TÜRKİYE’DEKİ TURİZM GELİRİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE ALTERNATİF TURİZM GELİRLERİNİN ÖNEMİ

Turizmden elde edilen gelirin artan bir seyir izlemesi, Türkiye ekonomisi açısından çok önemlidir. Bu açıdan bakıldığında, turizm gelirleri hangi faktörlere bağlı olarak artmaktadır veya daha fazla turizm geliri elde etmek için alternatif turizm faaliyetleri kapsamında neler yapılabilir soruları karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışma da, bu sorulara, ekonometrik bir analiz ile yanıt aranmaya çalışılmıştır. Bu amaçla öncelikle Türkiye ekonomisinin 2001-2014 yılları arasındaki turizm gelirinin belirleyicileri olarak, ziyaretçi sayısı, acente sayısı, yatak sayısı ve döviz kuru değişkenleri alınmıştır. Tahmin sonuçlarına göre, turizm gelirini etkileyen en önemli değişkenin ziyaretçi sayısı olduğu görülmüştür. Ziyaretçi sayısında % 1 lik artış, turizm gelirini % 0.93 artırmaktadır. Ayrıca, ziyaretçi sayısındaki 1 kişilik artış, ortalama olarak turizm gelirini 792 dolar arttırmaktadır. Aynı dönemde, 2001 ve 2008 krizlerin, turizm geliri üzerindeki etkisi de araştırılmış ve kriz dönemlerinin turizm gelirini azalttığı görülmüştür. Bununla birlikte, Türkiye’nin 2004(1)-2015(2) çeyrek dönemleri arasında, alternatif turizm amaçlı ülkemize gelen ziyaretçi sayısı ile alternatif turizmden elde edilen turizm gelirleri arasındaki ilişkilerde araştırılmıştır. Bu amaçla kurulan modellerin tahmin sonuçlarına göre, “sağlık ve tıbbi nedenlerle (sağlık turizm)” ülkemize gelen ziyaretçi sayısındaki bir kişilik artış, ortalama olarak sağlık turizmden elde edilen turizm gelirini 962 dolar arttırırken; diğer alternatif turizm gelirleri ortalama olarak daha az artmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Turizm Geliri, Alternatif Turizm, Engle-Granger Yöntemi

PDF

___

Aktaş, C. (2005). Türkiye’de turizm gelirlerini etkileyen değişkenler için en uygun regresyon denkleminin belirlenmesi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6(2).
AKTOB (Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği) (2014). Turizm istatistikleri. www.aktob.org.tr. (Erişim Tarihi: 19.2.2016).
Çıkın, A., Çeken, H. ve Uçar, M. (2009). Turizmin tarım sektörüne etkisi, agro-turizm ve ekonomik sonuçları. Tarım Ekonomisi Dergisi, 15(1).
Çımat, A. ve Bahar, O.(2003). Turizm sektörünün Türkiye ekonomisi içindeki yeri ve önemi üzerine bir değerlendirme. Akdeniz İİBF Dergisi, (6).
Çoşkun, N. (2010). Türkiye’de turizm politikaları ve turizm sektörü üzerindeki etkileri. Uzmanlık tezi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
Dickey, D. A. & Fuller W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of American Statistical Association, 74(366).
Engle, R.F.& Granger, C.W.(1987). Cointegration and error correction: representation, estimation and testing. Econometrica (55).
Erkan B., Kara O. ve Harbalıoğlu, M. (2013). Türkiye’de turizm gelirlerinin belirleyicileri. Akademik Bakış Dergisi, (39). http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom16_01_january_excerpt.pdf. (Erişim tarihi: 19.2.2016).
Işık, C. (2010). Türkiye’de yabancı ziyaretçi harcaması ve turizm gelirleri ilişkisi: Bir eşbütünleşme analizi (1970-2008). Sosyo-ekonomi, Temmuz-Aralık, (2).
Kılıç, B. ve Kurnaz A. (2010). Alternatif turizm ve ürün çeşitliliği oluşturmada ekolojik çiftlikler : Pastoral vadi örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 2/4.
Özçam, M. (2013). http://www.iktisadi.org/turizm-sektorunun-baslica-ozellikleri.html, (Erişim Tarihi: 15.11.2015).
Öztürk, Y. ve Yazıcıoğlu, İ. (2002). Gelişmekte olan ülkeler için alternatif turizm faaliyetleri üzerine teorik bir çalışma. http://ttefdergi.gazi.edu.tr/makaleler/2002/Sayı 2. (Erişim Tarihi: 9.10.2015).
Şen, A. ve Şit, M.(2015). Reel döviz kurunun Türkiye’nin turizm gelirleri üzerindeki ampirik analizi. Journal of Yasar University, 10/40.
Tapur, T. (2009). Konya ilinde kültür ve inanç turizmi. Uluslararası Sosyal Araştırma Dergisi, 2(9).
T.C. Merkez Bankası web sitesi, www.tcmb.gov.tr (Erişim tarihi: 16.11.2015).
TÜRSAB (Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği) web sitesi, www.tursab.org.tr (Erişim tarihi: 5.11.2015). TÜİK web sitesi, www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 5.11.2015).
TÜSİAD (2014). Türkiye’de alternatif turizmin gelişimine yönelik değerlendirmeler. Yayın No. TÜSİAD-T/2014-9/556.
UNWTO (United National World Tourism Organisation) (2015). (Dünya Turizm Örgütü Tourism Highlights Raporu) (2015) (Erişim tarihi: 20.2.2016).
UNWTO(United National World Tourism Organisation)(2016). (Dünya Turizm Örgütü Tourism Barometer Yayınları) (2016) (Erişim tarihi: 20.2.2016).
WTTC (Travel & Tourism Economic Impact) (2015). (Erişim tarihi: 19.2.2016). yigm.kulturturizm.gov.tr (Erişim tarihi: 12.11.2015)