Ortaöğretim Öğrencilerinin Kariyer Kaygısının Yordayıcıları Olarak Mükemmeliyetçilik ve Meslek Seçimine İlişkin Akılcı Olmayan İnançlar

Bu araştırmanın amacı ortaöğretim öğrencilerinin mükemmeliyetçilik algılarının ve meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlarının kariyer kaygısını yordama durumunu belirlemektir. Araştırmaya 2021-2022 eğitim-öğretim yılının bahar döneminde Erzincan ilinde öğrenim gören 279 (%54) kadın, 240 (%46) erkek olmak üzere toplam 519 öğrenci dahil edilmiştir. Araştırma korelasyonel modele göre tasarlanmıştır. Katılımcılara Kişisel Bilgi Formu, Kariyer Kaygısı Ölçeği, Frost Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçeği, Lise Öğrencileri İçin Meslek Seçimine İlişkin Akılcı Olmayan İnançlar Ölçeği uygulanmıştır. Araştırmada ortaöğretim öğrencilerinin mükemmeliyetçilik algılarının ve meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlarının kariyer kaygısını yordamasını belirlemek amacıyla çoklu doğrusal regresyon analizi yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre mükemmeliyetçilik algıları, meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlar ve kariyer kaygısı arasında ilişki bulunmaktadır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre mükemmeliyetçilik algıları ve meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlar kariyer kaygısının %19’unu açıklamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kariyer Kaygısı, Mükemmeliyetçilik, Meslek Seçimi, ortaöğretim

Thoughts on Perfectionism and Career Choice as Predictors of Secondary School Students' Career Anxiety

The aim of this study is to reveal the predictive power of secondary school students' perceptions of perfectionism and career choice-related irrational thoughts on career anxiety. The study consisted of a total of 519 students, including 279 (54%) females and 240 (46%) males, from Erzincan province in the 2021-2022 academic year. The correlational survey model was used. Data collection tools included a Personal Information Form, the Frost Multidimensional Perfectionism Scale, the Career Anxiety Scale, and the Irrational Beliefs Relating to Career Choice Scale for High School Students. In the study, multiple linear regression analysis was used to determine the predictive power of secondary school students' perceptions of perfectionism and career choice-related irrational thoughts on career anxiety. According to the results of the study, there was a positive relationship between perceptions of perfectionism, career choice-related irrational thoughts, and career anxiety. Accordingly, learners’ perceptions of perfectionism and career choice-related irrational thoughts explained 19% of career anxiety.

Keywords:

