Seçil SEÇAL SARIGÜL, Çiğdem CANBAY TÜRKYILMAZ

KENTSEL ALANLARDA ERGONOMİ ÖLÇÜTLERİ: ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ KAMPÜSÜ ÖRNEĞİ

Hareketli yaşam kurgusu ve yoğun yapılaşma arasında kentliye dinlenme ve sosyalleşme imkânı sunan kentsel açık alanlar kentin bütünleştirici mekanlarıdır. Özel yaşamdan farklı olarak toplu yaşam etkinliklerini içeren bu mekanlar, herkesin kullanımına yönelik kamusal alan niteliği taşımaktadır. Bu bağlamda her kullanıcının kentsel açık alanlarda bulunabilmesi ve kent donatılarını aktif kullanabilmesi, bireysel gereksinimler ışığında ergonomik ölçütlerin ele alınmasını gerektirmektedir. Antropometrik, fizyolojik, psikolojik gereksinimlerin karşılanmadığı kentsel alanlar hem kentsel kalitenin düşmesine hem bireysel konforun azalmasına neden olmaktadır. Kentsel yapının aktif oluşumunu destekleyen kamusal alanlardan biri olarak üniversite kampüsleri kentin açık alanlarını barındırırlar. Dinlenme, rekreasyon ve ulaşım işlevlerinin sağlandığı bu alanlar, sosyal etkileşimlerin kurulduğu kentsel mekanlardandır. Bu araştırma, kampüs alanlarının ergonomik ölçütler bağlamında incelenmesini ve her birey tarafından kullanılabilirliğini sağlama adına katkı sunmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, Adana kentinin yeni kampüs oluşumlarından biri olarak kentsel öneme sahip Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, potansiyel kullanım özellikleri ve kullanıcı çeşitliliği doğrultusunda araştırma alanı olarak seçilmiştir. Örneklem alan üzerinden, açık alanlardaki kentsel donatıların ergonomik yeterliliklerini ölçmek için ‘Anlamsal Farklılaşma Ölçeği’ kullanılarak, donatıların kullanıcı üzerindeki etkileri sorgulanmıştır. Kampüsün aktif kullanıcıları olan öğrenci, akademisyen ve idari personel arasından denek olarak seçilen otuz kişiye, donatıların niceliksel ve niteliksel yeterlilikleri üzerine tanımlanan sıfat çiftlerini içeren anket çalışması uygulanmıştır. Çalışma sonucunda, kampüsteki kentsel donatıların ergonomik yeterlilikleri tespit edilmiştir. Denekler genel olarak aydınlatma elemanı, bilgilendirme panoları, gölgelik ve rampa tasarımlarını olumlu sıfatlarla nitelendirirken; oturma birimi, zemin kaplaması, duyumsanabilir yüzeyler, merdivenler, otobüs durağı, çöp kutuları ve yeşil alan üzerine çoğunlukla olumsuz sıfatların seçildiği görülmüştür. Bu bağlamda mekânsal ve termal konfor niteliklerinin iyileştirilmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Kent Ergonomisi, Kentsel Alan

PDF

___

Akın, G. (2013). Ergonomi. Alter Yayınları, Ankara.
Arendt, H. (1970). The Human Condition. The University of Chicago Press, Chicago, Londra.
Bağbaşı, G. (2010). İstanbul Kent Meydanlarının Peyzaj Mimarlığı İlkeleri Açısından İrdelenmesi: Sultanahmet, Beyazıt, Taksim, Beşiktaş, Ortaköy Meydanı Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Bartın.
Bakan, K. ve Konuk, G. (1987). Türkiye’de Kentsel Dış Mekânların Düzenlenmesi. TÜBİTAK, Yapı Araştırma Enstitüsü Uygulama Kılavuzu, Ankara.
Bayramoğlu, E. ve Özdemir B. (2012). Trabzon Kent Merkezi, Uzun Sokak Kentsel Donatı Elemanlarının Kent Kimliği Açısından Değerlendirilmesi, Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 12(2), 182-191.
Boduroğlu, Ş. (2001). Kentsel Dış Mekânların Aydınlatılmasının Kentsel Tasarım İlkeleri Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
Carr, S., Francis, L.G ve Rivlin, A.H. (1995). Public Space. Cambridge University Pres, Cambridge.
Çelikyay, S. ve Karayılmazlar, A.S. (2016). Bartın Kent Merkezindeki Kamusal Alanların Kentsel Ergonomi ve Kent Kimliği Açısından İncelenmesi, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 18(2), 224-238.
Definition and Domains of Ergonomics (2018). International Ergonomics Association, https://www.iea.cc/whats/index.html. Erişim tarihi : 11 Mayıs 2018.
Doğan, C., Altan, O. (2007). Kamusal Alanda Oturma Eylemi ve Ergonomik İlkeler, YTÜ Mimarlık Fakültesi E-Dergisi, 2(3).
Erkovan, E. (2013). Evrensel Tasarım İlkeleri Kapsamında Bir Kamusal Alan Olarak Akdeniz Üniversitesi Kampüsünün İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
Gülgün, B. ve Altuğ, İ. (2006). İzmir Kıyı Bandı Uygulamalarında Ergonomik Standartlara Uygunluğun Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 43(1), 145-156.
Kahya, E., Gülseren, E., Gelen, E. ve Aydın, S. (2011). Yüksek Öğretim Öğrencileri İçin Ergonomik Sıra ve Masa Tasarımı, 17.Ulusal Ergonomi Kongresi, Eskişehir, 14-16 Ekim 2011.
Kandemir R. V. (2010). Kamusal Alan İçerisinde Mahalle Parkları ve Bir Mahalle Parkı Tasarım Rehberi Düşüncesi. Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
Karayılmazlar, A. S. (2017). Kamusal Alanların Kentsel Ergonomi Açısından İrdelenmesi, Bartın Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Bartın.
Kavak, M. (2010). Evrensel Tasarım Bağlamı Yaklaşımında Kamusal Mekanlar: Harbiye Kongre Vadisi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
Madanipour, A. (1996). Design of Urban Design. John Wiley and Sons, New York.
Marcus, C. C. ve Francis, C. (1990). People Place, Design Guidelines for Urban Open Space. Van Nostrand Reinhold.
Özbek, M. (2004). Kamusal Alan. Hil Yayınları, İstanbul.
Özçevik, A. ve Can, Z. Y. (2011). İşitsel Peyzaj Kavramı ve Kapalı Mekanların Akustik Konfor Değerlendirmesinde Kullanılabilirliği, Yıldız Teknik Üniversitesi Megaron Dergisi, 6(1), 52-59.
Rutledge, A. J. (1985). A Visual Approach to Park Design. John Wiley and Sons, New York.
Şişman, E. E. ve Gültürk, P. (2016). Tekirdağ Kent Merkezi Dış Mekân Tasarım Elemanlarının Antropometrik Açıdan İrdelenmesi, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 6(14), 1-12.
Şişman, E. E. ve Yetim, L. (2004). Tekirdağ Kentinde Donatı Elemanlarının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 5(1), 43-51.
TSE (1990). Oturma Bankları. Türk Standartları Enstitüsü, TS 7941, Ankara.
Yıldız, D. ve Şener, H. (2006). Binalarla Tanımlı Dış Mekanların Kullanım Değeri Analiz Modeli, İTÜ Dergisi/A Mimarlık, Planlama, Tasarım, 5(1), 115-127.
Yörük, İ., Gülgün, B., Sayman, M. ve Ünal Akkaya, F. (2006). Peyzaj Planlama Çalışmaları Kapsamında Ege Üniversitesi Kampüs Örneğindeki Peyzaj Donatı Elemanlarının Ergonometrik-Antropomet-rik Açıdan İrdelenmesi, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 43(1), 157-168.