Fatih Furkan EĞRİTAŞ, Tayfun ESER, Büşra GENÇ, Ahmet AYAZ

Özel Okullarda Çalışan Öğretmenlerde İşten Ayrılma Niyeti Üzerinde Kariyer Kaynaklarının Rolü

Bu araştırmanın amacı özel okullarda çalışan öğretmenlerin işten ayrılma niyetleri üzerinde kariyer kaynaklarının rolünü incelemektir. Bu amaç doğrultusunda uygun örnekleme yöntemi kullanılarak Gaziantep ilinde yer alan özel okullarda çalışan, yaşları 23 ile 60 arasındaki 144 kadın ve 120 erkek olmak üzere toplam 264 öğretmenden veri toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak Kariyer Kaynakları Ölçeği, İşten Ayrılma Eğilimi Ölçeği ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Veri toplama süreci sonucunda elde edilen veriler ile işten ayrılma niyeti yüksek ve düşük gruplar belirlenmiş ve ikili lojistik regresyon analizi kullanılarak bu grupları ayırmada kariyer kaynakları modeli test edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, kariyer kaynaklarından çevresel kariyer kaynakları ve kariyer yönetim kaynaklarının işten ayrılma niyeti düşük ve yüksek grupları manidar bir şekilde birbirinden ayırdığı; insan sermayesi kaynakları ve motivasyonel kariyer kaynaklarının grupları ayırmada manidar bir katkısının olmadığı tespit edilmiştir. Çevresel kariyer kaynakları ve kariyer yönetim kaynaklarının grupları doğru ayırma yüzdesi %75,7 olarak belirlenmiştir. Araştırma sonuçları, özel okullarda çalışan öğretmenler ve okul yöneticileri bağlamında ilgili literatür ışığında tartışılmış ve çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

İşten ayrılma niyeti, Kariyer kaynakları, Öğretmenler, Lojistik regresyon

The Role of Career Resources on Turnover Intention Among Private School Teachers

The aim of this research is to examine the role of career resources on the turnover intentions of teachers working in private schools. For this purpose, the convenience sampling method was used. Participants consisted of 264 teachers, 144 female and 120 male, aged between 23 and 60 working in private schools in Gaziantep. Career Resources Scale, Turnover Tendency Scale and personal information form were used as data collection tools. With the data obtained as a result of the data collection process, groups with high and low turnover intentions were determined and binary logistic regression analysis was used. In the analysis, the career resources model was tested by separating these groups. According to the results of the research, environmental career resources and career management resources significantly seperated the groups with low and high turnover intentions; but it has been concluded that there is no significant effect in separating human capital resources and motivational career resources groups from each other. The separation of the groups percentage of environmental career resources and career management resources was determined as 75.7%. The results of the research were discussed with the relevant literature and suggestions were made to teachers and school administrators working in private schools.

Keywords:

Turnover İntention, Career resources, Teachers, Logistic Regression,

PDF

___

Alam, A., & Asim, M. (2019). Relationship between job satisfaction and turnover intentions. International Journal of Human Resource Studies, 9 (2), 163-194. https://doi.org/10.5296/ijhrs.v9i2.14618
Altaş, S. S., & Kuzu, A. (2016). Sağlık çalışanlarında iş tatmini ve duygusal bağlılığın bireysel iş performansı ve işten ayrılma eğilimi üzerindeki etkileri. International Journal of Academic Value Studies, 2 (4), 23-32. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijavs/issue/28375/301689
Aslan, H., & İnce, E., (2019). Algılanan örgütsel desteğin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde iş stresinin aracı rolü. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (20), 479-502. https://dergipark.org.tr/en/pub/igdirsosbilder/issue/66826/1045243
Aslan, Z., & Etyemez, S. (2015). İşgörenlerin tükenmişlik düzeylerinin işten ayrılma niyeti üzerine etkisi: Hatay’daki otel işletmelerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(3), 482-507. https://www.isarder.org/index.php/isarder/article/view/267
Ayaz, A. (2021). Öğretmenlerin öznel kariyer başarısını etkileyen faktörler: Bir karma yöntem araştırması (Yayın no. 682993) [Doktora Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=v7BkNnnepTnbhn8rNR77LT2olvq0ULTw2WyvhNtlLqWKzpbWv2HPi1G1exXkm7vA
Ayaz, A. ve Demir, Ö. O. (2019). Öğretmenlerin eğitim düzeylerine göre sınıflandırılmasında kariyer uyum yeteneklerinin rolü. Milli Eğitim Dergisi, 48(223), 147-158. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/48112/609055
Aydın, İ. (2018). Teacher career cycles and teacher professional development Öğretmenlik kariyer evrelerive öğretmenlerin mesleki gelişimi. Journal of Human Sciences, 15(4), 2047-2065. https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/5450
Bakan, İ., Erşahan, B., Büyükbeşe, T., Okumuş, M. T., & Akmeşe, A. (2017). Öğretmenlerin işe yönelik davranışlarında (örgütsel stres, iş yükü, işten ayrılma niyeti ve iş tükenmişliği) örgütsel desteğin rolü: Bir alan araştırması. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, 3 (4), 444-464. http://dx.doi.org/10.26728/ideas.53
Baştürk, S., & Doğan, S. (2011). Özel dershane matematik öğretmenlerinin özel dershaneleri değerlendirmeleri. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2 (3), 68-86. http://www.e-ijer.com/en/pub/issue/8015/105284
Belete, A. (2018). Turnover intentions influencing factors of employees: An empirical work review. International Journal of Research in Business Studies & Management, 5 (7), 23-31. https://doi.org/10.4172/2169-026X.1000253
Bulutlar, F. & Ünler Öz, E. (2010). Kurumdan ayrılma niyetini etkileyen unsurlar: İşe bağlılık ve kurumla özdeşleşme. İş, Güç, Endüstri İlişkileri & İnsan Kaynakları Dergisi, 12 (2), 75-88. https://dergipark.org.tr/en/pub/isguc/issue/25482/268770
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2021). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (31 Baskı). Pegem Akademi.
Cerev, G., & Çoşkun, S. (2020). Özel okul öğretmenlerinin çalışma sorunları üzerine nitel bir araştırma: Elazığ ili örneği. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 7 (13), 125-142. https://dergipark.org.tr/en/pub/had/issue/54259/735525
Cerit, Y., & Özdemir, T. (2015). Sınıf öğretmenlerinin iş yükü algıları ile işten ayrılma niyetleri arasındaki ilişki. International Journal of Human Sciences, 12 (2), 626-637. https://doi.org/10.14687/ijhs.v12i2.3121
Chang, C.P. & Chang, W.C. (2008). Internal marketing practices and employees turnover intentions in tourism and leisure hotels. The Journal of Human Resource & Adult Learning. 4 (2): 161-172. https://www.i-scholar.in/index.php/jhar/article/view/38664
Chang, E. (1999). Career commitment as a complex moderator of organizational commitment and turnover intentions. Human Relations 52, 1257–1278 https://doi.org/10.1023/A:1016908430206
