molla Sadrâ’nın bu alanla ilgili açıklamalarına yer verilmektedir. “Şüphesiz ki, Kur’ân’ın zahiri, batını, haddi ve matla’ı vardır” şeklinde dile getirilen bu rivayet, birçok tartışmanın da odağında yer almıştır. Çünkü o, Kur’ân tefsirlerine ilişkin olarak yapılmış kelâmî, felsefî, fıkhî ve işârî gibi tasniflerin dinî referansını oluşturmaktadır. Bu rivayet, öznel esaslı işârî veya sûfî tefsir türünün değerlendirilmesi açısından da önemli bir konum taşımaktadır. Özellikle Mulla Sadra’nın bu hadis noktasındaki yorumları kayda değer unsurlar taşımaktadır.

Interpretation of the Quran by Ta’wil Ishari. The Case of Mulla Sadra

This article examines a narration which tells us that the divine word has a reality about the geography of meaning and focuses upon this riwayah which called as hadith in some books and reviews the tafsir ishari and the thoughts of Muslim philosopher Mulla Sadra in this regard. In the riwayah, it is said that the Qoran have a zaher (literal), a batin (symbolic), a hadd (prescriptive) and a matla’(anagogical). And it has been controversial among the Muslim scholars and philosophers. It is an Islamic source of various classifications such as theological, philosophical, jurisprudential and mystical. This riwayah has an important position to understand the tafsir ishari or sufi tafsir. The interpretations of Mulla Sadra about this hadith are instructive.

___

  • Acluni, İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-Hefâ, Beyrut: Müeessesetü’r-Risale, 1405/1980.
  • Hanbel, Ebu Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybanî Ahmed b., el-Müsned, Kahire: Dârul-Maârif, 1955.
  • el-Hindî, Alâuddin el-Muttakî b. Hisamuddin, Kenzu’l-Ummâl, Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1399/1979.
  • el-Irakî, Abdullah, el-Muğni an Hamli’l-Esfâr, Gazzali, İhyûl-Ulum içinde.
  • es-Said, Muhammed, Mevsu’at-u Etrâfi’l-Hadis, Beyrut: Daru’l-Fikr, 1414/1994.
  • es-Suyuti, Celaluddîn, el-İtkan fî ‘Ulumil-Qur’an, Mısır: Matbaatul-Celîliyye, 1306.
  • Taberani, Süleyman. B. Ahmed, Mucemu’l-Kebir, Mektebetu’l-Ulûm ve’l-Hikem, Musul, 1404/1983.
  • Zehebi, Muhammed Hüseyin, et-Tefsir ve’l-Mufessirûn, 1396/1976.