‘Yol Ayrımı’ Filminin Politik Eleştirisi

Politik eleştiri, Marksist kuramı esas alarak oluşturulmuş bir film eleştiri yöntemidir. Bu yöntem, Marksist kurama özgü üretim biçimi ve ilişkileri; alt yapı-üst yapı ilişkisi; ideoloji ve yanlış bilinç; yabancılaşma ve metalaşma gibi kavramları birbiri ile ilişkili biçimde ele alır ve ‘yönetmenin egemen üretim ilişkileri içindeki yeri, sınıfsal koşulları ve ideolojisi’, ‘filmin üretildiği üretim koşulları ve üretim biçimi’, ‘filmin öyküsünde ve karakterlerinde tipiklik ve bütünlük’, ‘filmin ele aldığı öyküyü işleme biçimi ve biçemde özgünlük’ ve ‘filmin politik bağlamı ve bu bağlamın eleştirisi’ gibi birbirini tamamlayan ölçütlerden oluşur ve bu ölçütler yardımıyla bir filmin Marksist kuramdan ve literatürden yararlanarak nasıl eleştirileceği sorusuna cevap verir. Bu makalenin konusunu, Yavuz Turgul’un son filmi, Yol Ayrımı’nın politik eleştirisi oluşturur. Dolayısıyla makalede, amaçlı örnekleme yöntemine bağlı kalarak seçilen ve 2017 yılında gösterime giren Yavuz Turgul’un Yol Ayrımı filminin eleştirisi amaçlanmakta ve bu eleştirinin sözü edilen yöntem ile yapılıp yapılamayacağı sorusuna cevap aranmaktadır. Ayrıca bu filmin, yönetmenin özgeçmişine ve film yapım olanaklarına bağlı olarak, tipiklik ve bütünlük özelliklerini içinde barındırmadığı; biçem açısından metalaşmış ve özgün olmadığı, politik olarak didaktik ve zorlama olduğu; var olan üretim biçimi ve ilişkilerini olduğu gibi yansıtmak yerine, hem öyküsüyle hem de idealize edilmiş karakterleriyle yönetmenin dünyayı ve ülkesini algılama biçimine bağlı öznel gerçekliğini seslendirdiği varsayılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Yavuz Turgul, ‘Yol Ayrımı’ Filmi, Politik Eleştiri, Film Eleştirisi, Marksizm

The Political Criticism of ‘Yol Ayrımı’ Film

Political criticism is a film criticism method based on Marxist theory. This method uses the concepts which belong to Marxist theory like manufacturing type and relations, infrastructure-superstructure relation, ideology and false consciousness, alienation and commodification in relation to each other and consists of complemantary criterions each other like ‘the place of director in dominant production relations, ideology and social class conditions of director’, ‘production conditions and manufacturing type in which film is made’, ‘typicality and integrality in the story and characters of film’, ‘processing way of the story which film approachs and originality in the style’ and ‘the political context of film and the criticism of the context’ and also answers the question how to criticize a film by using Marxist theory and literature with the help of these criterions. The subject of this article consists of the criticism of Yavuz Turgul’s latest film Yol Ayrımı. Therefore in the article, it is aimed to criticize Yavuz Turgul’s film Yol Ayrımı who was chosen according to the purposeful sampling method and who entered to the demonstration in 2017 and searched the answer to the question of whether this criticism can be done or not with this method. Besides it is assumed that the film does not include typicality and integrality features depending on the director’s background and film production conditions, that the film is commodified and not original, that the film is politically didactic and forced, and that the film speaks of the subjective reality of the director depending on the way of to his perceive of the world and the country with both his narration and his idealized characters instead of reflecting the existing type of manufacturing and relations as it is.

Keywords:

Yavuz Turgul, The Film ‘Yol Ayrımı’, Political Criticism, Film Criticism, Marxism,

PDF

___

Albayrak, H. A. (2017). Şener Şen: Köprüden Önce Son Çıkış. Erişim: 03 Mart 2018, http://www.ekdergi.com/sener-sen-kopruden-once-son-cikis/
Adorno,T. W. (2002). Eassays on Music. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
Althusser, L. (2004). Sanat Üzerine Yazılar (A. Tümertekin ve Z. İlkgelen, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
Aristotle (2011). Politics. USA: Puplishing in Motion.
Battal, S. (2006). Asıl Film Şimdi Başlıyor. Ankara: Vadi Yayınları.
Çapan, C. (1992). Değişen Tiyatro. İstanbul: Metis Yayınları.
Engels, F. (2006). Engels’ten Londra’daki Margaret Harkness’e. A. Çalışlar, (Ed.), Sanat ve Edebiyat içinde (A. Çalışlar, Çev.). (58- 62) İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
Lenin, V.I.U. (2006). L. N. Tolstoy ve Çağdaş İşçi Hareketi. A. Çalışlar, (Ed.), Sanat ve Edebiyat içinde (A. Çalışlar, Çev.). (223- 225) İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
Fischer, E. (2010). Sanatın Gerekliliği (C. Çapan, Çev.). İstanbul: Payel Yayınları.
Garaudy, R. (2015). Hatıralar (C. Aydın, Çev.). İstanbul: Türk Edebiyat Vakfı Yayınları.
Kadak, R. (2016). Türk Sinemasında “Author” Bir Yönetmen ve “Bukalemun” Bir Aktör: Yavuz Turgul-Şener Şen. Erişim: 03 Mart 2018, https://sanatkaravani.com/turk-sinemasinda-author-bir-yonetmen-ve-bukalemun-bir-aktor-yavuz-turgul-sener-sen-filmleri/
Kılınç, B. (2012). Sinemada Politik Eleştiri: Marksist Kuram ve Sinema. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Lukacs, G. (1998). Tarih ve Sınıf Bilinci (Y. Öner, Çev.). İstanbul: Belge Yayınları.
Lukacs, G. (2000). Gerçekçiliğin Anlamı (C. Çapan, Çev.). İstanbul: Payel Yayınları.
Marx, K. (2007). Felsefenin Sefaleti (A. Kardam, Çev.). Ankara: Sol Yayınları.
Marx, K., Engels, F. ve Lenin, V.I.U. (2006). Sanat ve Edebiyat (A. Çalışlar, Çev.). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
Sancak, İ. (2010). Söyleşiler/Yavuz Turgul. Erişim: 03 Mart 2018. http://sancakismail.blogspot.com/2010/05/soylesiler-yavuz turgul.html?_escaped_fragment_
Said, E. W. (2008). Geç Dönem Üslubu (Ö. Çelik, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Süreya, C. (2015). Papirüs’ten Başyazılar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Sivas, A. ve Hepkon, Z. (2011). Yavuz Turgul ile Görüşme. S. Âlâ, (Ed.), Yavuz Turgul Sinemasını Keşfetmek (1. Baskı) içinde (208-235). İstanbul: Kırmızı Kedi.
Turgul, N (2016). Yavuz Turgul: Şimdi Böyle Diziler Yapamayız Artık O Özgürlük Yok. Erişim: 03 Mart 2018, http://www.ranini.tv/roportaj/19978/1/yavuz-turgul-simdi-boyle-seyler-yapamayiz-artik-o-uzgurluk-yok
Uygur, N. (1975). İnsan Açısından Edebiyat. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Wayne, M. (2011). Politik Film (E. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Yordam Kitap.
Vardan, U. (2017). Keşke Daha Fazla Film Yapsaydım Diyorum Elbet… Erişim: 03 Mart 2018,http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hurriyet-pazar/keske-daha-fazla-film-yapsaydim-diyorum-elbet-40641683
Yılmaz, B. T. (2017). Yavuz Turgul Sineması ve Son Filmi Yol Ayrımı Üzerine. Erişim: 03 Mart 2018. https://www.themagger.com/yavuz-turgul-sinemasi-sener-sen-yol-ayrimi/