Çakmakçı, C., & Çetin, Ş. (2012). Öğretmenlerin kuruma bağlılık düzeyleri ile kurumdan ayrılma niyetleri üzerine bir alan araştırması. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 22 (2), 41- 66. https://dergipark.org.tr/en/pub/khobilim/issue/34209/378180
Çimen, B., & Karadağ, E. (2020). Özel okullarda çalışan öğretmenlerin çalışma şartları ve gelecek kaygıları üzerine görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21 (2), 518-541. https://dergipark.org.tr/en/pub/inuefd/issue/56519/476428
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (6. Baskı). Pegem Akademi, 49-103.
Demir, M. K., & Arı, E. (2013). Öğretmen sorunları-Çanakkale ili örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32 (1), 107-126. https://dergipark.org.tr/en/pub/omuefd/issue/20246/214791
Demir, S. (2019). İnsan sermayesi ile kurumsal itibar, işe sargınlık ve okuldan ayrılma niyeti arasındaki ilişkinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 50 (50), 43-56. https://doi.org/10.15285/maruaebd.586831
Dempsey, M., & Burke, J. (2020). Covid-19 practice in primary schools in ıreland report: A two-month follow-up. Project Report. Maynooth University. https://mural.maynoothuniversity.ie/13001/
Doğan, S., & Oğuzhan, Y. S. (2015). Çalışanların duygusal zeka düzeylerinin işten ayrılma niyetlerine etkisi üzerine bir çalışma. Niğde Üniversitesi İktisadi & İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (2), 1-12. https://dergipark.org.tr/en/pub/niguiibfd/issue/19758/211534
Duman, N., Sak, R., & Şahin Sak, İ. (2020). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel sinizm tutumlarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 1098-1127. https://doi.org/10.33711/yyuefd.800925
Esen, Y. D., Temel, F., & Demir, E. (2017). Türkiye’deki öğretmenlerin karşılaştıkları mesleki sorunların ikili karşılaştırma yöntemi ile ölçeklenmesi. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 8 (1), 47-62. https://doi.org/10.21031/epod.297901
Eşici, H., Ayaz, A., Yetim, D., Çağlar, S., & Bedir, N. (2021). Teachers in COVID-19 period: Psychological effects, practices and career needs. Turkish Journal of Education, 10(2), 157-177. https://doi.org/10.19128/turje.855185
Gençer Celik, G. (2020). Öğretmenlerin işten ayrılma niyetlerinde iş tatmini, örgütsel bağlılık ve tükenmişliğin rolü. Avrasya Sosyal & Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7 (7), 276-294. https://dergipark.org.tr/en/pub/asead/issue/56000/751629
Gümüşsoy, Y., & Yıldırım, M. (2014). İlköğretim okulu öğretmenlerinde tükenmişliğin işten ayrılma niyetine etkileri: Aksaray ili örneği. European Journal Of Managerial Research (EUJMR), 4 (7), 286-302. https://dergipark.org.tr/en/pub/eujmr/issue/57882/837898
Gündüz, Y. (2010). Öğretmen algılarına göre kadın öğretmenlerin kariyer engellerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 133-149. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aibuefd/issue/1498/18131
Hardianto, H., Rugaiyah, R., & Rosyidi, U. (2019). The effect of reward and job satisfaction toward turnover intentions private junior high school. International e-Journal of Educational Studies, 3 (6), 128-140. https://doi.org/10.31458/iejes.544742
Hirschi, A. (2012). The career resources model: an integrative framework for career counsellors. British Journal of Guidance & Counselling, 40 (4), 369-383. https://doi.org/10.1080/03069885.2012.700506
Hirschi, A., Nagy, N., Baumeler, F., Johnston, C. S., & Spurk, D. (2018). Assessing key predictors of career success: Development and validation of the career resources questionnaire. Journal of Career Assessment, 26 (2), 338-358. https://doi.org/10.1177/1069072717695584
Karaca, A. & Şenel, S. (2022). Duygusal bağlılık ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide örgütsel kimliğin aracı rolü: Devlet okullarında bir alan araştırması. Journal of Academic Perspective on Social Studies, (1), 19-42. https://doi.org/10.35344/japss.1067434
Kitapçı, H., Kaynak, R. & Ökten, S. S. (2013). Güçlendirmenin iş tatmini ve işten ayrılma niyetine etkisi: Kamu ve özel sektörde mukayeseli bir araştırma. International Review Of Economics & Mangement, 1 (1), 49-73. https://doi.org/10.18825/iremjournal.109059
Koçak, D., & Yücel, İ. (2018). Algılanan örgütsel destek ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide duygusal bağlılığın aracı etkisinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi & İdari Bilimler Dergisi, 32 (3), 683-704. https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/38242/401913
Košir, K., Dugonik, Š., Huskić, A., Gračner, J., Kokol, Z., & Krajnc, Ž. (2020). Predictors of perceived teachers’ and school counsellors’ work stress in the transition period of online education in schools during the COVID-19 pandemic. Educational Studies, 48(6), 844-848. https://doi.org/10.1080/03055698.2020.1833840
Köksal, K., Gürsoy, A. & Tuta, Y. (2021). Aile desteğinin örgütsel dışlanma ile işten ayrılma niyeti ilişkisindeki rolü. OPUS International Journal of Society Researches, 17 (35), 1925-1945. https://doi.org/10.26466/opus.753300
Kraimer, M. L., Seibert, S. E., Wayne, S. J., Liden, R. C., & Bravo, J. (2011). Antecedents and outcomes of organizational support for development: The critical role of career opportunities. Journal of Applied Psychology, 96 (3), 485-500. https://doi.org/10.1037/a0021452
Kundi, M., Ikramullah, M., Iqbal, M. Z., & Ul-Hassan, F. S. (2018). Affective commitment as mechanism behind perceived career opportunity and turnover intentions with conditional effect of organizational prestige. Journal of Managerial Sciences, 1.
Kurtulmuş, M. & Yiğit, B. (2016). İşe yabancılaşmanın öğretmenlerin işten ayrılma niyetine etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (3), 860-871. https://doi.org/10.17860/mersinefd.282385
Küçükusta, A. (2007). Konaklama işletmelerinde iş-yaşam dengesinin çalışma yaşamı kalitesine etkisi (Yayın no. 207845) [Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=ePX_SaJ0b35Gq45swKG3lHMi_SOeI5vDccCdxB3meTrMF4g6K09IC4s_OF53qKp-
Liu, S., & Onwuegbuzie, A. J. (2012). Chinese teachers’ work stress and their turnover intentions. International Journal of Educational Research, 53, 160–170. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2012.03.006
Manchester, C. F. (2010). Investment in general human capital and turnover intentions. American Economic Review, 100 (2), 209–213. https://doi.org/10.1257/aer.100.2.209
Milli Eğitim Bakanlığı (2008). Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/03/20080308-6.htm
Milli Eğitim Bakanlığı. (2021). Milli Eğitim istatistikleri örgün eğitim 2020/2021. http://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=424
Mondo, M., Pileri, J., Carta, F., & De Simone, S. (2022). Social Support and Self-Efficacy on Turnover intentions: The Mediating Role of Conflict and Commitment. Social Sciences, 11(10), 437. https://doi.org/10.3390/socsci11100437
Moynihan, D., P., & Pandey, S., K., (2008). The ties that bind: Social networks, person-organization value fit, and turnover intentions. Journal of Public Administration Research & Theory, 18 (2), 205–227. https://doi.org/10.1093/jopart/mum013
Nguyen, T.D., Pham, L.D., Crouch, M., & Springer, M.G. (2020). The correlates of teacher turnover: An updated and expanded meta-analysis of the literature. Educational Research Review, 31, 1-17. https://doi.org/10.1016/j.edurev.2020.100355
Nouri, H., & Parker, R. J. (2013). Career growth opportunities and employee turnover intentions in public accounting firms. The British Accounting Review, 45 (2), 138–148. https://doi.org/10.1016/j.bar.2013.03.002
Öztürk Çiftçi, D., Meriç, E., & Meriç, A. (2015). Örgütsel sessizlik, tükenmişlik ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: Ordu ili özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde bir uygulama. Journal of International Social Research, 8 (41), 996-1007. https://www.researchgate.net/publication/326785731_Orgutsel_Sessizlik_Tukenmislik_ve_Isten_Ayrilma_Niyeti_Iliskisi_Ordu_Ili_Ozel_Egitim_ve_Rehabilitasyon_Merkezlerinde_Bir_Uygulama
