Brian Davies’in Teodise Karşıtlığını İbn Arabi’nin Tanrısal Zat-Sıfat Ayrımı İle Tartışmak

Anti-teodiseler teizm açısından çözülmesi gereken bir kötülük problemi olmadığını farklı şekillerde savunur. Çağdaş teist filozof Brian Davies bir anti-teodise taraftarıdır ve özellikle J. Mackie’nin mantıksal kötülük problemi argümanını hedef alarak teistlerin Mackie’ye verecekleri bir cevabın olmadığını çünkü Mackie’nin ortaya koyduğu şekilde bir kötülük probleminin var olmadığını savunur. Kötülük problemini oluşturan temel yanılgı Davies’e göre Tanrı’nın iyiliğinin ahlaki bir failin iyiliği gibi düşünülmesidir. Halbuki Tanrı bir fail olamaz, çünkü herhangi bir türe ait değildir. Bu nedenle Tanrı’nın iyiliğinin nasıl bir iyilik olduğu insan tarafından tam olarak bilinemez. İbn Arabi vahdeti vücûd teorisi içinde Tanrı’nın Zat’ını ve sıfatlarını ayırarak Tanrı’nın hem bilinemezliğini ortaya koyar hem de Tanrı’nın ahlaki failliğini insanın ahlaki failliğinden ayırmaz. Bu çalışma Davies’in ahlaki iyilikle Tanrısal iyilik arasında yaptığı söz konusu ayrımın İbn Arabi üzerinden tekrar nasıl bir araya getirilebileceğini tartışır.

Anahtar Kelimeler:

Din felsefesi, , kötülük problemi, teodise, anti-teodise, Tanrı

Discussing Brian Davies' Opposition to Theodicy with Ibn Arabi's Divine Essence and Attributes Distinction

Anti-theodicies holds that there is no need to solve the problem of evil in terms of theism, and it can be defended in various ways. Philosopher Brian Davies, a contemporary theist, supports an anti-theodicy approach and mainly challenges J. Mackie's argument for the logical problem of evil. He argues that theists cannot provide a solution to Mackie's argument because there is no actual problem of evil, as Mackie claims. According to Davies, the root of the problem of evil lies in treating God's goodness as a moral agent. However, God cannot be an agent because he does not belong to any species, thus making it impossible to know the exact nature of God's goodness. Meanwhile, Ibn Arabi highlights the unknowability of God by separating God's essence and attributes in his theory of vahdet-i vücud, and does not separate God's moral agency from the human moral agency. This study discusses how Davies' distinction between moral and divine goodness can be reconciled through Ibn Arabi's theory.

Keywords:

philosophy of religion, problem of evil, theodicy, anti-theodicy, God,

PDF

___

Acar, Rahim. Talking About God Talking About Creation: Avicenna’s and Thomas Aquinas’ Positions. Leiden: Brill, 2005.
Acar, Rahim. “The Limits of Evidential Argument from Evil”. Din ve Felsefe Araştırmaları, 2/4 (2019), 114-131.
Akdemir, Ferhat. Korkunç Kötülükler ve Tanrı. Ankara: Elis Yayınları, 2017.
Akti, Selahattin. İbn Arabi’de Varlık ve Kötülük Problemi. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2018.
Albayrak, Mevlüt. “Tanrı Hakkında Konuşmak: Pratik Hayatta Tanrı”. Arayışlar 1/1 (1999), 9-26.
Arabi, Muhyiddin-i. Fusûsu'l-Hikem. çev. M. Nuri Gençosman. İstanbul: İstanbul Kitapevi, 1981.
Aslantatar, Nesim. “Paul Draper, Agnostisizm ve Kötülük Problemi”. Dini Araştırmalar, 25/62 (2022), 173-196.
Aquinas, Thomas. The Summa Theologica. translated by Fathers of the English Dominican Province. Benziger Bros. edition, 1947.
Aquinas, Thomas. Summa Contra Gentiles. translated by James F. Anderson. Notre Dame: University of Notre Dame Press Press, 1976.
Ceran, Ömer. İslam Felsefesinde Ahlaki Görecelik: İbnü’l- Arabi Örneği. Ankara: Fecr Yayınları, 2022.
Demirli, Ekrem. İslam Metafiziğinde Tanrı ve İnsan: İbnü’l- Arabi ve Vahdet-i Vücud Geleneği. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2011.
Demirli, Ekrem. “İbnü’l-Arabî ve Takipçilerinin Tanrı Anlayışı: Tenzih ve Teşbih Hükümlerinin Birleştirilmesi”. İslâm Araştırmaları Dergisi 19 (2008), 25-44.
Thomas Aquinas. “Benzer Anlam Öğretisi”. Din Felsefesi Seçme Metinler. çev. Rahim Acar. ed. Michael Peterson, vd. 520-523. İstanbul: Küre Yayınları, 2013.
Aydın, Mehmet. “Tanrı Hakkında Konuşmak: Felsefi Bir Tahlil”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi I, (1983), 25-44.
Bishop, John. “On the Significance of Assumptions about Divine Goodness and Divine Ontology for ‘Logical’ Arguments from Evil”. Religions 12/3 (2021), 1-13.
Braiterman, Zachary. (God) After Auschwitz: Tradition and Change in Post-Holocaust Jewish Thought. Princeton: Princeton University Press, 1998.
Davies, Brian. An Introduction to the Philosophy of Religion. Oxford: Oxford University Press, 1993.
Brian, Davies. The Reality of God and the Problem of Evil. London: Continuum, 2006.
Çelebi, Emin. “İbn Arabi’nin Epistemolojisinde Duyu ve Akıl”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 10/1 (2010), 43-56.
Davies, Brian. Thomas Aquinas on God and Evil. Oxford: Oxford University Press, 2011.
Davies, Brian – Ruse, Michael. Taking God Seriously: Two Different Voices. Cambridge: Cambridge University Press, 2021.
Davies, Brian. “Aquinas on What God is Not”, Royal Institute of Philosophy Supplement 78 (2016), 55-71.
Demir, Osman. “Kelam Ahlak Düşüncesi: Tartışma Alanları ve Kavramlar”. İslam Ahlak Literatürü: Ekoller ve Problemler. ed. Ömer Türker vd. 179-198. İstanbul: Nobel Yayınları, 2016.
Evans, C. Stephen – Manis, R. Zachary. Din felsefesi: İman Üzerine Rasyonel Düşünme. çev. Ferhat Akdemir. Ankara: Elis Yayınları, 2010.
Harris, J. F. Analytic Philosophy of Religion. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers,  2002.
Huffling, Joseph Brian. “Is God Morally Obligated to Prevent Evil? A Response to James Sterba”. Religions 12/5 (2021), 1-13.
İbn Arabi. Fütuhat-ı Mekkiyye. çev. Ekrem Demirli. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2007.
Inwagen, Peter Van. “The Argument from Evil”. Christian Faith and the Problem of Evil. ed. Peter Van Inwagen. 55-73. Cambridge: Eerdmans Publishing, 2004.
İskenderoğlu, Muammer. “Fahreddin Râzî ve İbn Arabî’de Tanrı’yı Bilmenin İmkân ve Yöntemi: - Keşf mi? Nazar ve İstidlal mi?-“. Usul İslam Araştırmaları 22/22 (2014), 169-188.
Izutsu, Toshihiko. İslam’da Varlık Düşüncesi. çev. İbrahim Kalın. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
Karadaş, Cağfer. “Muhyiddin İbn ‘Arabi'ye Göre İnsan-ı Kâmil”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/7 (1998), 453-465.
Leftow, Brian. “God, Concepts of”. Routledge Encyclopedia of Philosophy, ed. Edward Craig. 93-102. London: Routledge, 1998.
Long, Eugene Thomas (ed.). Issues in Contemporary Philosophy of Religion. Boston: Kluwer Academic Publishers, 2001.
Mackie, John. L. “Evil and Omnipotence”. Mind 64/254 (1955), 200-212.
Manafov, Rafiz. John Hick’in Din Felsefesinde Kötülük Problemi ve Teodise. İstanbul: İz Yayınları, 2007.
Özdemir, Metin. (2000), “Kötülük Problemine Eleştirel Bir Yaklaşım”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4 (2000), 225-257.
Özdemir, Metin. İslam düşüncesinde Kötülük Problemi. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2014.
Phillips, D. Z. “On Not Understanding God”. ed. Phillips, D. Z. 153-170. Wittgenstein and Religion (London: Palgrave, 1993).
Pouivet, Roger. “Against Theistic Personalism: What Modern Epistemology Does to Classical Theism”. European Journal for Philosophy of Religion 10/1 (2018), 1-19.
Roth, J. K. “Theistic Antitheodicy”. American Journal of Theology and Philosophy 25, (2004), 276-293.
Rowe, William L. Philosophy of Religion: An Introduction. 3rd edition. Wadsworth: Belmont 2001.
Sterba, James P. Is a Good God Logically Possible?. Cham: Palgrave Macmillan, 2019.
Swinburne, Richard. The Coherence of Theism. Oxford: Oxford University Press, 1993.
Swinburne, Richard. Providence and the Problem of Evil. Oxford: Oxford University Press, 1998.
Trakakis, Nick N. “Antitheodicy”. The Blackwell Companion to the Problem of Evil. ed. McBrayer, Justin P. vd. 363-376. UK: Wiley Blackwell, 2013.
White, Roger M. Talking About God: The Concept of Analogy and the Problem of Religious Languages. Burlington: Ashgate, 2010.
Wood William. Analytic Theology and the Academic Study of Religion. Oxford: Oxford University Press, 2021.
Yaran, Cafer S. Kötülük ve Teodise: Batı ve İslam Din Felsefesinde Kötülük Problemi Teistik Çözümler. Ankara: Vadi Yayınları, 1997.
Yasa, Metin. Tanrı ve Kötülük. Ankara: Elis Yayınları, 2014.
Yıldız, İbrahim. “Mümkün En İyi Dünya ve Kötülük”. İslami Araştırmalar Dergisi 32/3 (2021), 634-641.
Yıldız, İbrahim. “Olasılık, Tanrı ve Kötülük”. Din ve Bilim - Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 4/1 (2021), 97–107.