Mehmet Reşit SEVİNÇ, Müge KANTAR DAVRAN, Gönül SEVİNÇ

OSMANLI İMPARATORLUĞU’ NDAN GÜNÜMÜZE KIRSAL ALANDA UYGULANAN EĞİTİM POLİTİKALARI

Nüfusun %90’ına yakınının kırsalda yaşadığı Osmanlı döneminde; kırsal nüfusun eğitimine yönelik özel uygulamalara II. Meşrutiyet’e kadar rastlanılmamıştır. Bu dönemin eğitim sistemi dine dayalı Sıbyan ve Medrese eğitimi ile biraz daha laik olan Enderun Mektebi’nde verilen eğitimden oluşmaktadır. Kırsal kesim Sıbyan ve Medrese eğitiminden yararlanmakla beraber Enderun Mekteplerinden sadece gayri Müslimler ve devşirmeler faydalanabilmektedir. Cumhuriyetin kuruluşundan 1950’li çok partili döneme kadar, nüfusun %75’ine yakınının kırsalda yaşadığı dikkate alınarak, kırsal nüfusa yönelik; Köy Enstitüleri, Köy Öğretmen Okulları, Eğitim Kursları ve Halk Odaları gibi özel eğitim politikaları uygulamaya konulmuştur. Ancak, toplumsal yapının sosyo-kültürel özelliklerinde çok ciddi bir değişim sağlanamadığından, 1950 sonrası bu uygulamalara teker teker son verilmiştir. Bu dönemden sonra Türkiye’de kırsal nüfusa yönelik özel eğitim politikaları olmamakla beraber; merkezi köy okulları, Yatılı İlköğretim Bölge Okulu (YİBO) ve bazı sivil toplum kuruluşlarının kampanyalarıyla kırsal nüfusun eğitim sorunları çözülmeye çalışılmıştır. Çalışma üç dönemde ele alınıp; birinci dönem Osmanlı İmparatorluğu’nu, ikinci dönem Cumhuriyet’in başlangıcından 1950’ye kadar olan dönemi, üçüncü dönem ise 1950’den günümüze kadar olan dönemi içermektedir.Anahtar Kelimeler: Kırsal Alan, Kırsal Kalkınma, Kırsal Nüfus, Eğitim Politikası