Career Anxiety, Perfectionism, Career Choice, secondary school,

PDF

___

Adderhold-Alliot, M. (1987). Perfectionism: What’s Bad About Being too Good? Minneapolis: Free Spirit Publishing.
Affrunti, N. W., ve Woodruff-Borden, J. (2014). Parental Perfectionism and Overcontrol: Examining Mechanisms in the Development of Child Anxiety. Journal of Abnormal Child Psychology, 43(3), 517–529. https://doi:10.1007/s10802-014-9914-5.
Affrunti, N. W., Geronimi, E. M. C., ve Woodruff-Borden, J. (2015). Language of perfectionistic parents predicting child anxiety diagnostic status. Journal of Anxiety Disorders, 30, 94–102. https://doi:10.1016/j.janxdis.2015.01.001.
Ağır, M. (2007). Üniversite öğrencilerinin bilişsel çarpıtma düzeyleri ile problem çözme becerileri ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Alisinanoğlu, F. ve Ulutaş, İ. (2003). Çocukların kaygı düzeyleri ile annelerinin kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 28 (128), 65-71.
Alpar R. (2010). Basit doğrusal regresyon çözümlemesi. spor, sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik güvenirlik. Ankara: Detay Yayıncılık.
Antony, M. ve Swınson, R. P. (2000). Mükemmeliyetçilik dost sandığımız düşman (A. Açıkgöz, Çev.). İstanbul: Kuraldışı Yayınları.
Asan, H. (2011). Lise öğrencilerinin mükemmeliyetçi özellikleri ile kişilik tipleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Aytaç, S. (2005). Çalışma yaşamında kariyer yönetimi planlaması gelişimi ve sorunları (2. Bs.). Bursa: Ezgi Kitapevi.
Beck, A. T. (1979). Cognitive therapy and the emotional disorders. New York: A Merdian Book.
Beck, A. T. (1991). Cognitive therapy: a 30 year retrospective. American Psychologist, 46(4), 368-375. https://doi.org/10.1037/0003-066X.46.4.368.
Betz, N. E. (1994). Basic issues and concepts in career counseling for women. In W. B. Walsh ve S. H. Osipow (Eds), Career counseling for women. New Jersey: Erlbaum, 1-41.
Boyacıoğlu N. ve Küçük L. (2011). Irrational beliefs and test anxiety in Turkish school adolescents. Journal of School Nursing, 27(6), 447-454. https://doi.org/10.1177/1059840511417631.
Campagna, C., ve Curtis, G. J. (2007). So worried I don’t know what to be: anxiety is associated with increased career indecision and reduced career certainty. Australian Journal of Guidance and Counselling, 17(1), 91-96. https://doi.org/10.1375/ajgc.17.1.91.
Chang, E. C. (2001). Perfectionism as a predictor of positive and negative psycohogical outcomes: examining a mediation model in younger and older adults, Journal of Counseling Psychology, 47, 18-26. https://doi.org/10.1037/0022-0167.47.1.18.
Corbishley, M. A. ve Yost, E. B. (1989). Assessment and treatment of disfunctional cognitions in career counseling. Career Planning and Adult Development Journal, 5, 20-26.
Cox, S. L. ve Chen, J. (2015). Perfectionism: A contributor to social anxiety and its cognitive processes. Australian Journal of Psychology 67(4), 231–240. https://doi.org/10.1111/ajpy.12079.
Cüceloğlu, D. (2006). İnsan ve davranışı (15 bs.). İstanbul: Remzi Kitapevi.
Çetin-Gündüz, H., ve Nalbantoğlu-Yılmaz, F.(2016). Lise öğrencilerinin kariyer kaygılarını belirlemeye yönelik ölçek geliştirme çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 1008–1022. https://doi.org/10.17860/mersinefd.282397.
Çivitci, A. (2009) İlk ergenlikte mantık dışı inançlar ve yaşam doyumu arasındaki ilişkiler. Eurasian Journal of Educational Research, 37, 91-109.
Daniels, L.M., Stewart, T. L., Stupnisky, R.H., Perry, R.P., ve LoVerso, T. (2011). Relieving career anxiety and indecision: The role of undergraduate students’ perceived control and faculty affiliations. Soc Psychol Educ., 14, 409–426. https://doi.org/10.1007/s11218-010-9151-x.
Ellis, A. (2002). The Role of Irrational Beliefs in Perfectionism. G. Flett ve P. L. Hewitt (Ed.). Perfectionism: Theory, Research, and Treatment içinde. Washington: American Psychological Association.
Eroğlu, K. (2018). Ortaokul 7. Ve 8. Sınıf öğrencilerinin sosyal kaygıları ile benlik saygısı, anne-baba tutumları, mükemmeliyetçilik özellikleri arasındaki ilişki, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Flett, G. L., Greene, A. ve Hewitt, P. L. (2004). Dimensions of perfectionism and anxiety sensitivity. Journal of Rational-Emotive and Cognitive-Behavior Therapy, 22(1), 39- 57. https://doi:10.1023/B:JORE.0000011576.18538.8e.
