COVID-19 Pandemisinde Değerler Eğitimi: Millî Eğitim Bakanlığının Hazırladığı “Arkadaş” Kitapları Örneği

İnsan yaşamını derinden etkileyen pandemi/küresel salgın süreci, beraberinde birçok değişikliği de getirmiştir. Bu süreçte zorunlu olarak birtakım tedbirler alınmıştır. Ülkemizde de bu tedbirler kapsamında okullar kapatılmış ve uzaktan eğitime geçilmiştir. Millî Eğitim Bakanlığı, okuldan uzak kalan öğrencileri desteklemek amacıyla “Arkadaş” isimli tatil kitaplarını yayımlamıştır. İlkokul öğrencileri için hazırlanan bu tatil kitaplarının ülkedeki bütün öğrencilere ulaştırılması amaçlanmıştır. Eğitim, çocukları sadece bilgi yönünden geliştirmek demek değildir. Eğitim, çocukları karakter olarak da geliştirmeyi hedefler. Bu da değerler eğitimiyle mümkündür. Çocuklar için hazırlanmış kitaplarda, onların gelişim özelliklerine uygun şekilde evrensel ve millî değerlere yer verilmesi önemlidir. Bu çalışmada doküman incelemesi yöntemiyle “Arkadaş” tatil kitapları değerler bakımından incelenmiştir. Dokümanlara, betimsel analiz yapılarak kitaplarda hangi değerlere yer verildiği tespit edilmiştir. Betimsel analizin temasını Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanan “Değerler Eğitimi Yönergesi” oluşturmuştur. Çalışmanın sonucunda ilkokul 1, 2, 3 ve 4. sınıflar için ayrı ayrı hazırlanan bu kitapların, içerisinde birçok değeri barındırdığı görülmüştür. Bu değerlerden en çok yardımlaşma değerinin kullanıldığı, onu kültürel mirasa sahip çıkma ve sorumluluk değerlerinin takip ettiği saptanmıştır. Kitaplarda; iyimserlik, şefkat, empati, özgüven gibi değerlere ise yer verilmediği görülmüştür. Söz konusu kitapların değerler bakımından zenginleştirilebileceği ve sadece salgın dönemiyle sınırlı tutulmaması gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Değerler, tatil kitapları, Arkadaş, pandemi, COVID-19

Values Education in the COVID-19 Pandemic Process: An Example of "Arkadaş" Books Prepared by the Ministry of National Education

The pandemic process that deeply affects human life has brought many changes with it. In this process, some necessary measures have been taken. In our country, within the scope of these measures, schools were closed and distance education started. The Ministry of National Education published holiday books called “Arkadaş” in order to support students who are out of school. It is important to include universal and national values in books prepared for children in accordance with their developmental characteristics. In this study, the holiday books ‘’Arkadaş’’ were examined in terms of values by document analysis method. It has been determined which values were included in the books by making a descriptive analysis of the documents. As a result of the study, it was seen that these books, which were prepared for primary school 1st, 2nd, 3rd and 4th grades separately, contain many values. It has been determined that among these values, the value of cooperation is used the most, followed by the values of protecting cultural heritage and responsibility. It has been observed that values such as optimism, compassion, empathy and self-confidence are not included in the books. It is thought that these books can be enriched in terms of values and should not be limited only to the pandemic period.

Keywords:

Values, holiday books, Arkadaş, pandemic, COVID-19,

PDF

___

Acar Güvendir, M. & Özer Özkan, Y. (2021). Uzaktan eğitimin değerlendirmeye yansımaları: Çevrim içi sınavlar mı sınıf içi sınavlar mı? Dijital Ölçme ve Değerlendirme Araştırmaları Dergisi / Journal of Digital Measurement and Evaluation Research, Vol. 1 (1), 22-34. https://doi.org/10.29329/dmer.2021.285.2
Akramova, L., Akhmedova, K. O., & Khashimova, F. (2020). The problems of distance education in the conditions of the pandemic. PalArch's Journal of Archaeology of Egypt/Egyptology, 17(7), 8577-8583. https://archives.palarch.nl/index.php/jae/article/view/3642
Aktan, O. & Padem, S. (2013). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında kullanılan okuma metinlerinde yer alan değerler. Asya Öğretim Dergisi, 1(2), 44-55. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/17635
Aydın, A. Z. & Can, Ö. (2020). Ortaokul İngilizce ders kitaplarında evrensel değerlerin incelenmesi. Journal of Language Education and Research, 6(2), 733-751. https://doi.org/10.31464/jlere.782361
Aytaç, T. (2021). The problems faced by teachers in Turkey during the covıd-19 pandemic and their opinions. International Journal of Progressive Education, 17(1), 404-420.: https://doi.org/10. 29329/ijpe.2020.329.26
Başaran, M., Doğan, E., Karaoğlu, E. & Şahin, E. (2020). Koronavirüs (covıd-19) pandemi sürecinin getirisi olan uzaktan eğitimin etkililiği üzerine bir çalışma. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5 (2), 368-397. https://dergipark.org.tr/en /download/article-file/1152012
Batubara, B. M. (2021). The problems of the world of education in the middle of the covid-19 pandemic. Budapest International Research and Critics Institute (BIRCI-Journal): Humanities and Social Sciences, 4(1), 450-457. https://doi.org/10.33258/birci.v4i1.1626
Can, E. (2020). Coronavirüs (Covid-19) pandemisi ve pedagojik yansımaları: Türkiye’de açık ve uzaktan eğitim uygulamaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6 (2), 11- 53. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1179832
Candan, D. G., & Ergen, G. (2014). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1). https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/202223
Demiryürek, G. (2015). Çağdaş çocuk şiirinde değerler eğitimi (1980’den günümüze) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
Dursun, D. (2021). İstanbul’un sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı bölgelerindeki devlet okullarında çalışan ilkokul öğretmenlerinin online eğitim deneyimleri. Versus/ Alternatif Araştırma Dergisi. 1 (1), 18-26. https://uni-versus.org/dergi/01/04.pdf
Edgington, W. D. (2002). To promote character education, use literature for children and adolescents. The Social Studies, 93(3), 113-116. https://doi.org/10.1080/00377990209599893
Er Türküresin, H. (2020). Covid-19 pandemi döneminde yürütülen uzaktan eğitim uygulamalarının öğretmen adaylarının görüşleri bağlamında incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, Salgın Sürecinde Türkiye'de ve Dünyada Eğitim, 597-618. https://doi.org/10.37669/milliegitim.787509
Erdem, A. R. (2003). Üniversite kültüründe önemli bir unsur: değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, I (4), 55-72. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/302590
Furceri, D., Loungani, P., Ostry, J. D., & Pizzuto, P. (2020). Will Covid-19 affect inequality? Evidence from past pandemics. Covid Economics, 12(1), 138-157. htpss://cepr.org.uk/sites/default/files/news/CovidEconomics12.pdf#page=143
Kantar, Ş. (2014). İlköğretim 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde 100 temel eser yoluyla değerler eğitimi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
Karaağaçlı, M. (2021). Salgında ulusal eğitimin fırsat ve imkân eşitsizliğinde tiranlaştırılıp tanrılaştırılan bilişim. Eleştirel Pedagoji, 12 (68). http://www.elestirelpedagoji.com/FileUpload/ks7397/File/68_mustafa_karaagacli.pd
Karababa, A. (2014). Değerler ve değerler psikolojisi. Dilmaç, B. ve Bircan, H. H. (Ed.), Kuramsal Temelde Değer (s. 1-18). Pegem Akademi. htpss://doi.org/10.14527/9786053648109
Kaşkaya, A., & Duran, T. (2017). İlkokul Türkçe ders kitaplarının değer aktarımı açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 417-441. https://doi.org/10.24315/trkefd.303978
Koç, E. (2021). İlkokul öğretim programlarının covıd-19 sonrası yaygınlaşan uzaktan eğitime uygunluğunun incelenmesi. International Anatolia Academic Online Journal Social Sciences Journal, 7 (1), 24-36. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1466713
Millî Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, 2010/53 sayılı Genelge, Ankara, 2010. Millî Eğitim Bakanlığı (1961). İlköğretim ve Eğitim Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.4.222.pdf
Millî Eğitim Bakanlığı (1973). Millî Eğitim Temel Kanunu. https ://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf
Millî Eğitim Bakanlığı (2010). Değerler Eğitimi Yönergesi. https://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/10/05/743046/dosyalar/2013_02 /24015229_değerlereğitimiyönergesi.pdf
Millî Eğitim Bakanlığı (2020, 24 Haziran). Çocuklara tatil arkadaşı geliyor [Basın Bülteni]. https://www.meb.gov.tr/cocuklara-tatil-arkadasi-geliyor/haber/21181/tr
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Sage Publications.
Mok, G., Schouela, N., Thurgur, L., Ho, M., Hall, A. K., Caudle, J., ... & Syed, S. (2020). Resident learning during a pandemic: Recommendations for training programs. Canadian Journal of Emergency Medicine, 22(5), 617-621. https://doi.org/10.1017/cem.2020.435
Murat, M., & Bonacini, L. (2020). Coronavirus pandemic, remote learning and education inequalities (No. 679). GLO Discussion Paper. https://www.econstor.eu/handle/10419/224765
Özay Köse, E. & Gül, Ş. (2020). Ortaöğretim 9. ve 10. sınıf biyoloji ders kitaplarında yer alan değerler. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (6), 35-45. GLO Discussion Paper. https://doi.org/10.21733/ibad.635316
Özdoğan, A. & Berkant, H. (2020). Covid-19 pandemi dönemindeki uzaktan eğitime ilişkin paydaş görüşlerinin incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, Salgın Sürecinde Türkiye'de ve Dünyada Eğitim, 13-43. htpss://doi.org/10.37669/milliegitim.788118
Özkan, R. (2010). Türk eğitim sisteminde himayeci değerler: İlköğretim ders kitapları örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 1124-1141. https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423936650.pdf
Özkan, U. B. (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Pegem Akademi. htpss://doi.org/10.14527/9786052417232
Özkaya, F. & Duru, A. (2020). Ortaokul matematik ders kitaplarında değerler eğitimi kapsamındaki değerlerin yer alma durumlarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(3), 43-67. https://doi.org/10.29065/usakead.798421
Özüdoğru, G. (2021). Problems faced in distance education during Covid-19 pandemic. Participatory Educational Research, 8(4), 321-333. https://doi.org/10.17275/per.21.92.8.4
Sarı, T. & Nayır, F. (2020). Pandemi dönemi eğitim: Sorunlar ve fırsatlar. Turkish Studies, 15(4), 959-975. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44335
Sever, S. (2013). Çocuk Edebiyatı ve Okuma Kültürü. Tudem.
Sezgin, S. & Fırat, M. (2020). Covid-19 pandemisinde uzaktan eğitime geçiş ve dijital ilerlemek. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6 (4) , 37-54. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/119567
Sirer, E. (2020). Eğitimin ekran üzerinden teknolojik dönüşümünde pandemi dönemi’nin etkisi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16 (29), 1987-2018. htpss://doi.org/10.26466/opus.777215
Solak, H., Ütebay, G., & Yalçın, B. (2020). Uzaktan eğitim öğrencilerinin basılı ve dijital ortamdaki sınav başarılarının karşılaştırılması. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 41-52. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/117971
Şen, Ü. (2007). Millî Eğitim Bakanlığının 2005 yılında tavsiye ettiği 100 temel eser yoluyla Türkçe eğitiminde değerler öğretimi üzerine bir araştırma. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
Şahin, K., H. (2010). İlköğretim okullarında sosyal bilgiler dersini yürüten 4. ve 5. sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan değerlerin kazandırılmasına ilişkin görüşleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
Şimşek, Ş. (2015). Kemalettin Tuğcu’nun romanlarında değerler eğitimi. International Journal of Humanities and Education, 1:1, 79-104. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/357542
Şirin, S. (2017, 17 Aralık). Çocuklara ne okumalı? Nasıl okumalı? [Basın bülteni]. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/selcuk-sirin/cocuklara-ne-okumali-nasil-okumali- 40680677
Temizkan, M., Yırtıcı, E., & Ergün, A. (2020). Türkçe ders kitaplarında sosyal değerlerin görünümü. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9(2), 769-794. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1174246
Türk Dil Kurumu. (t.y.). Güncel Türkçe Sözlük. Erişim tarihi 30 Ağustos, 2021, https://sozluk.gov.tr/karakter
Ulusoy, K. (2007). Lise tarih programında yer alan geleneksel ve demokratik değerlere yönelik öğrenci tutumlarının ve görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
Ulusoy, K. & Arslan, A (2014). Farklı yönleriyle değerler eğitimi. Turan, R. ve Ulusoy, K. (Ed.), Değerli Bir Kavram Olarak Değer ve Değerler Eğitimi (s. 2-15). Pegem Akademi. htpss://doi.org/10.14527/9786053648222
Ulusoy, K. & Dilmaç, B. (2014). Değerler eğitimi. Pegem Akademi. htpss://doi.org/10.14527/9786053643401
Waller, R., Hodge, S., Holford, J., Milana, M., & Webb, S. (2020). Lifelong education, social inequality and the COVID-19 health pandemic. International journal of lifelong education, 39(3), 243-246. https://doi.org/10.1080/02601370.2020.1790267
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
Yükrük, S., & Akarsu, S. (2015). İlkokul (1-4) müzik ders kitaplarında yer alan şarkıların değerler bakımından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(4). https://doi.org/10.7884/teke.564