Çocuk Kitaplarındaki Yaşam Becerilerinin Karakterlerin Özellikleri ve İçerik Bağlamında İncelenmesi

Çocuk kitapları kurgusu içinde yer verilen temel yaşam becerilerinin, karakter özellikleri ve içerik bağlamında incelendiği bu araştırma kapsamında, TÜBİTAK tarafından yayımlanmış hikâye edici türde 100 kitap kullanılmıştır. Çalışmanın amacı, söz konusu çocuk kitaplarındaki yaşam becerilerinin hangi bağlamda ele alındığını belirlemek ve içeriğin hangi karakter özellikleriyle sunulduğunu ortaya çıkarmaktır. Ayrıca becerilerin sunuluşunun, literatürde yer alan kuramsal açıklamalarla örtüşüp örtüşmediği de incelenmiştir. Çalışmada kitap yazarlarının bir kavrama yükledikleri anlam, yazdıkları metinler aracılığıyla anlaşılmaya çalışılmış ve bağlamlara metinsellik içinde bakılmıştır. Bu sebeple olgubilim araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırma sonucunda kitaplarda en çok “kişilerarası ilişkiler, iletişim, karar verme, problem çözme ve eleştirel düşünme” yaşam becerilerinin yer aldığı görülmüştür. Kitaplarda “çocuk, yetişkin, bitki, hayvan ve cansız varlıklar” olmak üzere çeşitli karakterler kullanılmıştır ve bu karakterler çoğunlukla “meraklı, akılcı, araştırmacı, keşfedici, duyarlı, bilgili”dir. Çalışmanın sonuçlarından hareketle, okullarda veya okul dışı ortamlarda, yaşam becerilerine dair içeriğin yer aldığı çocuk kitaplarından yararlanmaya yönelik düzenlemeler önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Beceri, çocuk kitabı, yaşam becerisi, bağlam

Investigation of Life Skills in Children's Books in Context of Character Traits and Content

In this research, the basic life skills included in the fiction of children's books were examined in terms of character traits and content, and 100 narrative books published by TUBITAK were used. The aim of the study was to determine in which context the life skills in these children's books were handled and to reveal the character traits of the content. It was also investigated whether the presentation of the skills was compatible with the theoretical explanations in the literature. In the study, the meaning attributed by the book authors to a concept was tried to be understood through the texts they wrote, and the contexts were looked at with textuality. For this reason, a phenomenological research design was used. As a result of our research, the most prevalent skills in the books were found to be "interpersonal relations, communication, decision making, problem solving and critical thinking". In those books, various characters such as "children, adults, plants, animals and inanimate beings" were used, and these characters are largely "curious, rational, investigative, exploratory, sensitive and knowledgeable". Based on the results of the study, arrangements were suggested for making use of children's books with life skills content in schools or out-of-school environments.

Keywords:

: Skill, children’s book, life skills, context,

PDF

___

Aktaş, N. (2016). Lise öğrencilerinin motivasyon kaynakları ve karar verme stratejileri. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Aşkın, O. (2016). Okul öncesi eğitimde dijital çocuk kitabı uygulamalarının görsel iletişim sorunları ve uygulama önerisi, Yüksek Lisans Tezi, Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Bastık, U. (2018). Hayat bilgisi dersinde yaşam becerilerinin kazandırılmasına yönelik öğretmen görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
Bayraktaroğlu, S. ve Demir, K. (2011) "İşyerinde karar verme ve problem çözme yöntemleri”. İş ve Meslek Danışmanlığı İçinde İş ve Meslek Danışmanlığı Derneği Yayınları, Ankara.
Çolakkadıoğlu, O. (2012). “Ergenlerde karar verme ölçeğinin ortaöğretim öğrencileri için geçerlik ve güvenirlik çalışması”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 387-403
Demircan, C. (2006). "TUBITAK çocuk kitaplığı dizisindeki kitapların dış yapısal ve iç yapısal olarak incelenmesi", Mersin Üniversitesi Eğitim Er, M..; Aykaç, T.; Çabuk, B.; “Resimli Öykü Kitaplarının Okul Öncesi Eğitim Programı’ndaki Sosyal-Duygusal Gelişim Özelliklerine Yönelik Olumlu Davranışları İçerme Durumları”, 5. Ulusal Çocuk Gelişimi Öğrenci Kongresi, 2018.https://www.researchgate.net/publication/325119928_Resimli_Oyku_Kitaplarinin_Okul_Oncesi_Egitim_Programi'ndaki_Sosyal-Duygusal_Gelisim_Ozelliklerine_Yonelik_Olumlu_Davranislari_Icerme_Durumlari erişim tarihi: 03.10.2021
Çalışkan, S., Selçuk, G. S. ve Erol, M. (2006). “Fizik öğretmen adaylarının problem çözme davranışlarının değerlendirilmesi”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(30), 73-81.
Doğan, B. ve Eser, M. (2013). “Üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma yöntemleri: Nazilli MYO örneği”, Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 3(4), 29-39.
Falyalı, H. (2015). Ortaöğretim 6., 7. ve 8. sınıflarda fen öğretiminde problem çözme becerilerinin kazandırılmasına yönelik öğretmen uygulamalarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Doğu Akdeniz Üniversitesi Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Araştırma Enstitüsü, Kıbrıs.
Gülbüz, E. (2014). Sağlık Meslek Yüksek Okulu öğrencilerinin problem çözme becerilerinin değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Harmandar, İ. H. (2004). Beden eğitimi ve sporda özel öğretim yöntemleri, Nobel Yayın, Ankara.
Kaya, A. ve Siyez, D. M. (2010). “KA-Sİ çocuk ve ergenler için empatik eğilim ölçeği: geliştirilmesi geçerlik ve güvenirlik çalışması”, Eğitim ve Bilim, 35(156), 110-125.
Kozıkoğlu, Z. ve Önür İ. (2019). "Ortaokul öğrencilerinin 21. yüzyıl öğrenme becerileri" ,Trakya Eğitim Dergisi, 9(3), 2019, s. 627-648.
Mardi, H. Ö.(2006). Çocuk kitapları resimlemedekarakter yaratma, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Özcan, K. (2020). TUBITAK'ın yayımladığı sorun odaklı çocuk kitaplarının biçim-içerik ve okunabilirlik açısından incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Pala, A. (2008). “Öğretmen adaylarının empati kurma düzeyleri üzerine bir araştırma”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 13-23.
Paul, R. ve Elder L. (2013). “Minik eleştirel düşünme kılavuzu kavramlar ve araçlar”, (Çev, Merih Bektaş Fidan), www.criticalthinking.org erişim tarihi: 02.10.2021
Sahil, Ö. (2019). Muzaffer İzgü'nün çocuk kitaplarının çocukların eleştirel düşünme becerisine katkısı, Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Sildir, E. ve Akcan-Tüfekci, A. (2018). “Hikâye kitaplarının sosyal-duygusal alan kazanımlarını desteklemeleri yönünden incelenmesi”, Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 5(1), 265-286.
Tekin, Ö. A. ve Ehtiyar, V. R. (2010). “Yönetimde karar verme: Batı Antalya bölgesindeki beş yıldızlı otellerde çalışan farklı departman yöneticilerinin karar verme stilleri üzerine bir araştırma”, Journal Of Yasar University, 5(20), 3394‐3414.
Tetik, S., Açıkgöz. (2013). “Duygusal zekâ düzeyinin problem çözme becerisi üzerindeki etkisi: Meslek Yüksekokulu Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama”, Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 3(4), 87-97.
Türe-Köse, H. B. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarında dijital hikâye anlatımının dinleme becerisine etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya. World Health Organization [WHO]. (1999). Partners in life skills education conclusions from a united nations inter-agency meeting, (WHO/MNH/MHP/99.2).
Yalçın, A. ve Aytaş, G. (2005). Çocuk edebiyatı, Ankara.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, M., Güç, K. ve Erdem, S. (2015). “Stresle başa çıkma tutumlarının insani değerler açısından incelenmesi: kamu kurumu çalışanları üzerine bir çalışma”, Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 25(1), 41-62.