ÖRGÜTSEL SİNİZMİN İŞTEN AYRILMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNDE TÜKENMİŞLİĞİN ARACI ROLÜNÜN İNCELENMESİ

Bu çalışmanın amacı örgütsel sinizmin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde tükenmişliğin aracı rolünün olup olmadığını ortaya koymaktadır. Elde edilen veriler anket yöntemi yardımıyla toplanmış ve daha sonra SPSS programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Kayseri Organize Sanayi Bölgesinde faaliyet gösteren imalat işletmelerinde görev yapan çalışanlar araştırmanın evrenini, bu fabrikalarda çalışan ve rassal yöntemle seçilmiş 391 kişi ise araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda örgütsel sinizmin bilişsel, duygusal ve davranışsal alt boyutlarının hepsinin işten ayrılma niyeti üzerinde pozitif ve anlamlı etkisi olduğu ortaya konulmuştur. Yapılan aracılık etkisi analizinde ise örgütsel sinizmin bilişsel ve davranışsal alt boyutu, işten ayrılma niyetine etki ederken tükenmişliğin alt boyutları olan duygusal tükenme ve kişisel başarı hissinin kısmi olarak aracılık ettiği belirlenmiştir. Örgütsel sinizmin duygusal alt boyutu, işten ayrılma niyetine etki ederken tükenmişliğin sadece duygusal tükenme alt boyutunun kısmi aracılık görevi gördüğü ortaya çıkmıştır. Son olarak örgütsel sinizmin alt boyutları, işten ayrılma niyetine etki ederken tükenmişliğin duyarsızlaşma alt boyunun ise herhangi bir aracılık etkisinin olmadığı ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Örgütsel Sinizm, İşten Ayrılma Niyeti, Tükenmişlik

EXAMINATION OF THE MEDIATING ROLE OF BURNOUT IN THE EFFECT OF ORGANIZATIONAL CYNICISM ON TURNOVER

The aim of this study is to reveal whether burnout has a mediating role in the effect of organizational cynicism on turnover intention. The obtained data were collected with the help of the questionnaire method and then analyzed through the SPSS program. The staff working in manufacturing organizations operating in the Kayseri Organized Industrial Zone constitute the universe of the research, and 391 randomly selected people working in these factories constitute the sample of the research. As a result of the research, it was revealed that all of the cognitive, emotional and behavioral sub-dimensions of organizational cynicism had a positive and significant effect on the intention to leave. In the analysis of the mediation effect, it was determined that while the cognitive and behavioral sub-dimensions of organizational cynicism affect the intention to leave, emotional exhaustion and personal accomplishment, which are the sub-dimensions of burnout, are partially mediated. It has been revealed that while the emotional sub-dimension of organizational cynicism affects the intention to leave, only the emotional exhaustion sub-dimension of burnout acts as a partial mediator. Finally, it was determined that while the sub-dimensions of organizational cynicism affected the intention to leave, the depersonalization sub-dimension of burnout did not have any mediation effect.

Keywords:

Organizational Cynicism, Turnover Intention, Burnout,

PDF

___

Abraham, F. R. (2000). Organizational cynicism: Bases and consequences. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126(3), 269–292.
Akhigbe, O. J., & Gail, O. J. (2017). Job burnout and organizational cynicism among employees in Nigerian banks. European Scientific Journal, ESJ, 13(22), 125-140.
Aktuna, H. C. (2020). Örgütsel Adaletin Örgütsel Sinizm Üzerindeki Etkisi: Paraya Yönelik Tutumun Düzenleyici Rolü (Doktora tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Andersson, L. M. (1996), Employee cynicism: An examination using a contract violation framework. Human Relations, 49(11), 1395-1418.
Andersson, L. M., ve Bateman, T. S. (1997). Cynicism in the workplace: Some causes and effects. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 18(5), 449- 469.
Angerer, J. M. (2003). Job burnout. Journal of Employment Counseling, 40(3), 98-107.
Ardıç, K., ve Polatcı, S. (2008). Tükenmişlik sendromu akademisyenler üzerinde bir uygulama (GOÜ Örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 69-96.
Arı, G. S., ve Bal, E. Ç. (2008). Tükenmişlik kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(1), 131-148.
Bakker, A. B., ve Costa, P. L. (2014). Chronic job burnout and daily functioning: A theoretical analysis. Burnout Research, 1(3), 112-119.
Balay, R., Kaya, A. ve Cülha, A. (2013). Örgüt kültürü ve örgütsel sinizm ilişkisi, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2), 123-144.
Barak M., Nissly J. A. ve Levin, A. (2001). Antecedents to retention and turnover among child welfare, social work, and other human service employees: What can we learn from past research? A review and metanalysis. Social service review, 75(4), 625-661.
Bedeian, A. G. (2007). Even if the tower Is “Ivory,” It Isn't “White:” Understanding the consequences of faculty cynicism. Academy of Management Learning & Education, 6(1), 9-32.
Bhakar, S. S., Bhakar, S., ve Bhakar, S. (2013). Relationship between country of origin, brand image and customer purchase intentions. Far East Journal of Psychology and Business, 10(2), 25-47.
Bowen, D. E. (1982). Some unintended consequences of intention to quit. Academy of Management Review, 7(2), 205-211.
Brandes, P, Dharwadkar, R. and Dean, J. W. (1999). Does organizational cynicism matter? Employee and supervisor perspectives on work outcomes. Eastern Academy of Management Proceedings, 2(1), 150-153.
Brandes, P. M. (1997). Organizational Cynicism: Its Nature, Antecedents, and Consequences (The Degree of Doctor of Philosophy) University of Cincinnati.
Budak, G., ve Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 95-108.
Chiaburu, D. S., Peng, A. C., Oh, I. S., Banks, G. C., & Lomeli, L. C. (2013). Antecedents and consequences of employee organizational cynicism: A meta-analysis. Journal of Vocational Behavior, 83(2), 181-197.
Chiu, S. F., ve Tsai, M. C. (2006). Relationships among burnout, job involvement, and organizational citizenship behavior. The Journal of Psychology, 140(6), 517-530.
Cho, D. H. ve Son, J. M. (2012). Job embeddedness and turnover intentions: An empirical investigation of construction IT industries. International Journal of Advanced Science and Technology, (40), 101-110.
Cohen, G., Blake, R. S., ve Goldman, D. (2016), Does turnover intention matter? Evaluating the usefulnes of turnover intention rate as a predictor of actual turnover rate. Review of Public Personnel Administration, 36(3), 240-263.
Cordes, C. L., ve Dougherty, T. W. (1993). A review and an integration of research on job burnout. Academy of Management Review, 18(4), 621-656.
Cotton, J. L., ve Tuttle, J. M. (1986). Employee turnover: A meta-analysis and review with implications for research. Academy of management Review, 11(1), 55-70.
Dean Jr, J.W., Brandes, P. ve Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. The Academy of Management Review, 2(23), 341-352.
Eaton, J. A. (2000). A Social Motivation Approach to Organizational Cynicism. (Master Thesis) York University.
Eren, E. (2012). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, 13. Baskı, Beta Yayınevi.
Eroğlu, Ş. G. (2014). Örgütlerde duygusal emek ve tükenmişlik ilişkisi üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 147-160.
