Kahramanmaraş Kentinde Tarihsel Konutlar ve Turizm

ÖZ Belirli bir topluluğa ait olan ve o toplumun değer yargılarını taşıyan maddi ve manevi ögeler kültürü oluşturmaktadır. Bu kültür ögeleri önceki nesillerden günümüz nesline somut ve soyut miras olarak aktarılır. Somut kültürel mirasın en önemlilerinden birisi de tarihi yapılardır. Günümüzde kültürel mirasın önemsenip, korunması ve tanıtılması konusu büyük önem taşımaktadır. Çünkü kültürel değerlere gerekli özen gösterilmediğinde yerel halkın sahip olduğu tüm ögeler de değersiz bir hale gelecektir. Ayrıca kültürel ögeler bölgesel olduğu kadar ülke ve dünya bazında da sosyo-ekonomik anlamda çok büyük potansiyele sahiptir. Kültürel miras değerleri ile şehirler kendi özgün kimliklerini koruyabilmekte, gençler geçmişten günümüze bir bağ kurabilmekte ve sahiplenme duygusunu yaşayabilmektedir. Bu nedenle bir yörenin kültürel miras değerlerinin zenginliği o yörenin hem ekonomik hem sosyal yapısını değiştirecek hem de bu bağlamda turizmi geliştirecektir. Kahramanmaraş gibi kadim bir şehrin bu mirası iyi değerlendirmesi kaçınılmaz olmalıdır. Kahramanmaraş’ta şehrin geleneksel mimarisini oluşturan ve günümüze kadar ulaşan tarihi konutların önemli bir bölümü özellikle Osmanlı’nın son döneminde, on dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısından itibaren yapılmaya başlanmıştır. Bu konutlar yarı kâgir- yarı ahşap ve karma sistem olarak inşa edilmiştir. Şehirdeki tarihi konutlar eski yerleşmeler olan Onikişubat ilçesi Mağralı ve Yörükselim mahalleleri ile Dulkadiroğlu ilçesine bağlı Kayabaşı, Kurtuluş, Ekmekçi, Gazipaşa, Divanlı, İsa Divanlı, Turan ve Fevzi Paşa mahallelerinde yoğun olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışma üç bölgenin kavşak noktasında gerek tarihi gerekse coğrafi anlamda birçok medeniyete ev sahipliği yapmış tarihi kent dokusu içindeki Kahramanmaraş’ta yürütülmüştür. Kentte yer alan tarihi konutların geçmişi ve mimari yapısı ile turizme sunulması ve çekici bir öge olarak kullanılması kentin turizm cazibesini arttıracaktır. Dolayısıyla çalışma kentteki tarihi konutların kültür turizmi anlamında günümüzdeki mevcut durumlarını ortaya koymak ve tarihi konutların kültürel miras turizmi açısından yerel halkın algı ve tutumları çerçevesinde değerlendirilmesi üzerine bir bakış açısı oluşturmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen bir anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Bölgedeki kültürel değerlere bağlı olarak Kahramanmaraş’ta yer alan belli başlı konutların belirgin özellikleri incelenmiştir. Yerel halkla birebir mülakatlar yapılmıştır. Çalışmaya katılan yerel halk tarihi konutların turizm amaçlı tanıtılmasının gerekliliği konusunda olumlu görüşe sahiptir. Konutların restorasyon yapılarak kullanılması, özellikle de konut şeklinde değil otel, kafe ya da müze tarzında kullanılması gerektiğini belirtmiştir. Dolayısıyla hem kültürel değerlerin korunması hem de bu değerlerden ekonomik girdi sağlanması konusuna önem verilmektedir. Kahramanmaraş’ın çok eski bir yerleşim olması vasfıyla birçok tarihi konutun bulunduğu ve yerel halkın tarihi konutların turizm amaçlı kullanılabilmesi konusunda oldukça duyarlı oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Kentte tarihi konutlar örnekleminden diğer kültürel ögelerin korunup turizme kazandırılması konusunda önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Turizm, kültür turizm, kültürel miras, tarihi konut, Kahramanmaraş

