Zehra GÖRE

Lutfî Muhammed Efendinin“Hilye-i Hazret-i Mevlânâ”sı

Hilye, Hz. Peygamberin vasıflarını ihtiva eden eser ya da levhaları ifade etmek için kullanılan bir ıstılahtır. Başta Tirmizî’nin Şemâil’i olmak üzere diğer bazı şemâiller, hilyenin Türk edebiyatında da dinî nitelikli bir tür olarak doğmasına kaynaklık etmiştir. Hz. Peygamberin vasfında olan bu eserler zamanla diğer peygamberler, dört halife, din ve tarikat büyükleri için de yazılmıştır. Adına hilye yazılan şahsiyetlerden biri de Hz. Mevlânâ’dır. Mevlevi şâirler tarafından kaleme alınan bu eserler, genel olarak Hilye-i Mevlânâ adı altında gösterilmektedir. Manisa Mevlevihanesi şeyhlerinden Lutfî Muhammed Efendi, Mevlânâ’nın hilyesini yazan şâirlerdendir. Hilye-i Hazret-i Mevlânâ adlı mesnevisinde şâir, Mevlânâ’nın fizikî ve ahlakî vasıflarını anlatır, ona övgülerde bulunur. Bu çalışmada, hilyenin özelliklerine kısaca değinilecek, Lutfî Muhammed Efendi ve onun eseri Hilye-i Hazret-i Mevlânâ söz konusu edilecektir.

Lutfi Muhammed Efendi’s “Hilye-i Hazret-i Mevlâna”

Hilye is a term used to denote works or framed inscriptions containing attributes of prophets. Tirmizi’s Şemâil, or outward appearances, on top of all and some other şemâils ensured emergence of hilye as a religious genre in Turkish literature. Written initially to describe the attributes of Prophet Muhammad only, these works later came to be written for ot-her prophets, the four caliphs and other important men of religion and religious orders. One of the persons in whose name a hilye was written was Rumi. Written by poets of the Mevlevi order, these works are often referred to as Hilye-i Mevlâna (Rumi). Lutfi Muhammed Efendi, who is a sheikh at Manisa Mevlevi lodge, is one of the poets who wrote Mevlana’s hilye. The poet describes Mevlana’s physical and moral qualities and praises him in the work entitled “Hilye-i Hazret-i Mevlana”. In present study, qualities of hilye will be examened briefly and Lutfi Muhammed Efendi and his work “Hilye-i Hazret-i Mevlana” will be described.

PDF

___

Âbidin Paşa (1324), Tercüme ve Şerh-i Mesnevi-i Şerif (Eski Yazı), C. I, İstanbul: Mahmud Bey Matbaası, Kütüphane-i İrfan.
Ahmed Eflâkî (2001), Âriflerin Menkıbeleri I, (Çev. Tahsin Yazıcı), İstanbul: MEB Yayınları.
Ayan, Hüseyin (1981), Cevrî, Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Divanının Tenkidli Metni, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
Bayraktar, İbrahim (1990), Hz. Peygamberin Şemâili, İstanbul: Seha Yayınları.
Erke, Ülkü, “Herkes Kendi Mevlana’sını Çiziyor”, www.aksiyon.com.tr/detay.php?id=23031.
Füruzanfer, Bediüzzaman (1963), Mevlâna Celâleddîn (Çev. F. Nafiz Uzluk), Şark İslâm Klasikleri İçin Yardımcı Eserler: 2, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Genç, İlhan (2000), Esrar Dede, Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviyye, Ankara: AKM Yayınları.
Horata, Osman (1998), Esrar Dede, Hayatı-Eserleri, Şiir Dünyası ve Dvanı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Karahan, Abdülkadir (1967), “Eski Edebiyatımızda Mevlânâ Sevgisi”, Çağrı, C. 12, Konya, s.5-7.
Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli (1993), (hzl. Hayrettin Karaman vd.), Ankara: TDV Yayınları.
Lutfî Muhammed Efendi, Hilye-i Hazret-i Mevlânâ, Atıf Efendi Yazma Eser Kütüphanesi, Nu: 2256.
Muallim Naci (1995), Lugat-i Naci, İstanbul: Çağrı Yayınları.
Pakalın, Mehmet Zeki (1971), “Hilye”, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: MEB Yayınları, s. 842.
Sipehsalar Feridun b. Ahmed (1331), Risale-i Sipehsalar ve Menâkıb-ı Hazret-i Hüdavendi-gar (M. Bahârî Tercümesi), Der-saadet.
Şemseddin Sâmi (1317), Kâmûs-ı Türkî, Der-saadet: Çağrı Yayınları.
Uzluk, Şehabettin (Tarihsiz), Mevlânâ’nın Ressamları, Konya: Konya Halkevi Güzel Sanatlar Komitesi Yayınları.
Uzun, Mustafa (1998), “Hilye”, TDVİA, C. 18, İstanbul: TDV Yayınları, s.44-47.
Ünver, İsmail (1986), Neşâtî, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Yılmaz, Kâşif (2001), Güftî ve Teşrifatü’ş-Şuarâsı, Ankara: AKM Yayınları.
Ziya, Şakir (1943), Hazret-i Mevlânâ, İstanbul: Ahmet Sait Matbaası.