Neslihan KESKİN KOÇ

Tâhirü'l-Mevlevî'nin Hilye'sine Göre Mevlânâ

Arap edebiyatındaki şemaillerden ve hadis-i şeriflerden doğan, "süs, bezek, vasıflandırmak, yaratılış, suret, sıfat" gibi anlamlara gelen hil~ ye, edebî tür terimi olarak Hz.Muhammed'in fizikî ve ruhî özelliklerini anlatan eserlere verilen addır ve hilyeA sa'âdetAıilyeA şerîfAilyeA nebeviye adlarıyla da anılır. Hilye türü, Türk edebiyatında çok rağbet görmüş, Hz. Muhammed'le birlikte diğer peygamberler, Dört Halife, Aşere-i Mübeşşere, din ve tarikat büyükleri için de yazılmıştır. Yüzyıllar boyunca eserleriyle okuyucuyla buluşan büyük mutasavvıf Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'ye (1207-1273) duyulan sevgi ve saygı, Lütfî Çelebi (Ö.1737), Ali Rızâ Efendi (Ö.1905), Tâhirü'l-Mevlevî (1877-1951) gibi şairler tarafından kaleme alman başka bir hilye türünü ortaya çıkarmıştır: Hilye-i Mevlânâ. Yazımızda, Tâhirü'l-Mevlevî'nin (1877-1951) HilyeA HazretA Mevlânâ'sı şekil ve içerik olarak incelenerek, Mevlânâ'mn bu eserde belirtilen özellikleri kaynaklardaki bilgiyle karşılaştırılmıştır. Yazımızın sonunda, 197 beyitten oluşan eserin Konya Mevlana Müzesi'nde bulunan yazma nüshasından tıpkıbasımı ve çeviri yazısı karşılıklı olarak sunulmuştur.

Mevlana According to Tâhiru'l-Mevlevî's Hilye

Hilye has several meanings like "ornament, decoration, to qualify, cre-ation, duplicate, quality" rising from the features and sayings of the Prophet in the Arab literatüre and is the name given as a literary term to the works that describe the physical and psychological features of the Prophet Mohammed. it is also called as hilyeA saadet, hilyeA jeri/and hilyeA nebeviye. Hilye type is written for the Prophet Mohammed and the other Prophets, the Four Caliphs, AşereA Mübeşşere and the great religious priors. The affection and respect shown to Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî (1207-1273), the great mystic who got together with the readers through his works, brought out another type of hilye written by the po-ets like Lütfî Çelebi (d. 1737), Ali Rızâ Efendi (d. 1905), Tahirü'l-Mevlevî (1877-1951). In our Hilye-i Mevlânâ article, by studying Tâhirü'l-Mevlevî's Hilye-i Mübâreke-i Mevlânâ in terms of form and content, the features of Mevlânâ are compared with the information in the resources. At the end of our article, the facsimile copy in Konya Mevlânâ Museum and the translation of the work consisting 197 couplets are presented reciprocally.

PDF

___

Eflâkî, Şemseddin Ahmed (1986-1987), Menâkibu'l-Ârifîn, Ariflerin Menkıbeleri, c.1-11, trc. Tahsin Yazıcı, İstanbul.
Ferîdûn bin Ahmed-i Sipehsâlâr (1977), Mevlâna ve Etrafındakiler, trc. Tahsin Yazıcı, İstanbul.
Güngör, Zülfikar (1994), TahirüPMevlevî(Olgun) Hayatı, Eserleri ve DinîEdebiyatla İlgili Şiirleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1994.
Hakânî Mehmet Bey Hilye-i Saadet (2005), haz. İskender Pala, İstanbul.
Hidayetoğlu, Selahaddin (2005), Hazreti Mevlâna Muhammed Celâleddîn-i Rûmî, Hayatı ve Şahsiyeti, Konya Kılıçlı, Mustafa, "Hilye", TDVİslam Ansiklopedisi, C.18 s.44-47.
Mecmûa-i Medâyih-i Mevlâna, haz.Vâsıf, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, O. Ergin Yazmaları, No. 54, vr. lb-6a.
Mecmûa-i Medâyih-i Mevlâna, haz.Vâsıf, Mevlâna Müzesi Kütüphanesi, No. 2163, vr. lb-6a.
Mevlâna Celâleddîn-i Rûmî Şerh-i Mesnevî(1971), haz. Tâhirü'l-Mevlevî, İstanbul, c.1-13.
Olgun, Tâhir (1995), Çilehane Mektupları Tâhirüî-Mevlevi'nin Mevlevi Çillesi Hatırat ve Tahassüsatını Havi Olarak Ahmet Remzi Dede'ye Mektuplar, haz. Cemal Kumaz-Gülgun Erişen, Ankara.
Olgun, Tâhir (1995), Divan Edebiyatının Bazı Beyitlerinin İzahına Dair Edebî Mektuplar haz. Cemâl Kurnaz, Akçağ Yay., Ankara.
Olgun, Tâhir (1998), Müslümanlıkta İbadet Tarihi, haz. Cemal Kurnaz, Ankara.
Pala, İskender, Hakanî Mehmed Bey Hilye-i Saadet, İstanbul 2005.
Sultan Veled (1976), İbtidâ-nâme, trc. Abdülbâki Gölpmarh, Ankara.
Şentürk, Ahmet Atilla (1991), Tâhirü'l-Mevlevî Hayatı ve Eserleri, İstanbul.
Tâhirü'l-Mevlevî (1990), Matbuat Alemindeki Hayatım ve İstiklal Mahkemeleri, Ankara.
Tâhirü'l-Mevlevî (1973), Edebiyat Lügati, Enderun Kitabevi, İstanbul, s.6-11.
Tâhirü'l-Mevlevî (1315), Mir'ât-ı Hazret-i Mevlâna, İstanbul.
www.mevlanader.org.
www.aksiyon.com.tr, Aksiyon Haftalık Haber Dergisi Arşivi, "Herkes Kendi Mevlanası'nı Çiziyor"(haz.Olkü Özel Akagündüz), S.576, 12.19.2005.