TÜRKİYE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ MEVZUATINDA ERGONOMİNİN YERİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Ergonomi sağlıklı ve güvenli bir işyeri ortamı yaratmanın anahtar faktörlerinden birisidir. Daha açık bir ifadeyle ergonomi, çalışanı işe uyması için fiziksel olarak zorlamak değil tam tersine işi çalışana uyacak şekilde tasarlama bilimidir. İş istasyonlarının, ekipmanların ve görevlerin çalışana uygun hale getirilmesi, çalışanın vücudundaki fiziksel stresin azaltılması yanında işten kaynaklanan hastalıkları ve iş kazalarını ortadan kaldırmaktadır. Bu anlamda ergonomi, meslek hastalıkları ve iş kazalarından kaynaklanan sorunları engellemek adına çalışanlar ve iş sağlığı ve güvenliği (İSG) profesyonelleri tarafından doğrudan başvurulan bir çalışma alanıdır. Bu çalışmanın amacı, ergonomi, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatının neresinde olduğunun ve ergonomi ile ilgili çalışmalardan kimlerin sorumlu olduğunun tespit edilmesidir. Bu amaçla yapılan çalışmada ilk olarak Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (eski adıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) resmi web sayfasında yer alan iş sağlığı ve güvenliği mevzuat listesi incelenmiştir. 7 kanun, 112 yönetmelik, 271 tebliğ ve 6 yönerge taranmıştır. Tarama sonucunda ergonomiye doğrudan atıf yapılan 14 yönetmelik ve 1 tebliğ tespit edilmiştir. Ergonomiden bahsedilen mevzuatın 19 farklı yerinde ergonomiye vurgu yapıldığı görülmüştür. “İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” ergonomiye en çok atıf yapan (toplam 4 adet) yönetmelik olmuştur. Çalışmada görülmüştür ki, Türkiye’de ergonomi alanındaki sorumluluklar işveren, işyeri yöneticileri, iş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri, çalışanlar ile devletin bazı kurumları arasında paylaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, iş sağlığı ve güvenliği, mevzuat, ergonomi

A STUDY ON THE PLACE OF ERGONOMICS IN TURKISH WORK HEALTH AND SAFETY LEGISLATION

Ergonomics is one of the key factors in providing a healthy and safe work place. More clearly, ergonomics is the science of designing the work to workers rather than forcing them physically to adapt to the work. Fitting work stations, equipment and tasks to workers may help eliminate occupational diseases and accidents as well as diminish physical stress in worker’s body. In this sense, ergonomics is a study area referenced by workers and occupational health and safety professionals to prevent issues arisen from occupational diseases and accidents. The objective of this study is to determine the place of ergonomics in the work health and safety legislation and who are responsible for the studies related to ergonomics. In the study, the legislation list for work health and safety on the official web pages of The Ministry of Family, Labor and Social Services has been first examined. 7 laws, 112 regulations, 271 notifications and 6 directives have been investigated. 14 regulations and 1 notification directly related to ergonomics have been determined after these investigations. In addition, it is emphasized to ergonomics in 19 different places in these 14 regulations and 1 directive. The Regulation on Health and Safety Conditions in the Use of Work Equipment is found as the most citing regulation to ergonomics (totally 4 times). The study shows that responsibilities in ergonomics area in Turkey are distributed among employers, managers, work health and safety professionals, workers and some government institutions.

Keywords:

Turkey, occupational health and safety, legislation, ergonomics,

PDF

___

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, (2018): https://kms.kaysis.gov.tr/Home/kurum/24304011 (ziyaret tarihi: 2o Ağustos 2018).
Bridger, R.S. (2003): Introduction to Ergonomics. 2 nd ed.ISBN 0-415-27378-1, Taylor& Francis Group, London.
Cabeças JM, (2006). Occupational Musculoskeletal Disorders in Europe: Impact, Risk factors and Preventive regulations. Enterprise and Work Innovation Studies; 2(2): 95-104.
ÇSGB, (2013). İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: 25.04.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28628
ÇSGB, (2013), Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği, Resmi Gazete Sayısı: 28786
ÇSGB, (2013), Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete Sayısı: 28620
ÇSGB, (2006), Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği, Resmi Gazete Sayısı: 26361
ÇSGB, (2005), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeliği, Resmi Gazete Sayısı: 25698
ÇSGB, (2003), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Danışma Kurulu Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete Sayısı: 25333
ÇSGB, (2012), İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği, Resmi Gazete Sayısı: 28512
ÇSGB, (2013), Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete Sayısı: 28648
ÇSGB, (2013), Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği, Resmi Gazete Sayısı: 28770
ÇSGB, (2013), Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete Sayısı: 28743
ÇSGB, (2013), Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği, Resmi Gazete Sayısı: 28717
ÇSGB, (2013), İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete Sayısı: 28713
ÇSGB, (2013), Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete Sayısı: 28695
ÇSGB, (2015), İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü Başkanlığı Görev, Yetki ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete Sayısı: 29417
ÇSGB, (2005), Kişisel Koruyucu Donanımlarla İlgili Uyumlaştırılmış Ulusal Standartlara Dair Tebliğ, Resmi Gazete Sayısı: 25698
Dawal, S.Z., Taha, Z., Ismail, Z., 2009, "Effect of Job Organisation on Job Satisfaction Among Shop Floor Employees in Automotive Industries in Malaysia
Department of Health and Human Services- NIOSH (2004): Worker Health Chartbook, 2004. Cincinnati: National Institute for Occupational Safety and Health; DHHS (NIOSH) Publication No. 2004–146; p. 58-80.
European Agency for Safety and Health at Work (EU-OSHA), (2010): OSH in figures: Work-related musculoskeletal disorders in the EU — Facts and figures. ISBN 978-92-9191-261-2.
Geras, D.T., Pepper, C.D., Rodgers, S.H. (1989): An integrated ergonomics programme at the Goodyear Tire and Rubber Company. The Forcing Strategy. In Advances in Industrial Ergonomics and Safety, I, edited by Anil Mital. Taylor and Francis.
Hendrick, H.W. (1996). The Ergonomıcs of Economıcs Is The Economıcs Of Ergonomıcs Proceedings of the Human Factors and Ergonomics Society Annual Meeting Vol 40, Issue 1, pp. 1 – 10 First Published.
Kroemer, K.H.E and Grandjean, E., 1997, "Fitting The Task To The Human: A textbook
Mohamed, S. (1999). Empirical investigation of construction safety management activities and performance in Australia. Safety Science 33:129-142.
Massey University (MU), (2018): http://www.massey.ac.nz/massey/learning/departments/centres-research/centre-ergonomics-occupational-safety-health/about-us/what-is-ergonomics.cfm, (ziyaret tarihi: 10 Ağustos,2018)
OSHA, (2000): Ergonomics: The Study of Work. U.S. Department of Labor Occupational Safety and Health Administration. https://www.osha.gov/Publications/osha3125.pdf (ziyaret tarihi: 21 Ağustos,2018)
OSHA, (2018): ttps://www.osha.gov/SLTC/ergonomics/ (ziyaret tarihi: 21 Eylül 2018)
Parent-Thirion A, Fernández Macías E, Hurley J, Vermeylen G. Fourth European Working Conditions Survey. ISBN 92-897-0974-X, Luxembourg : Office for Official Publications of the European Communities.
Piegorsch, K. (1993). Estimation of cumulative trauma risk under existing and proposed conditions in furniture manufacturing. In: The Ergonomics of Manual Work. W.S. Marras. Proceedings of the International Ergonomics Association’s World Conference on Ergonomics of Materials Handling and Information Processing at Work. Taylor & Francis, London, UK. pp. 299-302.
Türkkan, A., (2009): İşe Bağlı Kas-İskelet Sistemi Hastalıkları ve Sosyoekonomik Eşitsizlikler. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 35 (2) 101-106, Bursa.
Yeow, P.H.P and Sen, R.N., (2002), "Promoters of Ergonomics In Industrially.