Hukuk, Ahlak ve Etik İlişkisi

Hukuk, ahlak ve etik kuralları, aynı nehir birbirini besleyen farklı kolları şeklinde tasvir edilebilir. Nitekim dışlayıcı/katı pozitivist anlayışların aksine, hukuk kurallarının ahlak ve etik kurallarının eleğinden geçirilmiş kurallar bütünü olduğu gerçeği yadsınmamalıdır. Dayatmacı hukuk kuralları düzenin devamını öngörmüşken toplumun iyiliği sağlama amacından hareketle düzene hizmet eden etik kuralları da büyük bir önemi haizdir. Etik kavramının bir çıktısı olan meslek etiği kuralları, ehil insanların yetiştirilmesinde rol oynarken araştırma etiği kuralları, intihale sebebiyet vermeyen nitelikli çalışmaların oluşturulmasında etkilidir. Toplumdan topluma değişen ve etik kurallara nazaran daha dar kapsamlı olan ahlak kuralları ise hem hukuk kurallarını şekillendirmekte hem de etikten beslenmektedir. Kısacası kapsayıcı pozitivist anlayışın da işaret ettiği hem hukuk hem de ahlak ve etik farklı kavramlar olup genel itibariyle toplum düzenine vücut vermekte; aralarında fark bulunsa dahi bu farkın keskin olmadığı gerçeği akıllardan çıkarılmamalıdır. Olması gereken, ahlak ve etik kuralları ekseninde oluşturulmuş hukuk kurallarını hayata geçirebilmek ve etik değerler ekseninde eğitim modelleri benimseyerek erdemli meslek mensupları ve araştırmacılar yetiştirmektir.

Anahtar Kelimeler:

Hukuk, ahlak, etik, kapsayıcı pozitivizm, H.L. A. Hart

Relationship between Law, Morality and Ethics

Law, morality and ethical rules can be described as different branches of the same river that feed each other. As a matter of fact, contrary to strict positivist understandings, it should not be denied that legal rules are a set of rules that have been sifted through moral and ethical rules. While imposing legal rules have foreseen the continuation of the order, ethical rules that serve the order with the aim of ensuring the good of the society are also of great importance. While the rules of professional ethics, which are an output of the concept of ethics, play a role in raising competent people, the rules of research ethics are effective in the creation of quality studies that do not cause plagiarism. Moral rules, which vary from society to society and are narrower than ethical rules, both shape the rules of law and are fed by ethics. In short, both law, morality and ethics, which the inclusive positivist understanding points to, are different concepts and generally embody the social order; Even if there is a difference between them, the fact that this difference is not sharp should be kept in mind. What needs to be done is to implement the rules of law established on the axis of moral and ethical rules, and to train virtuous professionals and researchers by adopting educational models on the axis of ethical values.

Keywords:

Law, morality, ethics, inclusive positivism, H.L. A. Hart,

PDF

___

ALTUNSU, Onur: Hans Kelsen’in Düşüncelerinde Hukuk-Ahlak İlişkisi ve Temel Norm Kuramı, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale, 2017.
AYDIN, Metin, “William Whewell ve John Stuart Mill’de Ahlak-Hukuk İlişkisi”, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 2021, Cilt 21, Sayı 1. BAUMAN, Zygmunt: Postmodern Etik, (Çev.) TÜRKER, Alev, 2. Baskı, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2011.
BILLINGTON, Ray: Felsefeyi Yaşamak, (Çev.) YILMAZ, Abdullah, 2. Baskı, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2011.
CERRAH, İbrahim, “Etik ve Hukuk İlişkisi: Profesyonellik Açısından ‘Hukuk’ ve ‘Yargı Etiği”, Yargı Etiği Sempozyumu, HSYK Yayınları, Ankara, 2013.
CEVİZCİ, Ahmet: Etik Ahlak Felsefesi, 4. Baskı, Say Yayınları, İstanbul, 2021.
ÇİFTÇİOĞLU, Ceylan / BOZKURT, Ömer: “İnsan Haklarının Etik İle İlişkisi”, Akademik Araştırmalar Dergisi, 2021, Cilt 6, Sayı 2.
DURAN, Muhammet Sait, “Habermas’ın Söylem Etiğinde Ahlak ve Hukuk”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2017, Cilt 25, Sayı 1.
GÜRLER, Sercan, “Sunuş”, (Ed.) GÜRLER, Sercan, H.L.A. Hart ve Hukuk- Ahlâk Ayrımı, 2. Baskı, Tekin Yayınevi, İstanbul, 2017.
HART, Herbert Lionel Adolphus, “Pozitivizm ve Hukuk İle Ahlâkın Ayrılması”, (Ed.) GÜRLER, Sercan, (Çev.) UZUN, Ertuğrul, H.L.A. Hart ve Hukuk-Ahlâk Ayrımı, 2. Baskı, Tekin Yayınları, İstanbul, 2017.
HART, Herbert Lionel Adolphus: Hukuk, Özgürlük ve Ahlak, (Çev.) ÖZ, Erol, 1. Baskı, Islık Yayınları, İstanbul, 2020.
Hukuk Adamları Birliği (HUKAB), “Adalet Manifestosu”, Etik Değerler “ETHICS”, Uluslararası Yargı Etiği Sempozyumu, HUKAB Yayıncılık, Ankara 15-16 Kasım 2012.
Hukuk Adamları Birliği (HUKAB), “Yargıda Etik Sorunu”, Etik Değerler “ETHICS”, Uluslararası Yargı Etiği Sempozyumu, HUKAB Yayıncılık, Ankara 15-16 Kasım 2012.
IŞIKTAÇ, Yasemin: “Hukuk, Etik İlişkisinde Yeni Gelişmeler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2000, Cilt 58, Sayı 1-2.
İNCEOĞLU, Sibel, “Yargı Etiği Bakımından Uluslararası Belgeler Işığında Türkiye Uygulaması”, Yargı Etiği Sempozyumu, HSYK Yayınları, Ankara 2013.
İŞSEVENLER, Osman Vahdet, “Hukukun Erdemi ve Füller’in Ahlakları”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2016, Cilt 25, Sayı 2.
KARAKOÇ, Yusuf: “Hukuk-Etik İlişkisi”, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, 2012, Sayı 24.
ÖZEL, Kadir Can, “Etik ve Etik-Hukuk Arasındaki İlişki”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 2018, Sayı 33.
PIEPER, Annemarie: Etiğe Giriş, (Çev.) ATAYMAN, Veysel / SEZER, Gönül, 2. Baskı, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2012.
RESNIK, David Benjamin: Bilim Etiği, (Çev.) MUTLU, Vicdan, 1. Baskı, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2004.
SARI, Cengiz: Yargı Etiği ve Türkiye’de Yargının Etik Yapılanması, Bilge Yayınevi, Ankara, 2014.
SCHOPENHAUER, Arthur: Hukuk, Ahlak ve Siyaset Üzerine, (Çev.) AYDOĞAN, Ahmet, 1. Baskı, Say Yayınları, İstanbul, 2009.
ŞAHİN CEYLAN, Şule, “H.L.A. Hart’a Göre Hukuk-Ahlâk İlişkisi”, (Ed.) GÜRLER, H.L.A. Hart ve Hukuk-Ahlâk Ayrımı, 2. Baskı, Tekin Yayınları, İstanbul, 2017.
ŞEN, Mahmut Şen, “Uluslararası Belgelerdeki Yargı Etiği Algısının Türk Uygulamacılar Yönünden Değerlendirilmesi”, Yargı Etiği Sempozyumu, HSYK Yayınları, Ankara, 2013.
TOPUZKANAMIŞ, Engin, Hukuk ve Disiplin Modern Toplumda Hukuka Uymanın Dayanakları, 3. Baskı, Zoe Kitap, İstanbul, 2019.
TÜRBAĞ, Ahmet Ulvi, “Yargı Bağımsızlığı ve Etik Değerler Dengesi”, Yargı Etiği Sempozyumu, (HSYK Yayınları, Ankara, 2013.
UZUN, Ertuğrul: “Ahlâksızlığın Cezalandırılması: Devlin-Hart Tartışması”, (Ed.) GÜRLER, Sercan: H.L.A. Hart ve Hukuk-Ahlâk Ayrımı, 2. Baskı, Tekin Yayınları, İstanbul, 2017.
YILDIZ Abdülkadir, “Hukuk ve Ahlak Arasındaki İlişki”, (Ed.) ERDOĞMUŞ, Nihat / TORLAK, Ömer / BİLGİN TİRYAKİ, Kübra: Temelleri ve Uygulamalarıyla İş Ahlakı, İGİAD Yayınları, İstanbul, 2018.
YILMAZ, Nusrettin: “Felsefi Bağlamda ‘İyi Biri Olma’nın Bazı Yolları”, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, 2010, Sayı 25.
YÜKSEL, Mehmet, “Modern Kültürde Hukuk ve Ahlak”, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, 2010, Sayı 25.
YÜKSEL, Mehmet: “Etik Kodlar, Ahlak ve Hukuk”, Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2015, Cilt 5, Sayı 1.
YÜKSEL, Mehmet: “Modernleşme Bağlamında Hukuk ve Etik İlişkisine Sosyolojik Bir Bakış”, Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 2002, Cilt 57, Sayı 1.