Historical Residences and Tourism in Kahramanmaras City

Material and spiritual elements belonging to a certain community and bearing the values of that society constitute the culture. These cultural elements are transferred from previous generations to today’s generation as concrete and intangible heritage. One of the most important concrete cultural heritage is historical buildings. Today, the issue of caring, protecting and promoting cultural heritage is of great importance. Because if the cultural values are not taken due care, all the items owned by the local people will become worthless. In addition, cultural elements have a great potential in socio-economic terms on a regional basis, as well as on a country and world basis. Cities can preserve their unique identity with cultural heritage values, young people can establish a bond from past to present and experience a sense of ownership. For this reason, the richness of a region’s cultural heritage values will change both the economic and social structure of that region and develop tourism in this context. It should be inevitable for an ancient city like Kahramanmaras to make good use of this heritage. An important part of the historical residences that constitute the traditional architecture of the city in Kahramanmaras and have survived to the present day, especially in the last period of the Ottoman Empire, started to be built from the second half of the nineteenth century. These houses were built as half masonry, half timber and mixed system. The historical residences in the city are frequently encountered in Onikişubat district and especially in Kayabaşı, Kurtuluş, Ekmekçi, Gazipaşa, Divanlı, İsa Divanlı, Turan, Fevzi Paşa and Yörük Yükselim districts, which are the old settlements of Dulkadiroğlu district. The study was carried out in Kahramanmaras within the texture of the historical city, which has hosted many civilizations both historically and geographically, at the crossroads of three regions. Presenting the historical residences in the city to tourism with their past and architectural structure and using them as an attractive item will increase the tourism attraction of the city. Therefore, the study was carried out in order to reveal the current situation of the historical residences in the city in terms of cultural tourism and to create a perspective on the evaluation of historical residences in terms of cultural heritage tourism within the framework of the perceptions and attitudes of the local people. In the study, a questionnaire application developed by the researcher was used as a data collection tool. Depending on the cultural values in the region, the characteristics of the main houses in Kahramanmaras have been examined. One-on-one interviews were conducted with local people. Local people participating in the study have a positive opinion about the necessity of promoting the residences for tourism purposes. She stated that the houses should be used by restoration, especially in the style of a hotel, cafe or museum, not as a residence. Therefore, importance is attached to both the protection of cultural values and the provision of economic input from these values. It has been concluded that, as Kahramanmaras is a very old settlement, there are many historical residences and local people are very sensitive about the use of historical residences for tourism purposes. In the sample of historical residences in the city, suggestions were made on the protection of other cultural elements and bring them into tourism.

Keywords:

Tourism, cultural tourism, cultural heritage, historical residence, kahramanmaras,