PDF

___

Altın, H. (Summer, 2008). Ethem Nejat ve Eğitim Tarihimizdeki Yeri. Türkish Studies İnternational Periodical For Languages, Literature and History of Turkish or TurkicVol.3/4; pp 73 – 96. Web:http://www.turkishstudies.net/sayilar/sayi10/alt%C4%B1nhamza.pdf adresinden 01 Nisan 2013’de alınmıştır.
Arı, A. (2006). Bölgesel Kalkınma Politikalar ve Yeni Dinamikler, Derin Yayınları, İstanbul.
Arslan, B. (2006). Cumhuriyet Dönemi Eğitiminde Köy Eğitmenleri Projesi, yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul.
Aysal, N. (Mayıs – Kasım 2005). Anadolu’da Aydınlanma Hareketinin Doğuşu: Köy Enstitüleri, Ankara Ünv. Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, sayı:35- 36, 267 - 282.
Bakırcı, M. (2007). Türkiye’de Kırsal Kalkınma Kavramlar, Politikalar, Uygulamalar, Nobel Yayın No:1116, Ankara.
Budak, B. D. ve Kantar, M. (1999, 17 – 19 Kasım). Cumhuriyetten Günümüze Kirsal Kesimde Örgün ve Yaygin Eğitim. 6. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi, Ankara.
Dinler, Z. (2008). Tarım Ekonomisi, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
DPT. (1994). Kırsal Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Yayın Nu. DPT: 2356-ÖİK: 424, Ankara.
EĞİTİMSEN. (2004, 1 – 5 Aralık). Eğitim Hakkı, 4. Demokratik Eğitim Kurultayı, Ankara.
Elibol, N. (2007). Osmanlı İmparatorluğu’nda Nüfus Meselesi ve Demografi Araştırmaları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.12,S.2, 135 – 160.
Ergün, M. (1987). Satı Bey Hayatı ve Türk Eğitimine Hizmetleri. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 4-19.
Eski, M. (1999). Cumhuriyet Döneminde Bir Devlet Adamı Mustafa Necati, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
Gürlük, S. (2001), Dünya’da ve Türkiye’de Kırsal Kalkınma Politikaları ve Sürdürülebilir Kalkınma, Uludağ Üniversitesi İktisat Fakültesi Dergisi, C:19, S:4.
Haspulat, Y. (2006). 1923-1940 Yıları Arasında Eğitimde Köye Yönelme Hareketlerinin Toplumsal Dayanakları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Ünv. Sos. Bil. Ens., Erzurum.
İlkkaracan, P. ve İlkkaracan, İ. (1998). 1990’lar Türkiye’sinde Kadın ve Göç, 75 Yılda Köylerden Şehirlere, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
Kaya, K. Y. (1984), İnsan Yetiştirme Düzenimiz (Politika, Eğitim, Kalkınma), Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilim Dalı Yayınları, Ankara.
Koçer, H.A. (1973). Eğitim Reformları Açısından: Öğretmen Yetiştirme Problemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C.6, S.1, 1 – 19.
Koçer, H.A. (1974). Türkiye’de Köy Eğitimi ve Öğretimi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C.7, S.1, 8 9- 129
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2007). Milli Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim (2006 – 2007) Web: http://sgb.meb.gov.tr/istatistik/meb_istatistikleri_orgun_egitim_2006_2007.pdf, 01 Mart 2013 de alınmıştır.
MEB. (2013). Milli Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim (2006 – 2007) Web: http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_12/06021046_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2011_2012.pdf, 01 Mart 2013 de alınmıştır.
Oran, H. (1993). Çağdas Eğitim ve Köy Enstitüleri, Dikili Belediyesi Kültür Yayınları, İzmir.
Özcan, A. (2004). Türkiye Cumhuriyeti Hükümet Programlarının Sosyal Devlet İlkesi Açısından Konut, Eğitim, Sağlık ve Sosyal Güvenlik Konuları Üzerinden Karşılaştırılması (23 Nisan 1920–14 Mart 2003, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Ünv. Sos.Bil.Ens.,Malatya.
Öztürk, C. (2005). Türkiye’de Dünden Bugüne Öğretmen Yetiştiren Kurumlar, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
Sevinç, G., Sevinç, M.R. (2012, 5 – 7 Eylül). Gezici Mevsimlik Tarım İşçisi Ailelerin İlköğretim Seviyesindeki Çocuklarının Eğitim Sorunları. 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, Konya.
Soysal, M. (1998). Köy Sosyolojisi, Çukurova Üniversitesi, Genel Yayın No: 211, Ders Kitapları Yayın No: A – 66, Adana.
Şahin, M. (1995). Türkiye’de Köye Öğretmen Yetiştirme Model Önerileri, Uygulamaları ve Değerlendirmeler. Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, cilt:2 sayı:4-5, 45 – 61.
World Health Organization. (2009). World Health Statistics 2009, WHO Library Cataloguing-in-Publication Data, ISBN 9789241563819, France.
Toprak, G. N. (2008). Cumhuriyetin ilk Döneminde Türk Eğitim Sistemi ve Köy Enstitüleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Ünv.Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
TUİK. (2013). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları,
Web: http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/adnks.zul?kod=2, 14 Mart 2013’de alınmıştır.
Türkdoğan, O. (2008). Osmanlıdan Günümüze Türk Toplum Yapısı, Çamlıca Yayınları, İstanbul.
Türk Eğitim Sen. (20013). Ücretli Öğretmen Sayısı 12.000 değil 58.479 dur. Web:
http://www.turkegitimsen.org.tr/haber_goster.php?haber_id=14910, 01 Mart 2013’ de alınmıştır.
Yördem, H. P. (2009). Yatılı İlköğretim Okullarına İlişkin Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikaları (1923 – 2000), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Ünv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.