Medyatik Bir Çalışma Alanı Olarak Eleştirel Söylem Çözümlemesi (Televizyon Dizileri Örneğinde)

Eleştirel söylem çözümlemesi karşılıklı diyalog veya tek bir söylem ya da metin üzerinde anlamı, mesajı, sistematik bir çözümleme ile ortaya koyma çalışmasıdır. Söylem, genel itibariyle tarihi, siyasi, ideolojik, toplumsal, sosyokültürel bir yapı arz eder. Bu nedenle de eleştirel söylem çözümlemesi söylemin dildışı sosyal yapısına odaklanır. Eleştirel söylem analizi söylemde anlatılmak istenen, saklı olanı ortaya koymaya çalışır. Bu nedenledir ki söylemin diliçi özelliklerinden ziyade dildışı bağlamlarını tespit etmek çözümlemenin temelini oluşturur. Çözümleme söylem, anlam, bağlam, yorum, sonuç/sosyal çözümleme çerçevesinde gelişen bir süreçtir. Bu çalışmada söylem, görsel göstergeler dışarıda tutularak dikkate alınmaktadır. Söylem ve söylemin genel yapısı (anlam, yorum, bağlam, ideoloji), eleştirel söylem analizi ile ilgili teorik yaklaşımlar ve çözümleme sürecine yönelik analitik yapı çalışmanın genel çerçevesini oluşturmakta ve örnek bir çözümleme sunulmaktadır. Bu çalışmada eleştirel söylem çözümlemesine ilişkin sistematik bir süreci ortaya koymak hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Söylem, siyasi, ideolojik, eleştirel söylem çözümlemesi, tv dizisi, işkence

Critical Discourse Analysis as A Mediatic Working Area (For Example, in Television Series)

Critical discourse analysis is the method of revealing the message and hidden meaning of a mutual dialogue, text or a single discourse with the help of systematic analysis. Discourse, as a rule has historical, political, ideological, social, and sociocultural structure. Therefore, critical discourse analysis focuses on extra linguistic social structure of discourse. Critical discourse analysis attempts to reveal what is hidden in the discourse. For this reason, the basis of analysis is to identify the extra linguistic aspects of the discourse rather than linguistic aspects. Analysis is a process that develops in the frame of discourse, meaning, context, interpretation, result/social analysis. In this research discourse is considered as an absolute discourse that is discourse itself other than visual sign. Discourse and its general structure (meaning, interpretation, context, and ideology), theoretical approaches to critical discourse analysis and analytic structure of process analysis form the general structure of the research. Besides example of discourse analysis is given. In this study, it is aimed to reveal a systematic process of discourse analysis.

Keywords:

Discourse, political, ideological, critical discourse analysis, tv serial, torture,