PDF

___

Alaeddinoğlu, Faruk ve Aliağaoğlu, Alparslan (2005). “Turizmde Planlama ve Türkiye’de Turizm Planlaması: Turizm Planlarının Etkinliği ve Başarılarına İlişkin Bir Değerlendirme”, Erdem Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, 15 (43), s. 87-118.
Altunel, Mustafa Cevdet ve Kahraman, Nüzhet (2012). “Kültür Turisti Tipolojilerinin Belirlenmesi: İstanbul Örneği”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 23 (1), s. 7-18.
Birinci, Salih., Kaymaz, Çağlar. Kıvanç. ve Camcı, Aykut. (2017). Kültür Turizmi Açısından Harran İlçe Merkezi ve Geleneksel Kubbe Meskenleri (Şanlıurfa). Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12 (3), 93-118.
Boniface, Piriscilla., Fowler, Peter. J. (1993). Heritage and Tourism in ‘The Global Village’, London: Routledge.
Büyüköztürk, Şener (2010). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Claveria, Oscar, Monte, Enric, ve Torra, Salvador (2015). “Common Trends in İnternational Tourism Demand: Are they Useful to İmprove Tourism Predictions?”, Tourism Management Perspectives, 16, s. 116-122.
Council of Europe (2005). Council of Europe Framework Convention on the Value of Cultural Heritage for Society, Faro 27.10.2005. Web: https:// rm.coe.int/1680083746
Çetin, Turhan (2010). “Cumalıkızık Köyünde Kültürel Miras ve Turizm Algısı”. Milli Folklor, 22 (87), s. 181- 190.
Diker, Oğuz ve Deniz, Taşkın (2016). Coğrafya ve Tarih Perspektifinden Somut Kültürel Miras ve Türkiye (2.Baskı), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, ISBN:978-605-318-756-1.
Doğaner, Suna (2013).Türkiye Kültür Turizm. İstanbul: Doğu Kitapevi,2. Baskı
Emekli, Gözde (2006). “Coğrafya, Kültür ve Turizm: Kültürel Turizm”. Ege Coğrafya Dergisi, 15, s. 51-59.
Erşan, Rümeysa Reyna ve Demirarslan, Deniz (2020). “Tarihi Yapılarda Sürdürülebilirlik İlkesi Bağlamında Eskişehir Odunpazarı Evleri”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 187-213.
Eshilki, Sajad Alipour ve Kaboudi, Mahdi (2012), “Community Perception of Tourism Impacts and Their Participation in Tourism Planning: A Case Study of Ramsar, Iran”. Procedia, Social and Behavioral Sciences, 36, s. 333-341.
Eyicil Ahmet (2001). “Kahramanmaraş İlinin Tarihçesi”, Ben Maraş’ı Böyle Gördüm, (Editör: Metin Şirikçi), Ankara: Yusuf Basımevi.
Göğebakan, Yüksel. (2015). “Dünya Üzerindeki Kültürel Varlıkların Turizme ve Ekonomiye Katkısı.” Anadolu Üniversitesi Sanat & Tasarım Dergisi, 5(9): 48-70.
Gökhan, İlyas (2001). Başlangıçtan Günümüze Maraş Tarihi, Kahramanmaraş: Ukde Yayınları.
Gündüz, Emel, Yüksel, Bekir ve Avcı, Muharrem (2017). “Sürdürülebilir Kalkınmada Turizmin Yeri ve Önemi: Kastamonu Örneği”, 1.Uluslararası Sürdürülebilir Turizm Kongresi, (2017-23-25 Kasım). s. 447-457.
Jamieson, Walter (2000). “The Challenges of Sustainable Community Cultural Heritage Tourism”, UNESCO Workshop on Culture, Heritage Management and Tourism in Bhaktapur, 9 Nisan, Nepal, s. 1-10.
Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi (2020). https://kahramanmaras.bel. tr/kahramanmaras
Kahramanmaraş İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, (2020 ). https:// kahramanmaras.ktb.gov.tr/
Karademir, Nadire, Sandal, Ersin Kaya ve Urhan, Fatma Betül (2018). “Sağlık Turizmi Açısından Ekinözü İçmeleri”. Turkish Studies, 13 (3), s. 409-432.
Loulanski, Tolina ve Loulanski, Vesselin (2011). “The Sustainable Integration of Cultural Heritage and Tourism: a Meta –Study”, Journal of Sustainable Tourism, 19 (7), s.837- 862.
