TÜRKİYE’DE HANEHALKI TÜKETİM HARCAMALARININ ANALİZİ

Milli gelirin önemli bir bileşeni olan tüketim harcamaları, ekonominin büyüme performansını yakından ilgilendiren bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Hanehalkı tüketim harcamaları bir ülkenin veya toplumun önemli refah göstergelerinden biridir. Tüketim harcamaları, gelir-tüketim ilişkileri bağlamında Engel Eğrisi ile açıklanmaktadır. Engel eğrisi, belirli bir malın tüketilen miktarı ile toplam gelir arasındaki ilişkiyi gösteren bir eğri olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda, Engel eğrilerinden hesaplanan gelir esneklikleri, genel anlamda hane halkı harcama davranışlarında bir gösterge olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye İstatistik Kurumunun 2014 yılı Hanehalkı Bütçe Anketi verileri kullanılarak 12 ana mal grubuna ait gelir esneklik değerleri tahmin edilmiş ve mal grupları nitelikleri itibariyle değerlendirilmiştir. Harcama gruplarına ait en uygun fonksiyonların bulunabilmesi için 9 adet fonksiyonel kalıp vasıtasıyla tahmin edilen 117 adet tahmin sonucu incelenip her bir harcama grubu için en uygun kalıp seçilmiştir. Ele alınan harcama gruplarında, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler, sigara ve tütün, giyim ve ayakkabı, konut, su-elektrik, gaz ve diğer yakıtlar, mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri, ulaştırma, haberleşme, eğlence ve kültür, lokanta, yemek hizmetleri ve oteller, çeşitli mal ve hizmet harcamalarının zorunlu mal niteliğinde olduğu bulunmuştur. Diğer harcamalar, eğitim hizmetleri ve sağlık harcamaları ise lüks mal niteliğinde olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Hanehalkı, Tüketim Harcamaları, Esneklik, Türkiye

ANALYSIS OF HOUSEHOLD CONSUMPTION EXPENDITURES IN TURKEY

Consumption expenditures, which are an important component of national income, is known as a factor closely related to the growth performance of the economy. Household consumption expenditures are one of the major prosperity indicators of a country or society. Consumption expenditures are explained by Engel Curve in the context of income-consumption relations. The engel curve is defined as a curve that shows the relationship between the amount of consumption of a particular good and total income. In this context, income elasticities calculated from the Engel curves are used as an indicator of household spending behavior in general terms. In this study, household income elasticity values of 12 major commadity groups were estimated and commadity groups were evaluated as qualifications using by budget survey data of Turkey Statistical Institute, 2014. In order to find the most suitable functions for the expenditure groups, 117 predictions estimated through 9 functional forms were examined and the most appropriate pattern for each expenditure group was selected. In the expenditure groups considered as food and non-alcoholic beverages, alcoholic beverages, cigarettes and tobacco, clothing and footwear, housing, water, electricity, gas and other fuels, furniture, home appliances and home care services, transportation, catering services and hotels, various goods and services spending are found to be necessity goods. Other expenditures, education services and health spending were found to be luxurious goods.

Keywords:

Household, Consumption Expenditures, Elasticity, Turkey,

PDF

___

AHÇIHOCA, Deniz ve Ertek, Tümay (2000). Consumption Patterns Of Households In North Cyprus, Doğuş Üniversitesi, Ocak 2000, Sayı: 1.
ALAKIR, Ebru (2010). Tüketim Harcamalarına Yönelik Talep Analizi: Konya Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
GİLES, D. E. A. and P. Hampton (1985). “An Engel Curve Analysis of Household Expenditure in New Zealand”, Economic Record, 61, ss. 450462. GÜRİŞ, Selahattin ve diğerleri (2011). Eviews ile Temel Ekonometri, Der Yayınları, İstanbul.
KASNAKOĞLU, Zehra (1991). “Regional Consumption Patterns and Income Elasticities in Turkey: 1987”, Journal of Economic Cooperation Among Islamic Countries, 12, ss.111-116.
KOKMAZ, Özge (2015). Üniversite Öğrencilerinin Harcamalarının İl Ekonomisine Katkısı: Bayburt Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencileri Üzerine Bir Analiz, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 29, Sayı: 2, ss. 233-250.
NİŞANCI, Murat (2002). Gelir Grupları İtibariyle Harcama Kalıpları: 1987-1994 Türkiye Kentsel Kesim Verileri, Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 17/1, 127-139.
OFLAZ, Vehbi Emre (2007). Türkiye Tüketim Harcaması Esneklik Tahminleri, 2003, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ÖZER, Hüseyin (1992). Erzurum’da Tüketim Harcamalarının Ekonometrik Analizi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
SİZEGE, Çiler (2012). Türkiye’de Hanelerin Tüketim Harcamaları: Panel Verilerle Talep Sisteminin Tahmini, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
STİGLER, G. J. (1954). The Early Hıstory of Empirical Studies of Consumer Behavior. The Journal of Political Economy, Volume 62, Issue 2 (Apr., 1954), 95-113.
ŞENESEN, Ümit ve Raziye, Selim (1995), Consumption Patterns of Turkish Urban and Rural Households in 1987, METU Studies in Development No:22, 207-220.
TANSEL, A. (1986). An Engel Curve Analysis of Household Expenditure in Turkey 1978- 1979, Metu Studies in Development, No. 13, pp. 239-257.
Recep (2012). Ekonometri, 10 Baskı , Kocaeli, Umuttepe Yayınları.
TARI,Recep ve Pehlivanoğlu, Ferhat (2007). Kocaeli İlinde Tüketici Davranışlarının Gelir-Harcama Grupları İlişkisi Açısından Analizi (Tüketim Harcamaları Profili), Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13/1, 192-210.
YAYLALI, Muammer ve diğerleri (2006). Üniversite Gençliğinin Gelir-Harcama Kalıpları Araştırması, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları, Yayın No:957.
YILMAZ, Halil İbrahim (2014). Türkiye’de Gelir Dağılımının Kentsel ve Kırsal Alanda Tüketim Harcamalarına Etkisi: Ekonometrik Bir İnceleme, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.