Göktepe, A. K. (2016). Tükenmişlik Sendromu: Tüketmeyin, Tükenmeyin. İstanbul: Nesil Yayın Grubu.
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., ve Anderson, R. E. (2010). Multivariate Data Analysis (7th Ed.), Pearson.
Harris, L. M., ve Baldwin, J. N. (1999). Voluntary turnover of field operations officers: A test of confluency theory. Journal of Criminal Justice, 27(6), 483-493.
Hayes, A. F. (2013). Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis: A Regression-Based Approach. Guilford Press.
Hazell, K. W. (2010). Job Stress, Burnout, Job Satisfaction, and Intention to Leave Among Registered Nurses Employed in Hospital Settings in the State of Florida (The Degree of Doctor of Philosophy). Lynn University.
Holloway, D., ve Wallinga, C. R. (1990). Burnout in child life specialists: The relation of role stress. Children's Health Care, 19(1), 10-18.
Jackson S. E., Schwab R. L. ve Schuler R. S. (1986). Toward an understanding of the burnout phenomenon. Journal of Applied Psychology, November, 71(4), 630-640.
Kahill, S. (1988). Symptoms of professional burnout: A review of the empirical evidence. Canadian Psychology/Psychologie canadienne, 29(3), 284-297.
Kalağan, G. (2009). Araştırma Görevlilerinin Örgütsel Destek Algıları ile Örgütsel Sinizm Tutumları Arasındaki İlişki (Yüksek lisans tezi), Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Karacaoğlu, K., ve İnce, F. (2012). Brandes, Dharwadkar ve Dean'in (1999) örgütsel sinizm ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması: Kayseri Organize Sanayi Bölgesi örneği. Business & Economics Research Journal, 3(3), 77-92.
Karcıoğlu, M. S., ve Naktiyok, A. (2015). Örgütsel ortamda algılanan güven düzeyinin sinizm üzerindeki rolü: Atatürk Üniversitesi idari personeli üzerinde bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 19-34.
Kayseri. (2022, Haziran 5). İş ve çalışma hayatı. http://www.kayseri.gov.tr/is-ve-calisma-hayati Khan, M. A. (2014). Organizational cynicism and employee turnover intention: Evidence from banking sector in Pakistan. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences (PJCSS), 8(1), 30-41.
Kirschenbaum, A., ve Weisberg, J. (2002). Employee's turnover intentions and job destination choices. Journal of organizational behavior, 23(1), 109-125. Lambert, E. G. (2006). I want to leave: A test of a model of turnover intent among correctional staf, Applied Psychology in Criminal Justice, 2(1), 57–83.
Lee, R. T., ve Ashforth, B. E. (1993). A further examination of managerial burnout: Toward an integrated model. Journal of Organizational Behavior, 14(1), 3-20.
Leiter, M. P., ve Maslach, C. (1988). The impact of interpersonal environment on burnout and organizational commitment. Journal of organizational behavior, 9(4), 297-308.
Lu, A. C. C., ve Gursoy, D. (2016). Impact of job burnout on satisfaction and turnover intention: do generational differences matter?. Journal of Hospitality & Tourism Research, 40(2), 210-235.
Mantere, S., ve Martinsuo, M. (2001). Adopting and questioning strategy: Exploring the roles of cynicism and dissent. In 17th EGOS-Europen Group for Organisation Studies Colloquium.
Maslach, C., Schaufeli, W. B., ve Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, (52), 397-422.
Maslach, C., ve Goldberg, J. (1998). Prevention of burnout: New perspectives. Applied and Preventive Psychology, 7(1), 63-74.
Maslach, C., ve Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
Maslach, C., ve Jackson, S. E. (1985). The role of sex and family variables in burnout. Sex Roles, 12(7), 837-851.
McCarthy, G., Tyrrell, M. P., ve Lehane, E. (2007). Intention to ’leave’ or ’stay’in nursing. Journal of Nursing Management, 15(3), 248-255.
Mobley, W. H. (1982). Some unanswered questions in turnover and withdrawal research. Academy of Management Review, 7(1), 111-116.
Mobley, W.H., Horner, S.O., ve Hollingsworth, A.T. (1978). An evaluation of precursors of hospital employee turnover, Journal of Applied Psychology, 63, 408-414.
Nafei, W. A. (2013). The effects of organizational cynicism on job attitudes an empirical study on teaching hospitals in Egypt. International Business Research, 6(7), 52-69.