Foxman, P. (2004). The worried child: recognizing anxiety in children and helping them heal. Alameda, CA: Hunter House.
Freud, S. (1959). Inhibitons, Symptoms and Anxiety. The Standart Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud. London: Hogarth.
Frost, R. O., Marten, P., Lahart, C., ve Rosenblate, R. (1990). The dimensions of perfectionism. Cognitive Therapy and Research, 14(5), 449-468. https://doi.org/10.1007/BF01172967.
Gallagher, Mathew W., Laura J. Long, Angela Richardson, Johann D’Souza, James F. Boswell, Todd J. Farchione, David H. ve Barlow, D. (2020). Science direct examining hope as a transdiagnostic mechanism of change across anxiety 58 disorders and cbt treatment protocols. Behavior Therapy, 51(1), 190– 202. https://doi:10.1016/j.beth.2019.06.001.
Göncü Akbaş, M. ve Okutan, E. (2020). Lise öğrencilerinin kariyer kaygısına yönelik alan araştırması: Antalya ili örneği. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 8 (20), 158-187. https://dergipark.org.tr/tr/pub/genclikarastirmalari/issue/55138/644186.
Göncü-Akbaş, M. (2019). Lise öğrencilerinin kariyer kaygısı üzerine bir araştırma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Güler, D. ve Çakır, G. (2013). Examining predictors of test anxiety levels among 12th grade high school students. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 4 (39), 82-94. http://www.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail/TVRZM01UZ3lNZz09
Güngör, H. (2009). Ebeveyn ve öğretmen mükemmeliyetçiliğinin 5-6 yaş okul öncesi dönem çocuklarının algılanan kaygı düzeyini öngörmedeki rolü. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
Gwen, A. K. B. ve Pomerantz, E. M. (2005). The role of mothers’ use of control in children’s perfectionism: ımplications for the development of children’s depressive symptoms, Journal of Personality, 73(1), 23-46. https://doi:10.1111/j.1467-6494.2004.00303.x.
Hamachek, D. E. (1978). Psychodynamics of normal and neurotic perfectionism. Psychology (Savannah, Ga). 15(1), 27-33.
Hamarta, E. (2009). Ergenlerin sosyal kaygılarının kişilerarası problem çözme ve mükemmeliyetçilik açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 8(3), 730-741. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8597/106992.
Hawkins, J.G., Bradley, R.W., ve White, G.W. (1977). Anxiety and the process of deciding about a major and a vocation. Journal of Counseling Psychology, 24, 398-403. https://doi.org/10.1037/0022-0167.24.5.398.
Hewitt, P. L., Caelian, C. F., Flett, G. L., Sherry, S. B., Collins, L., ve Flynn, C. A. (2002). Perfectionism in children: Associations with depression, anxiety, and anger. Personality and Individual Differences, 32(6), 1049-1061. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(01)00109-X.
Hollender, M. H. (1965). Perfectionism. Comprehensive Psychiatry. 6(2), 94-103. https://doi.org/10.1016/S0010-440X(65)80016-5.
Kağan, M. (2006). Bilişsel davranışçı terapiye dayalı mükemmeliyetçilik eğitiminin sporcuların mükemmeliyetçilik, başarı güdüsü ve başarısızlık korkusuna etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kağan, M. (2011). Frost çok boyutlu mükemmeliyetçilik ölçeği’nin türkçe formunun psikometrik özellikleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 12(3), 192-197.
Karakaş, Y. (2008). Lise öğrencilerinin mükemmeliyetçilik düzeyleri ile sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi. (17.bs.). Ankara: Nobel.
Kuzgun, Y. (2011). Rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Nobel.
Le Gall, A. (2016). Anksiyete ve kaygı (İ. Yerguz, Çev.), Ankara: Dost Kitapevi Yayınları.
Lee, D. (2006). Maladaptive cognitive schemas as mediators between perfectionism and psychological distress. Unpublished doctoral dissertation. The Florıda State Unıversıty, ABD.
Lent, R. W., Hackett, G. ve Brown, S. D. (2000). Contextual supports and barriers to career choice: A social cognitive analysis. Journal of Counseling Psychology, 47, 36-49. https://doi:10.1037/0022-0167.47.1.36.
