İstinaf Yeni Bir Temyiz Mahkemesi Midir?

Uzun tartışmalar sonucunda Türk hukukuna dahil edilen istinaf kanun yoluna karşı günümüzde yöneltilen en büyük eleştiri istinafın bir temyiz merciine dönüştüğü eleştirisidir. Bu eleştirinin sebebi, ilk derece mahkemesinden çıkan bir kararın bir üst derece mahkeme tarafından yeniden denetimi ihtiyacına dayandırılan istinafın, zamanla, kanun koyucunun da iradesini farklı şekillerde ortaya koyması nedeniyle, sadece bir hukukîlik denetimi aracına dönüşmesidir. İstinafın yeni bir temyiz mahkemesine dönüşüp dönüşmediği sorusu ise ancak istinafa duyulan ihtiyaç ve istinafın bu ihtiyaca ne şekilde ve ne ölçüde karşılık verdiği incelendikten sonra cevaplanabilir. Bu amaçla incelemeler; istinafın Türk hukukuna dahil ediliş amaçları, istinaf mahkemelerinin faaliyete geçiş süreci, istinafın uygulamadaki yeri çerçevesinde yapılmaktadır. Fakat istinaf kanun yolunun işlerliği incelenirken kanun koyucunun, istinaf kanun yolunun sisteme entegrasyonuna yönelik müdahalelerini göz ardı etmemek gerekir.

Anahtar Kelimeler:

istinaf, kanun yolları, Yargıtay, kanun değişikliği, hukukî denetim

Is the Appeal Court a New Supreme Court?

The biggest criticism leveled against the appeal law, which was included in Turkish law as a result of long discussions, is the criticism that the appeal has turned into an Supreme Court authority. The reason for this criticism is that the appeal, which is based on the need for re-examination of a decision by a higher court, turns into a tool of legality control over time, as the legislator also expresses her will in different ways. The question of whether the appeal has turned into a new Supreme Court can only be answered after examining the need for the appeal and how and to what extent the appeal responds to that need. For this purpose, reviews; The purposes of inclusion of the appeal in Turkish law are made within the framework of the operational process of the courts of appeal and the place of the appeal in practice. However, when examining the functionality of the appeal remedy, the interventions of the legislator for the integration of the appeal legal remedy into the system should not be ignored.

Keywords:

appeal, legal remedies, Supreme Court, law amendment, legal audit,

PDF

___

Acar, Fatih. Avrupa Birliği’ne Uyum Sürecinde Yargı Teşkilatında Yapılan Reformlar ve İstinaf Mahkemeleri. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi SBE, 2008.
Âkil, Cenk. “22.07.2020 Kabul Tarihli ve 7251 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu İle Bazı Kanunlar Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun İle İstinafa İlişkin Olarak Yapılan Değişiklerin Değerlendirilmesi”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi. S. 45, Y. 12, 2021, s. 417-436, (7251 Değişikliklerinin Değerlendirilmesi).
Âkil, Cenk. “Bir İstinaf Sebebi Olarak HMK m.353/1-a-6 Üzerine Değerlendirme”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi. S. 38, Ankara 2019, s. 1-17, (HMK m.353/1-a-6).
Akkaya, Tolga. Medenî Usûl Hukukunda İstinaf. 1. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2009.
Akşener, Haşmet Sırrı. “İstinaf Olağan Kanun Yolu ve 5235 Sayılı Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkilerini Düzenleyen Kanun Üzerine Bir İnceleme”. Legal Hukuk Dergisi. S. 26, İstanbul 2005, s. 611- 627.
Alangoya, H. Yavuz/Yıldırım, M. Kâmil/Deren Yıldırım, Nevhis. Medenî Usul Hukuku Esasları. 6. Bası, Alkım Yayınevi, İstanbul 2006.
Albayrak, Adem. İstinaf. Ankara Barosu Yayınları, Ankara 2016.
Arslan, Ramazan/Yılmaz, Ejder/Taşpınar Ayvaz, Sema. Medenî Usul Hukuku. 3. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2017.
Atalı, Murat/Ermenek, İbrahim. Medenî Usûl Hukuku. 3. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
Belgesay, Mustafa Reşit. “Üst Mahkemeler Teşkilâtı ve Temyiz Usulünde Tadilat Lüzumu”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Mecmuası. C. XIV, S. 3- 4, İstanbul 1948, s. 631-643.
Budak, Ali Cem. “1879 Tarihli Eski Medeni Usul Kanunumuza Göre İstinaf Mahkemesinin Dosyayı İlk Derece Mahkemesine Göndermesi”.
İlamat Torbası, Editörler, Ali Cem Budak, Varol Karaaslan, Filiz Kitabevi, İstanbul 2020, s. 25-37.
Budak, Ali Cem/Karaaslan, Varol. Medenî Usul Hukuku. 4. Bası, Adalet Kitabevi, Ankara 2020.
Çalışkan, Osman. “Ülkemizde İstinaf Mahkemelerinin Tarihi Sürecine Bir Bakış”. Legal Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku Dergisi. C. 3, S. 6, 2007, s. 69-73.
Deren Yıldırım, Nevhis. “İstinafın Olası Sorunları”. Legal Hukuk Dergisi. C. VIII, S. 20, İstanbul 2016, s. 443-458.
Ercan, İsmail. Uygulamacılar İçin Medeni Usul El Kitabı. 6. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
Erem, Faruk. “İstinaf Mahkemeleri”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. C. VII, S. 12, Ankara, 1950, s. 9-17.
Ermenek İbrahim. İstinaf Kanun Yolu ve Bölge Adliye Mahkemesinin İnceleme Sınırlarının Kapsamı, www.izmirbarosu.org.tr, E.T. 08.11.2021.
Gaier, Reinhard. “İstinaf Yargılamasında Dava Malzemesi”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Çev. Cenk Âkil, C. 61, S. 1, Ankara 2012, s. 417-428.
Güneş, Şule. Medeni Usul Hukukunda İstinaf İncelemesi Sonunda Verilebilecek Kararlar ve Sonuçları. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi SBE, 2019.
Karaaslan, Varol. “HMK m. 353/1-a Üzerine Bir İnceleme”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. C. 22, S. 37, 2017, s. 219- 239, (HMK m. 353/1-a).
Karaaslan, Varol. “İzmir Bölge Adliye Mahkemesinin İstinaf Kabiliyeti, Ceza Yargılamasının Hukuk Yargılaması Bakımından Bekletici Mesele Yapılması ve Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi Konularındaki Bir Kararının Değerlendirilmesi”. İlamat Torbası, Editörler, Ali Cem Budak, Varol Karaaslan, Filiz Kitabevi, İstanbul 2020, s. 39-56.
Karabel, E. Gökçe. “Bölge Adliye Mahkemesi’nin Temyize Tabi Kararları”. Legal Hukuk Dergisi. C. XVI, S. 190, İstanbul 2018, s. 4613- 4678, (Bölge Adliye Mahkemesi’nin Temyize Tabi Kararları).
Karabel, E. Gökçe. “Kesin Olarak Verilen İstinaf Kararı Temyiz Edilebilir Mi?”. İlamat Torbası, Editörler, Ali Cem Budak, Varol Karaaslan, Filiz Kitabevi, İstanbul 2020, s. 57-72, (Kesin Olarak Verilen İstinaf Kararı Temyiz Edilebilir Mi?).
Karslı, Abdürrahim. Medeni Muhakeme Hukuku. 4. Bası, Alternatif Düşünce Yayınevi, İstanbul 2014.
Katayıfçı, Derya Ece. Yargı Kararları Işığında Medeni Usul Hukukunda İstinaf. 1. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020.
Konuralp, Hâluk. “Fransız Hukukunda Kanun Yolları Arasında İstinafın Yeri”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. C. 50, S. 1, Ankara 2001, s. 25-39.
Kurt Konca, Nesibe. Güven Veren ve Erişilebilir Adalet Vizyonunda Üçüncü Yargı Paketi. 1. Bası, Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş., İstanbul 2020.
Kuru, Baki. İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medenî Usûl Hukuku Ders Kitabı. 3. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2019.
Kuru, Baki. Medenî Usul Hukuku El Kitabı İkinci Cilt. 2. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2021.
Memişoğlu, Özgür. “Hukuk Yargılamasında İstinafa Başvuru Usulü ve İstinafta Yeni Vaka ve Delillere Dayanılması”. Legal Hukuk Dergisi. C. X, S. 113, İstanbul 2012, s. 73-121.
Özekes, Muhammet. Sorularla Medenî Usûl Hukukunda Yeni Kanun Yolu Sistemi (İstinaf ve Temyiz). 1. Bası, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara 2008.
Pekcanıtez, Hakan. “Yargıtay Yönünden Hukuk Muhakemeleri Kanununun Değerlendirilmesi”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. C. 32, S. 144, 2019, s. 387-419.
Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet. “Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair 7251 Sayılı Kanun Hakkında Değerlendirme”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. S. 150, 2020, s. 247-299.
Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet. Medenî Usûl Hukuku Ders Kitabı. 9. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2021.
Pekcanıtez, Hakan/Taş Korkmaz, Hülya/Özekes, Muhammet/Akkan, Mine. Pekcanıtez Usûl-Medenî Usûl Hukuku 3. Cilt. 15. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017.
Roth, Herbert. “Medeni Yargılamada Yeni Kanun Yolu Hukuku ve İstinaf Derecesi ve Somut Olay Adaleti”. Ankara Barosu Dergisi. Çev. Cenk Akil, S. 2, Y. 2, Ankara 2010, s. 113-124.
Ruhi, Ahmet Cemal. Adlî Yargıda İstinaf ve Temyiz. 1. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016.
Şahin, Çağatay Serdar. “Hukuk Muhakemeleri Kanunu Uyarınca İstinaf Yargılamasında Ön İnceleme Aşaması”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi/Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan. C. XXI, Özel Sayı, İzmir 2019, s. 2659-2701.
Şensoy, Naci. “İstinaf”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Mecmuası. C. XII, S. 4, İstanbul 1946, s. 1058-1072.
Taşpolat Tuğsavul, Melis. “İstinaf İncelemesi Sonucu Verilebilecek Kararlar”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. S. 134, Ankara 2018, s. 313- 354.
T.C. Adalet Bakanlığı Yayını. Hukuk Muhakemesinde İstinaf El Kitabı. Türkiye Cumhuriyeti’nde İstinaf Mahkemelerinin Kuruluşunun Desteklenmesi Projesi, Ankara 2007.
Teomete Yalabık, Fulya. “İstinafsız Bir Temyiz, Temyiz Midir?”. Legal Hukuk Dergisi. C. XVI, S. 19, İstanbul 2011, s. 55-84.
Vigneau, Vincent. “Fransız Yargı Yapılanmasında İstinaf Mahkemeleri”, Türkiye Cumhuriyeti’nde İstinaf Mahkemelerinin Kuruluşunun Desteklenmesi Projesi,
Türkiye’de İstinaf Mahkemelerinin Kurulması Konferansı, (Ankara, Türkiye, 2-3 Mart 2006), T.C. Adalet Bakanlığı, Ankara, 2007, s. 69-83.
Yıldırım, M. Kâmil. Hukuk Devletinin Gereği: İstinaf. Nesil Matbaacılık, İstanbul 2000.