DİYARBAKIR'DA SAHABE KABRİ OLAN HZ. SÜLEYMAN TÜRBESİNDE YAPILAN DİNÎ/GELENEKSEL UYGULAMALAR

Öz Diyarbakır'da kutsal mekân tasavvurunun dini/sosyal boyutlarıyla yaşandığı yerlerin başında Hz. Süleyman cami ve türbesi gelmektedir. Manevi kimlikli (sahabe oluşları nedeniyle) kişilerin metfun bulunduğu bu mekân, insanlar tarafından önemli bir yer olarak kabul edilmekte ve derin bir saygı duyulmaktadır. Ayrıca bu mekânda dini, geleneksel birçok uygulamalar yapılmaktadır. Dünyanın pek çok yerinde dini/manevi kimlikli şahsiyetlere ait kabir, mezar ya da türbe gibi mekânlarda çeşitli tutum ve davranışlar sergilenmekte, bunların çevresinde bazı gelenekler oluşturulmaktadır. Bu mekânlara yapılan ziyaret ve nedenlerinin sosyolojik açıdan incelenmesinin bazı inanç yapılarını ortaya koyması açısından yararlı olacağı bir gerçekliktir. Adı geçen mekânın bazı özellikli yönlerini ele alan çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmada, Diyarbakır'da Hz. Süleyman türbesinin kutsal olarak kabulünde etkili olan sebeplerden daha çok, onun sosyal/dini yönü türbeye gelenlerin gelme amaçları yönüyle ele alınmaktadır. Çalışmayı öznel kılan ise; mülakat tekniği ile elde edilmiş verilerin sonuçlarını içeriyor olmasıdır. Anahtar Kelimeler: Kutsal, Türbe, Sahabe, Mekân, Ziyaret, Dua.

Anahtar Kelimeler:

Kutsal, Türbe, Sahabe, Mekân, Ziyaret, Dua.

RELIGIOUS AND TRADITIONAL PRACTICES AT THE TOMB OF SÜLEYMAN THE COMPANIONS OF THE PROPHET MUHAMMED(PBH) IN DIYARBAKIR

Abstract The most significant of places which carry some social /religious values by correlating with the conception of 'sacred places' in Diyarbakır are the Tomb and Mosque of Süleyman. In particular, these venues, where companions of the Prophet were buried, are considered as important places and deeply respected by the people. The spaces around them are made many religious and traditional applications. One of the most significant places carrying some social /religious values by correlating with the conception of 'sacred places' in Diyarbakır is the Tomb and Mosque of Süleyman. In particular, these venues, where companions of the Prophet were buried, are considered as important places and deeply respected by the people. at the neighborhood around the mosque many religious and traditional applications. are made. In this study, social, cultural and religious aspects of this place, which is considered 'sacred' in Diyarbakir, will be discussed. What makes the study subjective is that it contains the results of data obtained by interviewing technique. Key Words: Sacred, Tomb, Companions, Places, Visit, Prayer.

Keywords:

Sacred, Tomb, Companions, Places, Visit, Prayer.,

PDF

___

Abdurrahman Acar, “Diyarbakır’ın Fethi Hakkında Bazı Notlar”, “Diyarbakır’da Sahabe Đzleri”, Nebiler, Sahabiler, Azizler ve Krallar Kenti Diyarbakır (25-27 Mayıs 2009 tarihli Sempozyum Bildirileri), Ahmet Güç, “Dinlerde Kutsal ve Kutsallık Anlayışı”, Dinler Tarihi Araştırmaları 1, Ank., 199
Alaattin Dikmen, Uludağ’ın Arka Yüzü, Bursa BB yay., Bursa 2011.
Ali Erbaş, “Đslam Dışı Dinlerde Hac”, Sakarya Üniversitesi Đlahiyat Fakültesi Dergisi,Y., 2002, C.5
Ali Murat Yel, “Đslam’da Büyük ve Küçük Gelenekler ya da Đslam Din Antropolojisinde Yüksek Kültür ve Halk Kültürü”, Bilgi ve Hikmet, Bahar 1995, Sayı 10.
Alpay Bizbirlik, 16.Yüzyıl Ortalarında Diyarbekir Beylerbeyliği’nde Vakıflar, Ankara, 2002
Abdülgani Fahri Bulduk, Diyarbakır Valileri, Yay. Haz: Eyyüp Tanrıverdi-Ahmet Taşğın, İstanbul, 2007
Celal Çayır, “Manevi Bir Değer Olarak Hz. Süleyman ve Haziresi”, Nebiler, Sahabiler, Azizler ve Krallar Kenti Diyarbakır, 2010, (25-27 Mayıs 2009 tarihli Sempozyum Bildirileri)
Fikret Karaman, “Kutsalı Anlamak”, Diyanet Aylık Dergi, Ocak 2008
Gaston Bouthoul, Zihniyetler, çev. Selmin Evrim, Đ.Ü.E.F. yayınları, İst. 1975.
Georg Ostrogorsky, Bizans Devleti Tarihi, çev: Fikret Işıltan, Ankara, 1991
Hatice Özcan, Halkın Çoban Dede’den Beklentilerinin Psikolojik Nedenleri, Y. Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007
Hatip Yıldız, Osmanlı Belgelerinde Diyarbakır ve Sahabe, Nebiler, Sahabiler, Azizler ve Krallar Kenti Diyarbakır (25-27 Mayıs 2009 tarihli Sempozyum Bildirileri)
Hikmet Tanyu, Ankara ve Çevresinde Adak ve Adak Yerleri, A.Ü.Đ.F. Yayınları, A.Ü. Basımevi 1967
Đskender Oymak, “Gelibolu Yöresinde Ziyaret Fenomoni”, Dini Araştırmalar, Ank., 2002, c.
James L. Cox, Kutsalı Đfade Etmek, çev. Fuat Aydın, Đz yay. İst., 2004.
Mehmet Azimli, “Đlk Đslam Fetihleri Bağlamında Diyarbakır’ın Fethine Katılan Sahabelerle Đlgili Bazı Mülahazalar”, I. Uluslararası Oğuzlardan Osmanlıya Diyarbakır Sempozyumu (20-22 Mayıs 2004 Diyarbakır) Bildiriler, Diyarbakır, 2004 ---------Azimli, Diyarbakır ve Çevresinin Müslümanlaşma Süreci, Çizgi Kitapevi, Konya, 2010
Mehmet Aydın ve arkadaşları, Konya Merkezdeki Manevi Halk Đnançlarının Dinler Tarihi ve Din Fenomonolojisi Açısından Değerlendirilmesi, Damla Ofset, Konya, 2006.
Mesut Erdal, 40 Soruda Kur’ân ve Sünnet’e Göre Şefâat Đnancı, Yeni Akademi Yayınları, İstanbul, 2006
Murat Akgündüz, “Diyarbakır’da Sahabe Đzleri”, Nebiler, Sahabiler, Azizler ve Krallar Kenti Diyarbakır (25-27 Mayıs 2009 tarihli Sempozyum Bildirileri)
Mustafa Arslan, Türk Popüler Dindarlığı, Dem Yay., İst. 2004.
Necdet Subaşı, Gündelik Hayat ve Dinsellik, Đz Yayıncılık, İst., 2004.
Nejat Göyünç, “Diyarbakır”, ĐA, IX, Ömer Tellioğlu, Diyarbakır Salnameleri, (1869-1905), C.I, İstanbul, 1999
Ramazan Şeşen, “Cezîre”, DĐA; VII, Resul Çoban, Hz. Süleyman Cami, (L.Bitirme Ödevi), Dicle Ü. Đlahiyat Fak., Diyarbakır, 2004
Rukiye Đçli, Sosyolojik Açıdan Ziyaret Fenomeni (Erzurum Abdurrahman Gazi Türbesi Örneği), A.Ü. Sosyal Bil. Ens. YL tezi, Erzurum 2007.
Ruth Benedıct, Kültür Örüntüleri, Çev. Mustafa Topal, Öteki yayınevi, Ank. 1998.
Şerif Mardin, Din ve Đdeoloji, Đletişim Yay. İst. 1983.
Şevket Beysanoğlu, Diyarbakır Tarihi, C. I, 2003 ------- Beysanoğlu, Anıtları ve Kitabeleriyle Diyarbakır, I-III, Diyarbakır, 1997.
Baysanoğlu, Diyarbakır Folklorunda Gelenekler, Görenekler, Adet ve Đnançlar, Ankara, 1995, s:24
Ünver Günay ve arkadaşları, Ziyaret Fenomeni Üzerine Bir Din Bilimi Araştırması (Kayseri Örneği), E.Ü. Yayınları, Kayseri 2001. ------- Günay, Din Sosyolojisi, Đnsan Ya., Đst. 2000.
---------Günay, Erzurum ve Çevre Köylerde Dini Hayat, Erzurum Kitaplığı, İst.1999.
-------- Günay, “Türk Halk Dindarlığının Önemli Çekim Merkezleri Olarak Dini Ziyaret Yerleri” Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Y, 2003/2, S.15, Vakıdi, Târihu Fütûhi’l-Cezîre, Darü’l-Besâir, Dımeşk, 1996
Yaşar Kalafat, “Diyarbakır’da Ulu Kabirler: Diyanet Đşleri Başkanlığı Arşiv Kayıtlarına Göre”, I. Uluslararası Oğuzlardan Osmanlıya Diyarbakır Sempozyumu (20-22 Mayıs 2004 Diyarbakır) Bildiriler, Diyarbakır, 2004