Lussetyowati, Tutur. (2015). “Preservation and Conservation through Cultural Heritage Tourism Casse Study: Musi Rivearside Palembang”, Procedia-Social and Behavoiural Sciences, 184, 401-406.
Lynch, M., Duinker, P. N., Sheehan, L.R. ve Chute, J. E. (2011). “The demand for Mi’kmaw Cultural Tourism: Tourist Perspectives”. Tourism Management, 32 (5), s. 977-986.
Mckercher, Bob ve Cros, Hilary du (2002). Cultural Tourism, The Partnership Between Tourism And Cultural Heritage Management, The Hawort Pres, New York.
Meydan-Uygur, Selma ve Baykan, Eda (2007). “Kültür Turizmi ve Turizmin Kültürel Varlıklar Üzerindeki Etkileri”, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, s. 30-49.
Okuyucu, Ayşe ve Somuncu, Mehmet (2012). “Kültürel Mirasın Korunması ve Turizm Amaçlı Kullanılmasında Yerel Halkın Algı ve Tutumlarının Belirlenmesi: Osmaneli İlçe Merkezi Örneği”, Ankara Üniversitesi, Çevrebilimleri Dergisi, 4 (1), s. 37-51.
Ölçer-Özünel, Evrim (2011). “Kültür Turizminde “Yöresel” ve “Otantik” Olanı Sorgulamak ve Tüketilmiş Mekânları Yeniden Üretmek Üzerine”. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6 (4), s. 255-262.
Özaltın-Türker, Gülay ve Türker, Ali (2014). “Yerel Halkın Turizm Etkilerini Algılama Düzeyi Turizm Desteğini Nasıl Etkiler: Dalyan Destinasyonu Örneği”. Electronic Journal of Vocational Colleges, 4 (1), s. 81-98.
Özdemir, Nebi (2012). Kültür Ekonomisi ve Yönetimi, Ankara: Grafiker Yay.
Özdemir, Nebi (2018). “Geleneksel Bilgi ve Kültür Ekonomisi”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies 18/1,s. 1-28.
Özdemir, Nebi ve Özdemir, Ecem (2020). “Yaratıcı kentler ve yaşayan kültür”, Uluslararası Halk Bilimi Araştırmaları Dergisi, 3 (4).
Paköz, Aslıhan Ece (2016). “Geleneksel Maraş Evleri”, Vakıflar Dergisi, 45, s. 209-234.
Polat, Cavit (2017). “Kahramanmaraş Geleneksel Konut Mimarisinde Mimariye Bağlı Süsleme Özellikleri”, Sanatta Yeterlik Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Isparta.
Prentice, Richard (2005) “Heritage: a Key Sector in the “New” Tourism”. In G. Corsane (ed.), Heritage, Museums and Galleries: An Introductory Reader, New York: Routledge, s. 243–56.
Rabbiosi, Chiara (2019). “The Frictional Geography of Cultural Heritage. Grounding the Faro Convention into Urban Experience in Forlì, Italy”, Social & Cultural Geography, DOI: 10.1080/14649365.2019.1698760, s. 1-18.
Sandal, Ersin Kaya ve Karademir, Nadire (2011). “Kahramanmaraş’ta Rekreasyon Alanlarının Kullanımının Sosyo-ekonomik Faktörlerle İlişkisi”, E-Journal Of New World Sciences, 6 (4), ISSN:1306-3111.
Silberberg, Ted (1995). “Cultural Tourism and Business Opportunities for Museums and Heritage Sites”, Tourism Management, 16, s. 361-365.
Timothy, Dallen J. ve Nyaupane, Gyan P. (2009), Cultural Heritage and Tourism in Devoloping World: A Regional Perspective, Routledge, New York.
TÜİK, (Türkiye İstatistik Kurumu), (2020). https://www.tuik.gov.tr/
Uluganlıgil, Büşra ve Altunkasa, M. Faruk (2020). “Kahramanmaraş Kentsel Sit Alanının Mekânsal Kimlik Açısından Değerlendirilmesi”, Ç.Ü Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 39-9, s.57-65.
Zeren, Mine.Tanaç. (2019), Tarihi Çevrede Yeni Ek ve Yeni Yapı Olgusu, İstanbul: Yalın Yayıncılık.
https://mapio.net/pic/p-15205393/
https://www.unesco.org.tr/Pages/125/122/UNESCO-D%C3%BCnya- Miras%C4%B1-Listesi