Nazir, T., ve Ahmad, U. N. B. U. (2016). Interrelationship of incivility, cynicism and turnover intention. International Review of Management and Marketing, 6(1), 146-154.
Onay, M. ve Kılcı, S. (2011). İş stresi ve tükenmişlik duygusunun işten ayrılma niyeti üzerine etkileri: Garsonlar ve aşçıbaşılar. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 363-372.
Örücü, E., ve Özafşaroğlu, S. (2013). Örgütsel adaletin çalışanların işten ayrılma niyetine etkisi Güney Afrika Cumhuriyeti'nde bir uygulama. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23), 335-358.
Özgener, Ş., Öğüt A., ve Kaplan, M. (2008). İşgören-işveren ilişkilerinde yeni bir paradigma: Örgütsel sinizm. İçinde M. Özdevecioğlu ve H. Karadal (Ed.), Örgütsel Davranışta Seçme Konular: Organizasyonların Karanlık Yönleri ve Verimlilik Azaltıcı Davranışlar (ss.53-72). Ankara: İlke Yayınevi.
Perlman, B., ve Hartman, E. A. (1982). Burnout: Summary and future research. Human Relations, 35(4), 283-305.
Polat, M., ve Meydan, C. H. (2010). Örgütsel özdeşleşmenin sinizm ve işten ayrılma niyeti ile ilişkisi üzerine bir araştırma. Savunma Bilimleri Dergisi, 9(1), 145-172.
Rusbult, C. E., Farrell, D., Rogers, G., ve Mainous III, A. G. (1988). Impact of exchange variables on exit, voice, loyalty, and neglect: An integrative model of responses to declining job satisfaction. Academy of Management journal, 31(3), 599-627.
Sanderson, P. A. (2003). The Relationship Between Empowerment and Turnover Intentions in a Structured Environment: An Assessment of the Navy's Medical Service Corps. Regent University, School Of Leadership Studies.
Saruhan S. C. ve Yıldız, M. L. (2009). Çağdaş Yönetim Bilimi, İstanbul: Beta Yayınları.
Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: A multi‐sample study. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 25(3), 293-315.
Schaufeli, W., ve Enzmann, D. (1998). The Burnout Companion To Study And Practice: A Critical Analysis. CRC Press.
Soybalı, H. H., ve Pelit, O. (2019). Otel işgörenlerinin örgütsel dışlanma algılarının örgütsel sinizm düzeylerine etkisi: Beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(2), 1225-1246. Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th ed.) Boston: Pearson.
Telli, E., Ünsar, A. S., ve Oğuzhan, A. (2012). Liderlik davranış tarzlarının çalışanların örgütsel tükenmişlik ve işten ayrılma eğilimleri üzerine etkisi: Konuyla ilgili bir uygulama. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 2(2), 135-150.
Tett, R., ve Meyer, J. P. (1993). Job satisfaction organizational commitment turnover intention and turnovers. Personnel Psychology, 46(2), 259-293. Urbancova, H., ve Linhartova, L. (2011). Staff turnover as a possible threat to knowledge loss. Journal of Competitiveness, 3(3), 84-98.
Weinberg, S., ve Abramowitz, S. (2002). Data Analysis For the Behavioral Sciences Using SPSS. Cambridge University Press.
Weisberg, J. (1994). Measuring workers′ burnout and intention to leave. International Journal of Manpower, 15(1), 4-14
Williams, B., Onsman, A., ve Brown, T. (2010). Exploratory factor analysis: A five-step guide for novices. Australasian Journal of Paramedicine, 8(3). 1-13.
Yasım, Y., ve Uğur, A. (2016). Bankacı kadınların örgütsel sinizm algılarının işten ayrılma niyetine etkisi: Ordu ili örneği. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(15), 554-572.
Yazıcıoğlu, Y., ve Erdoğan, S. (2007). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri (2. Baskı). Detay Yayıncılık. Yıldız, S., Yalavaç, S., ve Meydan, C. H. (2013). Tükenmişliğin işten ayrılma niyetine etkisinde örgüte bağlılığın aracı rolü: Türkiye’deki Gümrük ve Ticaret Bakanlığı personeli üzerinde bir araştırma. Akdeniz İİBF Dergisi, 13(26), 164-189.
Yılmaz, A. (2021), Örgütsel Sinizm ile İş Tatmini Arasındaki İlişki: Kafkas Üniversitesi İdari Personeli Üzerine Bir Araştırma (Yüksek lisans tezi), Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yılmaz, F., ve Coşkun, A. (2017). The effect of personality on organizational cynicism: Mediating role of burnout. In International Conference on Social Sciences and Humanities, Skopje, Macedonia, 12 - 14 May 2017, 62.
You, Y. J. (1996). An empirical test of turnover theory: In the case of Korean hotel employees. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 1(1), 50-60.