XV. Asır Türk Dünyasının Bozkır Filozofu "Asan Kaygı"

Asan kaygı, 14-15. asırlar konar-göçer bozkır Türklüğünün yetiştirdiği büyük devlet adamı, Nogay-Kazak uruğlarının efsanevî bilge kişisidir. Altınordu devletinin son dönemlerinde ve Kazak hanlığının kurulduğu ilk yıllarda etkin bir devlet adamı olarak görülen Asan Kaygı, bilgisinin, yaşının ve tecrübesinin kemâle erdiği dönemden itibaren kendini konar-göçer Türk boylarının istikbaline adamış bir düşünce ve aksiyon adamıdır. İlerleyen yaşına rağmen uçsuz bucaksız bozkırları jelmaye adlı devesinin sırtında dolaşarak Kazak Türklerine jer üyek diye adlandırdığı dünya cennetini arayan bir tefekkür adamıdır.

Anahtar Kelimeler:

Asan Kaygı, Altınordu, Kazak Hanlığı, Jer üyek, Jelmaye

"Asan Kaygi’’: The Steppe Philosopher of the 15th Century Turkish World

Asan Kaygi was a great statesman and the legendary wise-man of Nogay-Kazakh clans, grown within the nomadic Turkish community in the 14th and 15th centuries. Asan Kaygi was an active statesman during the last period of Altmordu State and in the early period of the Kazakh Khanate. He was a man of thought and a man of service, who dedicated himself to the future o the nomadic Turkish clans since his education, training and maturity. He was also a man of thought, who travelled vast steppes on his camel called "jelmaye" despite his old age, looking for the paradise of the earth for Kazakh Turks, which he himself called as the "jer uyek".

Keywords:

Asan Kaygi, Altinordu, Kazakh Khanate, Jer uyek, Jelmaye,

PDF

___

Ahmetjanov, Marsel (2002), Nugay Ordası, Kazan: 2002, Maarif Neşriyatı.
Ay Zaman-ay Zaman-ay.Bes gasır Jırlaydı I (1992), Almati: Kazak SSR Gılım Akademiyası.
Batırlar Jırı VI (1990), Almatı: Kazak SSR Gılım Akademiyası Yayınlar.
Gabdullin, Malik (1996), Kazak Halkının Avız Edebiyatı, Almatı: Sanat yayınları.
Glıhov, Maksim (1997), Tatarica-Entsiklopediya, Kazan: Vatan Yayınları.
Iskakov, Burkit (1976), Kazak-Tatar Edebi Baylanıstarı (Damuv Kezenderi), Almatı: Kazak SSR Gılım Yayınları.
Kazak SSR Tarihı II (1983), Almatı: Kazak SSR Gılım Akademiyası.
Kazak Sovet Entsiklopediyası I (1972), Almatı: Kazak SSR Gılım Akademiyası.
Konıratbayev, Avelbek (1994), Kazak Edebiyatının Tarihı, Almatı:Sanat Yayınları.
Kurat, Akdes Nimet (1987), Rusya Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Kurban, Ali Hacı Halidoğlu (1910), Tevarih-i Hamse-i Şarki, Kazan: Örnek Matbaası.
Magavin, M (1993), Hrestomatiya Kazak Handıgı Devirindegi Edebiyat, Almatı: Ana Tili Yayınları.
Magavin, M (1991), Gasırlar Bederi;Edebi Zerttevler, AlmatıJazuvşı Yayınları.
Mınjan, Nıgmet (1994), Kazaktın Kıskaşa Tarihı, AlmatıJalın Yayınları.
Tilepov, Jumat (1994), Kazak Poeziyasının Tarihiliği, Almatı: Gılım Yayınları.
Togan, Z.Velidi (1981), Bugünkü Türkili 71ürkistan ve yakın Tarihi, İstanbul: Enderun Kitabevi.
Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi.Nogay Edebiyatı (2002), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
15-18. Gasırlardagı Kazak Poeziyası (1982), Almatı: Kazak SSR Gılım Akademiyası.
http://kygm.kultur.gov.tr 29 Ekim 2009.
http://www.haberkusagi.com 29 Ekim 2009.