Tanzimat Dönemi Türk Romanında Kadın Üzerine Tematik Bir İnceleme

Türk romanında kadın önemli bir unsur olarak karşımıza çıkar. Vaka içinde kadının rolü değişken olmakla beraber, hemen her romanda ka dına ehemmiyet verilir. Ayrıca, roman okuyucularının çoğunluğunu ka dınların oluşturması da bu tür içinde kadınlara daha çok yer verilmesini sağlar. Osmanlı kadınının toplum içerisindeki görünümü 19. yüzyıldan itibaren değişir. Okur-yazar oranının artmasıyla kadının kimlik arayı şı da hızlanır. Tanzimat dönemi Türk roman yazarları, özellikle Ahmet Mithat Efendi, romanlarında kadının eğitiminden hak ve hürriyetlerine kadar kadının toplumdaki yerini işler. Tanzimat döneminde Türk top lumunun sosyal hayatında önemli değişmeler görülür. Dönemin aile yapısında ve kadına bakışta farklılıklar dikkat çeker. Türk kadını ve erke ği, sosyal hayattaki rolleri bakımından tezat teşkil ederler. Türk erkeği, genel olarak dış dünyaya yönelik ve serbest bir yaşama sahiptir. Buna karşın kadın ise aile ile beraber anılmakta, yani evine bağlı kalmaktadır. Anahtar Kelimeler: Tanzimat edebiyatı, roman, sosyal değişme, Türk kadın

Anahtar Kelimeler:

Tanzimat edebiyatı, roman, sosyal değişme, Türk kadını

A Thematic Analysis on Women in the Turkish Novel of the Tanzimat Period

Turkey emerged as an important element in women’s novel. Although the role of women in the variable case, almost all women in the novel is given importance. Moreover, women constitute the majority of read ers of the novel also allows to give more space to women in this kind. 19 view of Ottoman women in society varies from century. Increasing the literacy rate of women being accelerated by the search for identity. The Turkish novel authors of the Tanzimat period, especially Ahmed Midhat Efendi, the novels of women rights and freedom of education to operate in place of women in society. Significant changes in the esdifferences in family structure and women at the period. Turkish men and women in terms of social life, the roles are in contrast. Turkish man and free to the outside world in general has a life. In contrast, women’s family together with the remembered, the house remains connected

Keywords:

: Literature of the Tanzimat, novel, social change, Turkish woman,

PDF

___

Ahmet Mithat Efendi (2000), Acâyib-i Âlem, Haz: Kazım Yetiş, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Ahmet Mithat Efendi (2002), Demir Bey yahut İnkişâf-ı Esrâr, Haz: M. Fatih Andı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
_____, (2003), Diplomalı Kız, Haz: M. Fatih Andı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Ahmet Mithat Efendi (2000), Dürdane Hanım, Haz: M. Fatih Andı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, Ahmet Mithat Efendi (2000),
Felatun Bey ile Rakım Efendi, Haz: Nejat Birinci, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
_____, (2001), “Felsefe-i Zenan”, Letaif-i Rivayat, Haz: Fazıl Gökçek-Sabahattin Çağın, İstanbul: Çağrı Yayınları.
_____, (2000), Hayret, Haz: Nuri Sağlam, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
_____, (2000), Henüz 17 Yaşında, Haz: Nuri Sağlam, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
_____, (2003), Jön Türk, Haz: Kazım Yetiş, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
_____, (2003), Mesâil-i Muğlâka, Haz: Kazım Yetiş, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları,
_____, (2000), Paris’te Bir Türk, Haz: Erol Ülgen, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
_____, (2000), Taaffüf, Haz: Ali Şükrü Çoruk, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
_____, (2000), Yeryüzünde Bir Melek, İstanbul, 1296, Birinci baskı. Haz: Nuri Sağlam, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Arık, Şahmurat (2005), Roman Yokuşunda Türkler, Ankara: Bizim Büro Basımevi.
Burcu, Ebru (2002), Tanzimat Dönemi Türk Romanında Kadın Üzerine Bir Değerlendirme Kadın/WOMAN 2000 Journal For Woman Studies C.3, S.2, KKTC.
Denizli, Selda (2004), Ahmet Mithat Efendi’nin Romanlarında Kadın Eğitimi Üzerine Bir İnceleme, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Orta Öğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
Esen, Nüket (2006), Modern Türk Edebiyatı Üzerine Okumalar, İstanbul: İletişim Yayınları.
_____, (1991), Türk Romanında Aile Kurumu (1870-1970), Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları.
Fatma Aliye Hanım (1996), Muhâdarât, Haz: H.Emel Aşa, İstanbul: Enderun Kitabevi.
Gökçek, Fazıl (2000), “Tanzimat Dönemi Roman ve Hikâyelerinde Kadın Erkek İlişkilerinin Düzenlenişi İle İlgili Bazı Tespitler” Türk Yurdu, 153–154, Mayıs-Haziran, s. 126–132.
Günay-Erkol, Çimen (2011), “Osmanlı-Türk Romanından Çağdaş Türk Romanına Kadınlık: Değişim ve Dönüşüm”, Türkiyat Mecmuası, C. 21/Güz.
Has-Er, Melin (2000), Tanzimat Devri Türk Romanında Kadın Kahramanlar, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Karabulut, Mustafa (2008), Batılılaşma Açısından Tanzimat Dönemi Türk Romanı, (Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı,Basılmamış Doktora Tezi), Elazığ.
Nabizade Nazım (1997), Zehra, Haz: Hüseyin Alacatlı, Ankara: Akçağ Yayınları.
Namık Kemal (1999), İntibah yahut Sergüzeşt-i Ali Bey, Haz: Seyit Kemal Karaalioğlu, İstanbul: İnkılap Yayınları.
Okay, Orhan (1991), Batı Medeniyeti Karşısında Ahmet Mithat Efendi, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Parlatır, İsmail (1987), Tanzimat Edebiyatında Kölelik, Ankara: TTK Yayınları.
Recaizade Mahmut Ekrem (1997), Araba Sevdası, Haz: Hüseyin Alacatlı, Ankara: Akçağ Yayınları.
Samipaşazade Sezai (1999), Sergüzeşt, Haz: Zeynep Kerman, Ankara: M.E.B. Yayınları.
Şemsettin Sami (2002), Taaşşuk-ı Tal’at ve Fitnat, Haz: Yakup Çelik, Ankara: Akçağ Yayınları.
Tanpınar, Ahmet Hamdi (1988), 19 uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi. Tanzimat I (1940),İstanbul: Maarif Matbaası.
Turan, Namık Sinan (2005), “Modernleşme Olgusunun Osmanlı Toplum Yaşamına Yansımaları ve Ta’addüd-i Zevcat (Çokeşlilik) Sorunu”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 7, İstanbul.
Türkdoğan, Orhan (2004), Milli Kültür, Modernleşme ve İslam, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayınları.