AVRUPA BİRLİĞİNE KATILIM SÜRECİNDE TÜRKİYEDEKİ DEZAVANTAJLI ÇALIŞAN GRUPLARININ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ FAKTÖRLERİNİN İNCELENMESİ

Sanayi devrimi sonrasında bugünkü Avrupa Birliği’nin başat gücünü oluşturan ülkelerde, çalışanların sağlık ve güvenlikleriyle ilgili ciddi kaygılar ortaya çıkmıştır. Bu kaygılar, çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) ile ilgili önlemler alınması gerektiğini ortaya koymuştur . Avrupa’daki bu erken dönem uygulamaları ve yasal literatürdeki gelişmeler, günümüzde AB’ni İSG konusunda tüm dünyada örnek ve yararlanılan kaynak haline getirmiştir. Çalışma literatür taraması tekniğiyle yapılmıştır. AB ve Türkiye’deki İSG yasaları, yönetmelikleri, resmi ve özel kurum istatistik çalışmaları ve makale çalışmalarından yararlanılmıştır. Türkiye’de AB katılım süreci çerçevesinde açılan dosyalardan biri olan İSG yasası ve uygulamaları, 10 yıldır kapsamlı olarak ele alınmaktadır. İlerlemeler kaydedilmişse de hedeflerin oldukça gerisinde kalınmıştır. Dezavantajlı çalışan gruplarının İSG faktörleri üzerinde yeterince durulmamıştır. Kabul ve kavramlar konusunda farklılıklar ve eksiklikler vardır. Bununla birlikte mevcut yasa ve yönetmeliklerin sahada uygulanması ve bunların denetlenme mekanizmaları oldukça yetersizdir. Kanun koyucu ve uygulayıcıların çalışanların tümü üzerindeki uygulamalarında olduğu gibi dezavantajlı grupların İSG sorunları da yeterince ele alınmamakta, ilgiyle üzerinde durulmamaktadır. Bu çalışmada AB ve Türkiye’deki dezavantajlı çalışan gruplarına yönelik İSG yasa ve normları ile uygulamalar karşılaştırılmıştır. Yasalar ve uygulamalardaki eksikler saptanmış, yedi dezavantajlı çalışan grubunun her birinin mesleki riskleri, sağlık sonuçları ile politika bağlamı analiz edilmiş ve çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye Cumhuriyeti yasaları, Dezavantajlı çalışan grupları, AB yasa ve normları, İSG

INVESTIGATION OF OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY FACTORS OF DISADVANTAGED EMPLOYEE GROUPS IN TURKEY IN THE PROCESS OF ACCESSION TO THE EUROPEAN UNION.

After the industrial revolution, serious concerns have emerged about the health and safety of workers in the countries that constitute the dominant power of today's European Union. These concerns revealed that measures should be taken regarding the Occupational Health and Safety (OHS) of the employees. These early practices and developments in the legal literature have made the EU an example and a useful resource all over the world, with its laws and practices, on the OHS factors of employees. The study was carried out using the literature review technique, using the laws, regulations, official and private institution statistical studies and article studies in the EU and Turkey. OHS law and its practices, which is one of the files opened within the framework of the EU accession process in Turkey, have been comprehensively addressed for 10 years. Although progress has been made, it has fallen far behind the targets. The OHS factors of disadvantaged employee groups have not been sufficiently emphasized. There are differences and deficiencies in terms of acceptance and concepts. However, the implementation of existing laws and regulations in the field and their monitoring mechanisms are quite inadequate. OHS problems of disadvantaged groups, as well as the practices of legislators and practitioners on all employees, are not adequately addressed and are not focused on with interest. In this study, the OHS practices of the disadvantaged employee groups were compared with the EU laws and norms and the practices in Turkey, the deficiencies at the point we reached were determined, the occupational risks, health outcomes and policy context of each of the seven disadvantaged employee groups were analyzed and solution suggestions were presented.

Keywords:

Turkish laws, Disadvantaged employee groups, EU laws and norms, OHS,

PDF

___

Apalı, Y. (2019) “İnanç Bağlamında Dezavantajlı Gruplar”. İçinde A.D. Ergun, M.K. Namal, M. Koçancı (Eds.), Türkiye’de Sosyal Politika ve Dezavantajlı Gruplar, Kırmızı Yayınevi
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2021). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni Temmuz-2021. https://www.aile.gov.tr/media/88684/eyhgm_istatistik_bulteni_temmuz2021.pdf.
Arıcı, K. (1999) İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Dersleri, Ankara, Tes-İş Eğitim Yayınları.
Başbuğ, A. (2013) İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği, Aydoğdu Ofset.
Belin, A., Zamparutti, T., Tull, K., Hernandez, G., & Graveling, R. (2011). Occupational health and safety risks for the most vulnerable workers. https://eige.europa.eu/docs/2024_IPOL- EMPL_ET(2011)464436_EN.pdf
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2021). Ulusal genç istihdam stratejisi ve eylem planı (2021-2023) yayınlandı. https://www.csgb.gov.tr/cgm/haberler/ulusal-genc-istihdam-stratejisi-ve- eylem-plani-2021-2023-yayinlandi/
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2022). Yabancı çalışma izinleri istatistikleri – 2020. https://www.csgb.gov.tr/istatistikler/calisma-hayati-istatistikleri/resmi-istatistik-programi/yabancilarin- calisma-izinleri/
European Commission (2009). Clandestino project final report. https://emnbelgium.be/sites/default/files/publications/clandestino-final-report.pdf
European Commission (2011, Mart 31). Demography report 2010 older, more numerous and diverse Europeans. https://ec.europa.eu/eurostat/documents/3217494/5740869/KE-ET-10-001- EN.PDF.pdf/b804a9ff-5113-40f4-8f2b-bd263d9828a0?t=1414776784000
Göç İdaresi Başkanlığı (2022). İstatistikler, uluslararası koruma. https://www.goc.gov.tr/
Gül, S.S. & Gümüşoğlu, F. (2017) Sunuş-Türkiye’de Dezavantajlı Gruplar Üzerine Yazmak, Konuşmak…. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 11(24), i-vii.
International Disability Rights Monitor. (2007). Regional report of Europe 2007. Center for International Rehabilitation. https://sid-inico.usal.es/idocs/F8/FDO20894/IDRM_Europe_2007.pdf
International Labour Organization (2004). Toward a fair deal for migrant workers in the global economy, Report VI, Sixth item on the agenda. International Labour Conference, 92nd Session, 2004, Cenevre, İsviçre. https://labordoc.ilo.org/discovery/fulldisplay? vid=41ILO_INST:41ILO_V1&search_scope=ALL_ILO&tab=Everything&docid=alma993682303402676&lang=en&context=L&virtualBrowse=true
International Labour Organization (2008). ILO Vocational Rehabilitation and Employment (Disabled Persons) Convention (No. 159) and Recommendation (No. 168)
https://www.ilo.org/skills/pubs/WCMS_103529/lang--en/index.htm
International Labour Organization (2019). ILO ve İŞKUR kadın istihdamı için güç birliğine devam ediyor. https://www.ilo.org/ankara/news/WCMS_720771/lang--tr/index.htm.
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (1949). 9119 Sayılı Resmî Gazete, 203-208.
Jandl, M. (2004). The estimation of illegal migration in Europe, International Centre for Migration Policy Development. Migration Studies, XLI (153), 141-155. http://www.net4you.com/jandlftp/Estimation- 2004.pdf
López, J. D. (2009). Barriers to labour market for people with disabilities. https://www.eurofound.europa.eu/publications/article/2009/barriers-to-labour-market-for-people-with-disabilities
Lyly-Yrjänäinen, M. (2008). Who needs up-skilling? Low-skilled and low-qualified workers in the European Union. https://www.eurofound.europa.eu/tr/publications/report/2008/working- conditions/who-needs-up-skilling-low-skilled-and-low-qualified-workers-in-the-european-union
Manav, A. E. (2006). İşverenin Özürlü, Eski Hükümlü ve Terör Mağduru Çalıştırma Zorunluluğu, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi c. X,s.1,2, 137-169.
Mather, C. (2005). Out of the shadow – Organising and protecting domestic workers in Europe: the role of trade unions. European Trade Union Confederation (ETUC), Brüksel, Belçika. https://www.etuc.org/sites/default/files/Rapport_dosmestic_workers-3_1.pdf
Mevzuat Bilgi Sistemleri (2022). Geçici veya belirli süreli işlerde iş sağlığı ve güvenliği hakkında yönetmelik. https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf? mevzuatNo=18763&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5
Parent-Thirion, A., Macías, E. F., Hurley, J., & Vermeylen, G. (2007). Fourth European working conditions survey. https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ef0698en.pdf
Sosyal Güvenlik Kurumu (2020). Kurumsal istatistikler. https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Yillik/fcd5e59b-6af9-4d90-a451-ee7500eb1cb4/
Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023), Özel İhtisas Komisyonu Yaşlanma Raporu.
https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/YaslanmaOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf
Türkiye İstatistik Kurumu (2018).Nüfus projeksiyonları, 2018-2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Nufus-Projeksiyonlari-2018-2080-30567
Türkiye İstatistik Kurumu (2022). İş gücü istatistikleri, Ocak 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Ocak-2022-45644
Türkiye İş Kurumu (2022). Engelli ve eski hükümlü projeleri. https://www.iskur.gov.tr/is-arayan/aktif-isgucu-programlari/engelli-ve-eski-hukumlu-projeleri/
Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, (2020). Basın açıklaması. http://www.tmmob.org.tr/icerik/mufettislerini-evden-calistirilmasi-kabul-edilemez-bakanlik-denetim-gorevinden-kacamaz
Vogel, L. (2006). HESA Newsletter, no 30-31, Special report: young workers: Health at risk! https://www.researchgate.net/publication/323166989_Hesa_Newsletter_n_30- 31_Special_report_Young_workers_Health_at_risk_October_2006
World Health Organisation. (2005) Regional Strategy on Occupational Health and Safety in SEAR Country, WHO Publications.
Wozowcyk, M., & Massarelli, N. (2010, Ağustos 04). European Union labour force survey - annual results 2009 - Issue number 35/2010. https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-data-in-focus/-/ks- qa-10-035
Wozowcyk, M., & Massarelli, N. (2011, Haziran 29). European Union labour force survey - annual results 2010 - Issue number 30/2011. https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-statistics-in- focus/-/ks-sf-11-030