SERMAYE ORTAKLIKLARINDA SINIRLI SORUMLULUK İLKESİNE KARŞI ÖNEMLİ BİR İSTİSNA: TÜZEL KİŞİLİK PERDESİ'NİN KALDIRILMASI

Türk Hukukunda genel kanaat olarak perdenin kaldırılmasının MK 2.madde ile açıklanmasının gerektiği görüşü altında yatan temel sebep bu konuda kanunda bir hüküm bulunmamasıdır. Zaten tüzel kişilik perdesinin bir sorun olarak ortaya çıkması da burada kendini göstermektedir. Başka bir ifade ile kanunun tüzel kişi yanında onun üyelerini de sorumlu tuttuğu hallerde zaten perdenin kaldırılması sorunu olmayacak ve bu anlamda MK. 2.maddeye de ihtiyaç kalmayacaktır. Kanunun tüzel kişi yanında üyelerine de başvurulmasının düzenlendiği hallere örnek olarak limited ortaklıkların amme borçlarından dolayı ortaklarının sorumluluğunu öngören AATUHK. 35. maddesi ve yine kollektif ortaklıklar ile ilgili TTK 178 - 182 gösterilmektedir. TTK. 179 I göre kollektif ortaklıklarda ortaklığın borçlarından birinci derecede ortaklığın kendisinin sorumlu olacağı belirtildikten sonra, ortakların hangi hallerde ortaklık ile beraber sorumlu tutulacağı düzenlenmektedir. TTK 180. maddesi ise alacaklıların ortaklık aleyhine almış oldukları bir mahkeme ilamına dayanarak ortakları da takip edebilme imkânı düzenlemektedir. Öğretide bazı yazarlar bu kanuni hükümlerin perdenin kaldırılmasına bir örnek teşkil ettiği fikrindedirler. Biz bu görüşe katılamıyoruz. Çünkü perdenin kaldırılmasını haklı göstermeye yönelik bütün teoriler, görüşler bu alanda doğrudan doğruya bir kanuni düzenleme olmadığı için ortaya çıkmıştır. Kanunla düzenlenen bir hususta artık perdenin kaldırılması diye bir sorun da olmayacağı için öğretinin çözüm için teoriler geliştirip bir çıkış yolu aramasına da gerek kalmazdı. Türk uygulamasında yakın zamana kadar, ismen perdenin kaldırılması zikredilmemekle birlikte, Danıştay 4. Hukuk Dairesinin vergi hukuku alanında bir limited ortaklık ile ilgili vermiş olduğu karar dışında başka bir karar mevcut değildi. Ancak 2005 yılında İzmir 4. Asliye Ticaret Mahkemesinin bu konuya ilişkin kararı ile bu kararın onanmasına ilişkin Yargıtay 19. Hukuk Dairesinin vermiş olduğu karar, bilebildiğimiz kadarıyla, tüzel kişilik perdesinin kaldırılmasının Türk yargısı tarafından ismen belirtilmek suretiyle verilmiş ilk kararlarıdır. Yerel Mahkeme kararında, tüzel kişilik perdesinin kaldırılmasına dayanak olarak MK. 2. madde de düzenlenmiş bulunan dürüstlük kuralı ile hakkın kötüye kullanılması yasağına ilişkin temel ilkeleri esas alarak açıkça pereyi kaldırma teorisine dayanmıştır. Yargıtay 19. HD.’nin onama kararında ise “... tüzel kişilik perdesinin kaldırılarak davalıların sorumlu tutulmasında bir isabetsizlik bulunmamasına'....“ ifadesinin bulunması, tüzel kişilik perdesinin kaldırılmasının Yargıtay tarafından da açıkça kabul edildiğini göstermektedir. Bu kararlarla birlikte, batılı hukuk sistemlerinde farklı isimler ve farklı kriterler altında mahkemelerce uygulanmakta olan tüzel kişilik perdesinin kaldırılması olayının, artık Türk Mahkemesince de rahatlıkla uygulanabilecek olması memnuniyet verici bir gelişmedir. Türk mahkemelerinin, artık tüzel kişiliğin, arkasındaki şahıslarca kötüye kullanılması durumlarında olay üzerine daha cesaretle gidebilecekleri bir temel, bu kararlarla atılmış bulunmaktadır. Ancak sonuç olarak burada tekrar vurgulamak gerekir ki, asıl olan tüzel kişilik yapısının korunmasıdır; perdenin kaldırılması ise istisnai hallerde uygulanabilecek bir yöntemdir. Alacaklıların menfaatlerinin korunması için kanundan ya da sözleşmeden kaynaklanan başka bir yol bulundukça tüzel kişilik perdesinin kaldırılması yoluna gidilmemelidir. Gelişmiş hukuk sis-temlerindeki anlayış ve uygulamalar da bu yöndedir.

THE SCOPE OF TASK AND AUTHORIZATION OF TRADE REGISTER OFFICER EXAMINING THE REGISTRATION APPLICATIONS

___

  • Hommelhoff, Peter; Produkthaftung im Konzern, ZIP 1990, 761, 768 f.
  • Wiedemann, Herbert; Juristische Person und Gesamthand als Sondervermögen, WM Sonderbeilage Nr. 4/1975.
  • GroBfeld, Bernhardt; Aktiengesellschaft, Unternehmenskonzentration und Kleinaktionar, Tübingen 1698.
  • Lehmann, Karl; Das Recht der Aktiengesellschaften I, 1898.
  • Meyer, Justus; Haftungsbeschrankung im Recht der Handelsgesellschaften, Berlin 2000.