Sargın, N., & Hamurcu, H. (2010). Özel özel eğitim kurumlarında çalışan rehber öğretmenlerin sorunlarına ve beklentilerine yönelik bir çalışma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 323-329. https://dergipark.org.tr/en/pub/susbed/issue/61801/924610
Savickas, M. L., & Porfeli, E. J. (2012). Career adapt-abilities scale: Construction, reliability, and measurement equivalence across 13 countries. Journal of Vocational Behavior, 80 (3), 661-673. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2012.01.011
Şahin, F. (2011). Lider-üye etkileşimi ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki üzerinde cinsiyetin etkisi. Ege Akademik Bakış Dergisi, 11 (2), 277-288. https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/117363/
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2015). Çok Değişkenli İstatistiklerin Kullanımı (6. Baskı). (M. Baloğlu, Çev. Ed.). Nobel Akademi.(2013)
Tehseen, S., & Hadi, N. U. (2015). Factors influencing teachers’ performance and retention. Mediterranean Journal of Social Sciences, 6 (1), 233-244. https://doi.org/10.5901/mjss.2015.v6n1p233
Turunç, Ö. & Çelik M. (2010). Algılanan örgütsel desteğin çalışanların iş-aile, aile-iş çatışması, örgütsel özdeşleşme ve işten ayrılma niyetine etkisi: Savunma sektöründe bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), 209-232. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunisosbil/issue/2825/38175
Uştu, H. & Tümkaya, S. (2017). Sınıf öğretmenlerinin mesleki bağlılık, işten ayrılma niyeti ve bazı sosyo-demografik özelliklerinin örgütsel bağlılığı yordama düzeylerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 16 (3), 1262-1274. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.330256
Uzun, T., (2018). Öğretmenlerin algıladığı örgütsel destek ile örgütsel özdeşleşme ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki: Örgütsel güvenin aracı rolü. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (18), 133-155. https://dergipark.org.tr/en/pub/ksbd/issue/38325/443941
Wang, F., Xu, Y., Zhou, X., Fu, A., Guan, Y., She, Z., Wang, Z., & Bi, Y. (2021). Are adaptable employees more likely to stay? Boundaryless careers and career ecosystem perspectives on career adaptability and turnover. Applied Psychology, 71(4), 1326-1346. https://doi.org/10.1111/apps.12356
Wang, Y., Li, Z., Wang, Y., & Gao, F. (2017). Psychological contract and turnover intentions: The mediating role of organizational commitment. Journal of Human Resource & Sustainability Studies, 5 (1), 21-35. https://doi.org/10.4236/jhrss.2017.51003
Wei, Y., C. (2015). Do employees high in general human capital tend to have higher turnover intentions? The moderating role of high-performance HR practices and P-O fit". Personnel Review, 44 (5), 739-756. https://doi.org/10.1108/PR-07-2013-0137
Wells, J.E., & Peachey, J.W. (2011). Turnover intentions: Do leadership behaviors and satisfaction with the leader matter?. Team Performance Management, 17 (1/2), 23-40. https://doi.org/10.1108/13527591111114693
Yang, J., Gong, Y., & Huo, Y. (2011). Proactive personality, social capital, helping and turnover intentions. Journal of Managerial Psychology, 26 (8), 739-760. https://doi.org/10.1108/02683941111181806
Yıldız, Z., Ayhan, S., & Erdoğmuş, Ş. (2009). The impact of nurses' motivation to work, job satisfaction and sociodemographic characteristics on intentions to quit their current job: An empirical study in Turkey. Applied Nursing Research, 22 (2), 113-118. https://doi.org/10.1016/j.apnr.2007.06.002
Zembylas, M., & Papanastasiou, E. (2004). Job satisfaction among school teachers in Cyprus. Journal of Educational Administration, 42, 357–374. https://doi.org/10.1108/09578230410534676