PDF

___

AKSAN, D. (2000). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yayınları.
ALTHUSSER, L. (2000). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. İstanbul: İletişim Yayınları.
AYDIN, M. (2007), Dilbilim El Kitabı. İstanbul: 3F Yayınları.
BAL, H. (2012). Nitel Araştırma Yöntemleri. Isparta: Fakülte Kitabevi.
BARTHES, R. (1996). S/Z. Kasar, S, Ö. (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
BARTHES, R. (1979). Göstergebilim İlkeleri. Vardar, B, Rıfat., M. (Çev.). Ankara: Kütür Bakanlığı Yayınları.
BEDÜK, N. (2009). Gelenek İktidar İlişkileri ve Cinsiyet Temsillerinde Melezleşme: Türk TV Dizileri Üzerine Bir Söylem Analizi. İstanbul: YL Tezi.
ÇAKIR, C. (2004). Anlamın Bağlam Açısından İncelenmesi: Kökanlambilim ve Artanlambilim. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 24, Sayı 3, 245-255.
ÇELİK, H, v.d. (2008). Söylem Analizi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 99-117.
ÇETİN, M, vd. (2011). Dilde Anlam ve Bağlam. 1st International Conference on Foreign Language Teaching and Applied Linguistics May 5-7, Sarajevo.
EAGLETON, T. (2011). İdeoloji. Özcan, M. (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
EBUZEYD, N. H. (2014). Hermenötik ve Metin Yorumu. COŞKUN, M. (Çev.), Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Cilt-Sayı 46 • Nisan 2014 • ISSN 1302-4973 • ss. 237-266 • DOI 10.15370/muifd.07141.
ELİOT, T. S. (1983). Edebiyat Üzerine Düşünceler. KANTARCIOĞLU, S. (Çev.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
ERBİRLİK, T, v.d. (2015). Söylem kuramları bir sınıflandırma çalışması. Dilaraştırmaları, Güz 2015/17: 31-50 S: 47-48.
FOUCOULT, M. (1987). Söylemin Düzeni. ILGAZ, T. (Çev.), İstanbul: Hil Yayın.
FAİRCLOUGH, N. (1995). Critical Discourse Analysis: The Critical Study Of Language. Longman, New York.
FAİRCLOUGH, N, v.d. (1997). Critical discourse analysis. T. Van Dijk (Der.), Discourse studies: A multidisciplinary introduction. Vol. 2. (ss. 258-84). London: Sage.
FAİRCLOUGH, N. (2001). ) Language and Power (2nd edition), London: Longman.
FAİRCLOUGH, N. (2001). The Dialectics of Discourse in Textus, Vol. 14, No. 2, 231-242.
GÖKA, E, vd. (1999). Önce Söz vardı: Yorumsalcılık Üzerine Bir Deneme. Ankara: Vadi Yayıncılık.
GÜNAY, D. (2013). Söylem Çözümlemesi. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
FİSKE, J. (1996) İletişim Çalışmalarına Giriş. Ankara: Cantekin Matbaacılık.
HALL, S. (1998). Anlamlandırma, Temsil, İdeoloji: Althusser ve Postyapısalcı Tartışmalar. Kitle İletişim Kuramları içinde, MUTLU, E, (Der.), Ankara: Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
JONATHAN, P. (2004). “Söylemsel Psikoloji ve Söylem Analizi.” Doğunun ve Batının Yerelliği içinde. Sibel, A. (Der.), İstanbul: Alfa Kitap.
KIRAN, Z, v.d. (2001). Dilbilimine Giriş. Ankara: Seçkin.
KÖKER, E. (2005). Kitapta Kurutuluş Çiçekler Ya da Sözlü Kültür Üzerine Düşünmek. Ankara: Dipnot Yayınları.
PALMER, (2008). Hermenötik. GÖRENER, İ (Çev.), İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları.
PHİLLİPS, N, v.d. (2002) Discourse Analysis: Investigation Processes of Social Construction, California: Sage.
RIZVANOĞLU, E. (2012). Nesnellik Arayışı Öznenin Tasfiyesi: Frege ve Wıttgensteın. Düşünme Dergisi / Journal of Thınkıng, Sayı: 2
SAYGIN, T. (2009). Toplumsal Dönüşümler ve Sosyolojik Yaklaşımlar. Aydın: VI. Ulusal Sosyoloji Kongresi, Adnan Menderes Üniversitesi.
SCOLLON, R. (2001).Methods of critical DiscourseAnalysis içinde. Action and text: towards an integrated understanding ofthe place of text in social (inter) action, mediated discourse analysis and the problem of social action.
SÖZEN, E. (1999). Söylem. İstanbul: Paradigma Yayınları.
PARLATIR, İ, v.d. (1998). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK.
PORTTER, J. (2004). “Söylemsel Psikoloji ve Söylem Analizi.” Doğunun ve Batının Yerelliği içinde, Sibel A. (Der.), İstanbul: Alfa Kitap.
VAN DİJK, T. A. (2003). Critical discourse analysis. D. Schiffrin., D. Tannen, & E., H. Hamilton. (Ed.), In The Handbook of Discourse Analysis Oxford: Blakwell Publishing. 352-371.
VARDAR, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual yayınları.
WOOD, L, v.d. (2000). Doing Discourse Analysis: Methods for Studying Action in Talk and Text, California: Sage :78.