Lewis, R. A. ve Gilhausen, M. R. (1981). Myths of career development: A cognitive approach to career counseling. Personnel and Guidance Journal, 59, 296-299. https://doi.org/10.1002/j.2164-4918.1981.tb00553.x.
Mackinnon, S. P., Battista, S. R., Sherry, S. B., ve Stewart, S. H. (2014). Perfectionistic self-presentation predicts social anxiety using daily diary methods. Personality and Individual Differences, 56, 143-148. https://doi.org/10.1016/j.paid.2013.08.038.
Mitchell, J. H., Newall, C., Broeren, S., ve Hudson, J. L. (2013). The role of perfectionism in cognitive behaviour therapy outcomes for clinically anxious children. Behaviour Research and Therapy, 51(9), 547–554. https://doi:10.1016/j.brat.2013.05.015.
Mutlu, Ç. ve Esen, D. (2022). Turizm eğitimi alan öğrencilerin kariyer kaygıları: Projektif tekniklerle bir analiz. International Journal of Contemporary Tourism Research, 6 (1), 1-19. https://doi:10.30625/ijctr.1123672.
Nalbantoğlu-Yılmaz, F., ve Çetin-Gündüz H. (2018). Lise öğrencilerinin kariyer kaygılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 18(3), 1585–1602. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018.18.39790-471164.
Özkan Bardakcı, M. (2021). Kariyer kaygısının aile kurumuna ve evlilik kararına etkisi. OPUS International Journal of Society Researches, 18 (42), 5610-5630. https://doi:10.26466/opus.920663.
Paulson, D. S. (2007). Handbook of regression and modeling. Florida: Chapman ve Hall/CRC.
Peng, H. (2005). Reduction in state anxiety scores of freshmen through a course in career decision. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 5, 293–302. https://doi.org/10.1007/s10775-005-3603-4.
Pirinççi, L. N. (2009). Lise öğrencilerinin mükemmelliyetçilik düzeyleri ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Sharf, R. S. (2017). Kariyer gelişim kuramlarının kariyer danışmasına uygulanması (3 bs.). Ankara: Pegem Akademi.
Stead, G. B. ve Watson, M. B. (1993). The Career Myths Scale: Its validity and applicability. International Journal for the Advancement of Counseling, 16, 89-97.
Taşdemir, Ö. (2003). Üstün yetenekli çocuklarda mükemmeliyetçilik, sınav kaygısı, benlik saygısı, kontrol odağı, öz-yeterlilik ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon:
Tatlı, H. S., Kazan, H. ve Öngel, V. (2021). Kariyer planlama; ülkenin ekonomik itibarı ve kariyer kaygısı açısından bir inceleme. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 22 (1), 167-185. https://doi:10.31671/dogus.2021.468.
Tuncer, B. ve Voltan-Acar, N. (2006). Kaygı düzeyleri farklı üniversite hazırlık sınıfı öğrencilerinin mükemmeliyetçilik özelliklerinin incelenmesi. Kriz Dergisi, 14(2), 1–15. https://doi.org/10.1501/Kriz_0000000247.
Uzun, M. (2018). Mükemmeliyetçilik psikoeğitim programının annelerin mükemmeliyetçilik ve çocukların kaygı düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Vignoli, E. (2015). Career indecision and career exploration among older French dolescents: the specific role of general trait anxiety and future school and career anxiety. Journal of Vocational Behavior, 182-191. https://doi:10.1016/j.jvb.2015.06.005
Vignoli, E., Croity-Belz, S., Chapeland, V., Fillipis, A. ve Garcia, M. (2005). Career exploration in adolescents: the role of anxiety, attachment, and parenting style. Journal of Vocational Behavior. (67) 2, 153–168. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2004.08.006.
Werther, W. B., ve Davıs, K. (1989). Human recources and personnel management (3 bs.). Caledonia: Waldman Graphics.
Yeşilyaprak, B. (2012). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığına giriş (3 bs.). Ankara: Pegem Akademi.
Yılmaz, A. (2019). Öğretmen adaylarının kariyer streslerinin karma araştırma yaklaşımı ile incelenmesi. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 93-105. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tsbd/issue/44025/543152
Yılmaz, A. E., ve Bilge, F. (2008). Lise öğrencileri için meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlar ölçeği'nin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29), 95- 114.